Chính phủ Mỹ đóng cửa lần đầu tiên sau 6 năm

Tòa nhà Quốc hội Mỹ tại Washington. Ảnh: AFP

Vào lúc 0 giờ ngày 1-10 theo giờ Mỹ (11 giờ cùng ngày theo giờ Việt Nam), Chính phủ Mỹ bắt đầu ngừng hầu hết các hoạt động. Bất chấp các cuộc thương lượng dồn dập tại Quốc hội Mỹ trước đó, vẫn không có bước đột phá nào giữa Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa để đảm bảo ngân sách cho Chính phủ Mỹ tiếp tục hoạt động sau ngày 30-9 - thời điểm kết thúc năm tài khóa 2024-2025.

Hàng trăm nghìn nhân viên liên bang làm công việc "không thiết yếu" sẽ buộc phải nghỉ việc tạm thời không lương, trong khi các nhân viên "thiết yếu" vẫn phải tiếp tục làm việc nhưng không được trả lương. Khoảng 750.000 nhân viên liên bang sẽ bị cho nghỉ việc tạm thời, thậm chí một số có thể bị sa thải theo quyết định của chính quyền Tổng thống Trump. Nhiều cơ quan có nguy cơ bị đóng cửa, có thể là vĩnh viễn, khi ông Trump tuyên bố sẽ "làm những việc không thể đảo ngược, gây hậu quả nặng nề" để trả đũa phe đối lập. Trong khi đó, chương trình trục xuất người nhập cư trái phép được kỳ vọng vẫn tiếp tục, còn các lĩnh vực như giáo dục, môi trường và nhiều dịch vụ công khác sẽ bị đình trệ. Hệ quả kinh tế có thể lan rộng trên toàn quốc.

Các dịch vụ như bưu chính, an sinh xã hội, Lầu Năm Góc hay Bộ An ninh Nội địa sẽ vẫn hoạt động, nhưng nhiều dịch vụ khác có thể bị gián đoạn hoặc đình trệ, từ việc đóng cửa các công viên và bảo tàng quốc gia, kiểm tra y tế bị trì hoãn, đến thời gian chờ giải quyết hồ sơ an sinh kéo dài hơn.

Tổng thống Donald Trump cảnh báo có thể tiến hành cắt giảm nhân sự vĩnh viễn, một biện pháp chưa từng có trong các đợt đóng cửa trước đây. Phát ngôn này đã khiến hai tổ chức công đoàn lớn là Liên đoàn Nhân viên Chính phủ Mỹ và Liên đoàn Nhân viên Bang, Hạt và Thành phố Mỹ đệ đơn kiện chính quyền Tổng thống Trump lên tòa án liên bang tại San Francisco, cáo buộc Văn phòng Quản lý và Ngân sách vi phạm pháp luật khi đe dọa sa thải hàng loạt.

Việc đóng cửa Chính phủ sẽ gây thêm áp lực cho nền kinh tế Mỹ, nhưng phần lớn các chuyên gia nhận định rằng ngay cả khi tình trạng này kéo dài, tác động của nó tới tổng thể nền kinh tế cũng sẽ ở mức hạn chế. Theo dữ liệu của Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), ngay cả đợt đóng cửa kéo dài nhất lịch sử (35 ngày vào 2018-2019) cũng chỉ khiến Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) Mỹ giảm khoảng 0,4%. Trong đợt đóng cửa năm 2013, khoảng 40% nhân viên dân sự phải nghỉ việc tạm thời. Nếu con số tương tự lặp lại, tăng trưởng kinh tế Mỹ có thể giảm khoảng 0,15% mỗi tuần. Tuy nhiên, lần này, các rủi ro có thể lớn hơn do bối cảnh kinh tế đã yếu đi đáng kể. Lạm phát đã tăng liên tục kể từ tháng 4-2025, trong khi thị trường lao động đang suy yếu nhanh chóng.

Đầu tháng 9-2025, Cục Thống kê Lao động Mỹ thông báo số việc làm được tạo ra thực tế thấp hơn 911.000 so với dự tính trước đó, còn báo cáo tháng 8-2025 cho thấy nền kinh tế chỉ tạo thêm 22.000 việc làm. Nếu chính phủ đóng cửa, báo cáo việc làm tháng 9-2025 - dự kiến công bố vào ngày 4-10, sẽ bị trì hoãn. Điều này có thể gây khó khăn cho Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong việc đưa ra quyết định lãi suất vào cuộc họp tháng 10.

Các cơ quan hành chính công phải tạm dừng thanh toán cho các nhà cung cấp, khiến nhiều công ty gặp khó khăn, đe dọa hoạt động và thậm chí có thể gây ra phá sản nếu việc đóng cửa kéo dài. Lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ sẽ tăng do các nhà đầu tư coi chúng là loại trái phiếu có rủi ro cao hơn. Điều này làm gia tăng lo ngại về khả năng Mỹ vỡ nợ trái phiếu chính phủ vào năm 2025 nếu khó đạt được thỏa thuận nâng trần nợ công vào tháng 12.

Lãi suất nợ công cao hơn có thể dẫn đến sự gia tăng rộng rãi lãi suất tín dụng, đặc biệt là lãi suất thế chấp, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng bất động sản. Một số chương trình bảo hiểm quốc gia sẽ không thể hoạt động, cản trở những người mua nhà tiềm năng tìm kiếm bảo hiểm để vay vốn, làm thị trường bất động sản suy thoái.

Tác động này không chỉ dừng ở chính phủ liên bang. Hiệp hội Du lịch Mỹ đã viết thư cho các nhà lãnh đạo quốc hội vào cuối tháng 9, kêu gọi họ tránh việc đóng cửa chính phủ. Hiệp hội này cho biết tình trạng đóng cửa sẽ dẫn đến việc hoãn chuyến bay, kéo dài thời gian xếp hàng an ninh sân bay và hủy chuyến. "Việc chính phủ đóng cửa là một đòn giáng hoàn toàn đối với nền kinh tế du lịch của Mỹ - gây thiệt hại 1 tỷ USD mỗi tuần - và ảnh hưởng đến hàng triệu du khách và doanh nghiệp, đồng thời gây áp lực không cần thiết lên lực lượng lao động du lịch liên bang vốn đã quá tải", Geoff Freeman, Giám đốc điều hành của hiệp hội, cảnh báo.

AN BÌNH