Chính thức bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh

Sáng 25/6, với 429 đại biểu Quốc hội tán thành, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, chính thức bỏ án tử hình với 8 tội danh.

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, dự thảo luật sửa đổi 38 điều, bổ sung 1 điều, tập trung vào 3 nhóm nội dung lớn, trong đó đáng chú ý nhất là việc chính thức bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh - bước đi tiếp theo trong lộ trình thể chế hóa chủ trương thu hẹp án tử của Đảng và Nhà nước.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh

Tại tờ trình, Chính phủ cho biết chủ trương này được kế thừa từ các lần sửa đổi luật trước đây: nếu như Bộ luật Hình sự năm 1985 có 44 tội danh có thể áp dụng án tử hình, thì đến năm 2015 con số này đã giảm còn 18. Lần sửa đổi này tiếp tục bỏ thêm 8 tội danh nữa, trên cơ sở đánh giá toàn diện 6 yếu tố: mức độ nguy hiểm của hành vi, khả năng khắc phục hậu quả, thực tiễn áp dụng, xu hướng pháp lý quốc tế, nghĩa vụ trong các điều ước quốc tế, và năng lực của hệ thống tư pháp trong bối cảnh hiện nay.

“Việc tiếp tục thu hẹp hình phạt tử hình không làm giảm hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, mà còn phù hợp với xu thế chung và phục vụ cho tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng của Việt Nam”, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh.

Đối với các tội nghiêm trọng như tham ô tài sản, nhận hối lộ, tuy bỏ hình phạt tử hình nhưng luật đã sửa đổi quy định giảm án với điều kiện chặt chẽ. Theo đó, người bị kết án tù chung thân về các tội này chỉ được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản phạm tội và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong điều tra, xử lý vụ án hoặc lập công lớn.

Bổ sung tội danh sử dụng trái phép chất ma túy

Một nội dung mới khác được đưa vào luật lần này là tội sử dụng trái phép chất ma túy, quy định tại Điều 256a. Tội danh này chỉ áp dụng với những người đang trong quá trình cai nghiện hoặc vừa kết thúc cai nghiện mà vẫn tiếp tục sử dụng ma túy.

Theo cơ quan soạn thảo, việc bổ sung này nhằm giảm cầu ma túy, cắt đứt vòng luẩn quẩn giữa nghiện ma túy và tội phạm. Số liệu thống kê cho thấy, từ năm 2018 đến tháng 5/2025, có khoảng 10% tội phạm được phát hiện liên quan đến người sử dụng ma túy, trong đó trên 5% là tội phạm rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, bao gồm hơn 200 vụ giết người - với hơn 40 vụ nạn nhân là người thân trong gia đình.

“Thực tế cho thấy nhiều người vừa cai nghiện xong đã tái sử dụng ma túy, nhưng chưa có chế tài đủ mạnh để ngăn chặn. Việc bổ sung tội danh mới sẽ bịt lỗ hổng pháp lý và góp phần bảo vệ cộng đồng”, báo cáo nêu rõ.

Quốc hội Biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự

Tăng hình phạt tù và tiền với nhiều tội danh

Luật cũng điều chỉnh tăng hình phạt tù khởi điểm đối với nhiều tội danh liên quan đến môi trường, ma túy và an toàn thực phẩm - trong đó có tội gây ô nhiễm môi trường, vi phạm quy định về chất thải nguy hại, vi phạm quy định về an toàn thực phẩm, tàng trữ - mua bán trái phép chất ma túy…

Đồng thời, mức phạt tiền cũng được nâng gấp đôi với các tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc, thực phẩm, phân bón, thuốc thú y, giống cây trồng - vật nuôi, và các tội tham nhũng. Điều này được lý giải là để phù hợp với sự thay đổi về kinh tế – xã hội, khi mức lương cơ sở và thu nhập bình quân đầu người đã tăng hơn 2 lần so với thời điểm ban hành Bộ luật Hình sự năm 2015.

8 tội danh được bỏ hình phạt tử hình:

Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109);

Tội gián điệp (Điều 110);

Tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114);

Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194); T

Tội vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250);

Tội tham ô tài sản (Điều 353);

Tội nhận hối lộ (Điều 354);

Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421).

Trần Nam