Chính phủ Mỹ sẽ đóng cửa bao lâu?

Trung tâm tham quan Điện Capitol của Mỹ đóng cửa vào ngày 1/10. Ảnh: New York Times.

0h sáng ngày 1/10 (giờ địa phương), chính phủ liên bang Mỹ chính thức rơi vào tình trạng đóng cửa một phần sau khi Quốc hội không thể thông qua nghị quyết tiếp tục tài trợ cho các cơ quan liên bang hoạt động.

Phe Cộng hòa đã đưa ra dự luật tạm thời nhằm duy trì ngân sách đến ngày 21/11, nhưng phe Dân chủ chặn lại vì cho rằng dự luật này không đáp ứng đủ nguồn quỹ cho y tế.

Đảng Dân chủ muốn thương lượng để kéo dài các khoản trợ cấp theo Đạo luật Chăm sóc Y tế Giá rẻ (ACA), vốn sẽ hết hạn cuối năm nay, đồng thời đảo ngược các cắt giảm gần đây đối với Medicaid trong “Dự luật To, Đẹp” của Tổng thống Donald Trump.

Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội, khoảng 750.000 nhân viên liên bang có thể bị buộc nghỉ việc không lương mỗi ngày, gây tổn thất khoảng 400 triệu USD/ngày cho ngân sách.

Dù các cơ quan liên bang có quyền linh hoạt trong việc lựa chọn dịch vụ nào tạm ngừng hoặc duy trì, nếu bế tắc kéo dài, tác động tiêu cực sẽ lan rộng ra toàn nền kinh tế.

Sớm nhất là 3 ngày

Lịch sử cho thấy việc chính phủ đóng cửa nhiều tuần là hiếm, nhưng từng xảy ra. Lần lâu nhất là một tháng, cũng dưới nhiệm kỳ đầu của ông Trump.

Giới quan sát dự đoán lần này ít nhất sẽ kéo dài 3 ngày, bởi Thượng viện không nhóm họp cho đến ngày 3/10 do nghị sĩ nghỉ lễ Do Thái Yom Kippur, theo Fox News.

Hiện tại, cả hai đảng vẫn đang sa vào vòng đổ lỗi lẫn nhau, khiến thời điểm kết thúc khủng hoảng càng khó xác định.

“Nếu Cộng hòa muốn sự tham gia của Dân chủ, họ phải ngồi vào bàn đàm phán. Đây chính là lý do cử tri bầu chúng tôi”, Dân biểu Alexandria Ocasio-Cortez (Dân chủ, New York) tuyên bố.

Lãnh đạo phe đa số Thượng viện Mỹ John Thune cầm trên tay bản Dự luật Chi tiêu Tạm thời và Gia hạn khi phát biểu trong cuộc họp báo trong ngày đầu tiên chính phủ Mỹ bước vào tình trạng đóng cửa một phần, tại Điện Capitol, Washington D.C., ngày 1/10. Ảnh: Reuters.

Ngược lại, Lãnh đạo phe đa số Thượng viện, Thượng nghị sĩ John Thune (Cộng hòa, South Dakota), phản bác: “Chúng tôi sẽ không đàm phán khi chính phủ đang bị bắt làm con tin. Hãy giải thoát con tin trước, rồi chúng ta sẽ bàn cách duy trì các chương trình y tế”.

Ông Thune cũng khẳng định các cuộc thương lượng về trợ cấp ACA chỉ diễn ra sau khi chính phủ mở cửa trở lại: “Mọi giải pháp đều phải gắn liền với những cải cách sâu rộng.”

Tuy nhiên, lãnh đạo phe thiểu số Chuck Schumer (Dân chủ, New York) không đồng tình: “Họ nói ‘sau này’ nhưng chúng tôi tin rằng nghĩa là ‘không bao giờ’”.

Một số nghị sĩ Cộng hòa ôn hòa ủng hộ dự luật do Dân biểu Jen Kiggans (Virginia) đề xuất, kéo dài trợ cấp ACA thêm một năm. Nhưng phe bảo thủ trong đảng kiên quyết phản đối. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson thậm chí khẳng định có “0% khả năng” ông sẽ xem xét phương án này.

Viễn cảnh mờ mịt

Ngày 1/10, Thượng viện một lần nữa bỏ phiếu bác bỏ dự luật chi tiêu tạm thời của phe Cộng hòa. Kết quả 55-45 giống hệt ngày hôm trước, không đạt ngưỡng 60 phiếu để thông qua.

Trong đó, ba nghị sĩ thuộc phe Dân chủ hoặc độc lập đã bỏ phiếu thuận cùng Cộng hòa, gồm Catherine Cortez Masto (Nevada), Angus King (Maine) và John Fetterman (Pennsylvania). Ở chiều ngược lại, Thượng nghị sĩ Rand Paul (Cộng hòa, Kentucky) lại phản đối dự luật.

Chính phủ Mỹ chính thức đóng cửa sau bế tắc ngân sách, hàng trăm nghìn nhân viên không lương, còn thời điểm kết thúc vẫn bất định. Ảnh: Reuters.

Với việc Hạ viện không họp trở lại cho đến ngày 6/10, lựa chọn duy nhất hiện tại của Thượng viện là tiếp tục đưa ra bỏ phiếu lần nữa đối với dự luật đã hai lần thất bại.

Ông Thune tuyên bố sẽ giữ Thượng viện làm việc cả cuối tuần, vì đây là kịch bản duy nhất có thể khiến Tổng thống Trump đồng ý ký.

“Kể từ sáng nay, nhiều nhân viên liên bang quan trọng, từ quân đội, lực lượng tuần tra biên giới cho đến kiểm soát không lưu, đều phải làm việc mà không được trả lương. Đảng Dân chủ hiểu rất rõ thiệt hại mà việc đóng cửa chính phủ gây ra”, ông Thune nhấn mạnh tại Thượng viện.

Phương Linh