Chính phủ Mỹ bắt đầu đóng cửa do chia rẽ đảng phái sâu sắc về ngân sách

Hiện chưa có con đường rõ ràng nào để thoát khỏi thế bế tắc này trong khi các cơ quan cảnh báo rằng việc chính phủ đóng cửa lần thứ 15 kể từ năm 1981 sẽ ngăn chặn việc công bố báo cáo việc làm tháng 9 vốn được dư luận theo dõi chặt chẽ, làm chậm hoạt động hàng không, đình chỉ nghiên cứu khoa học, giữ lương quân đội Mỹ và dẫn đến việc cho nghỉ việc tạm thời 750.000 công chức liên bang với chi phí tổn thất lên đến 400 triệu USD mỗi ngày.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cảnh báo các nghị sĩ đảng Dân chủ tại Quốc hội rằng việc đóng cửa có thể mở đường cho các hành động "không thể đảo ngược" bao gồm cắt giảm thêm việc làm và các chương trình hành động của chính phủ.

Việc đóng cửa chính phủ bắt đầu vài giờ sau khi Thượng viện bác bỏ một biện pháp chi tiêu ngắn hạn vốn sẽ giúp duy trì hoạt động của chính phủ cho đến ngày 21/11.

Đảng Dân chủ phản đối dự luật này vì đảng Cộng hòa từ chối gia hạn các phúc lợi y tế cho hàng triệu người Mỹ, vốn sẽ hết hạn vào cuối năm nay. Đảng Cộng hòa cho rằng vấn đề này cần được giải quyết riêng.

Sự nan giải trong vấn đề ngân sách của chính phủ là 1,7 nghìn tỷ đô la cho các hoạt động của cơ quan, chiếm khoảng một phần tư tổng ngân sách 7 nghìn tỷ đô la của chính phủ. Phần lớn số tiền còn lại được dành cho các chương trình y tế và hưu trí, cũng như trả lãi cho khoản nợ 37,5 nghìn tỷ đô la (nợ công) đang ngày càng tăng.

Bên trong tòa nhà quốc hội Mỹ trước khi chính phủ đóng cửa một phần - Ảnh: Reuters

Các nhà phân tích độc lập cảnh báo rằng việc đóng cửa chính phủ có thể kéo dài hơn so với các lần đóng cửa liên quan đến ngân sách trước đây, với việc Tổng thống Trump và các quan chức Nhà Trắng đe dọa sẽ 'trừng phạt' đảng Dân chủ bằng cách cắt giảm các chương trình của chính phủ và bảng lương liên bang.

Đảng Dân chủ đang chịu áp lực từ những người ủng hộ đang thất vọng, buộc họ phải giành chiến thắng hiếm hoi trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026, cuộc bầu cử sẽ quyết định quyền kiểm soát Quốc hội trong hai năm cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Trump.

Việc thúc đẩy cải cách chăm sóc sức khỏe đã mang đến cho họ cơ hội đoàn kết vì một vấn đề được cử tri đồng tình.

Bên cạnh việc gia hạn trợ cấp y tế, Đảng Dân chủ cũng tìm cách đảm bảo rằng ông chủ Nhà Trắng sẽ không thể hủy bỏ những thay đổi đó nếu chúng được ký thành luật. Tổng thống Trump đã từ chối chi hàng tỷ đô la đã được Quốc hội phê chuẩn, khiến một số đảng viên Dân chủ đặt câu hỏi tại sao họ nên bỏ phiếu cho bất kỳ dự luật chi tiêu nào.

Giáo sư Robert Pape của Đại học Chicago cho biết bầu không khí chính trị phân cực bất thường của Mỹ sau vụ ám sát nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk và quyền lực ngày càng tăng ở phe cực đoan của cả hai đảng có thể khiến các nhà lãnh đạo lưỡng đảng khó đạt được thỏa thuận mở cửa lại chính phủ.

"Các quy tắc chính trị đang thay đổi mạnh mẽ và chúng ta không thể biết chắc chắn tất cả những điều này sẽ kết thúc ở đâu" - Giáo sư khoa học chính trị Robert Pape tại Đại học Chicago, người nghiên cứu về bạo lực chính trị nhận định với hãng tin Reuters.

Anh Duy