Chính phủ Hà Lan bị giáng 'đòn bất ngờ', đứng trước nguy cơ sụp đổ

Lãnh đạo PVV Geert Wilders phát biểu trước giới truyền thông tại Hạ viện ở The Hague, ngày 3/6. (Nguồn: ANP)

Theo hãng tin Reuters, động thái bất ngờ này được cho là sẽ khiến chính phủ cánh hữu của Thủ tướng Dick Schoof sụp đổ và dẫn đến bầu cử trước thời hạn trong những tháng tới.

Viết trên mạng xã hội X, ông Wilders nói rõ: “Không có chữ ký nào dưới các kế hoạch tị nạn của chúng tôi. PVV rút khỏi liên minh". Ông cũng cho biết đã thông báo với Thủ tướng Dick Schoof rằng toàn bộ các bộ trưởng đến từ đảng PVV sẽ từ chức.

Thủ tướng Schoof hiện chưa đưa ra phản ứng chính thức.

Lý do chính mà ông Wilders viện dẫn là các đối tác liên minh không ủng hộ các đề xuất cứng rắn của ông trong việc chấm dứt hoàn toàn di cư tị nạn.

Trong những ngày gần đây, ông đã kêu gọi lập tức ngừng tiếp nhận người xin tị nạn, đóng cửa các trại tị nạn và hồi hương người Syria. Tuy nhiên, các đảng liên minh cho rằng đây là trách nhiệm của Bộ trưởng Di cư – vốn cũng thuộc PVV và yêu cầu ông này đưa ra các đề xuất cụ thể.

Việc PVV rút lui khiến liên minh cầm quyền vốn đã mong manh, thành lập từ tháng 7 năm ngoái, đứng trước nguy cơ tan rã. Trên lý thuyết, các đảng còn lại có thể tiếp tục duy trì liên minh và điều hành đất nước với tư cách chính phủ thiểu số, song khả năng này được đánh giá là thấp.

Như vậy, Hà Lan có thể sẽ phải tổ chức tổng tuyển cử mới trong vòng vài tháng tới, tạo thêm bất ổn chính trị cho nền kinh tế lớn thứ năm khu vực đồng Euro.

Khủng hoảng chính trị lần này cũng có thể trì hoãn quyết định lịch sử về việc tăng mạnh chi tiêu quốc phòng của Hà Lan để đáp ứng các mục tiêu mới của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Điều đáng chú ý là Hội nghị thượng đỉnh NATO dự kiến diễn ra ngay trong tháng 6 này tại The Hague và rất có thể khi đó, Hà Lan sẽ chỉ có một chính phủ lâm thời.

Các đối tác trong liên minh phản ứng gay gắt trước quyết định của ông Wilders. Lãnh đạo đảng Nhân dân vì tự do và dân chủ (VVD) Dilan Yesilgöz chỉ trích: “Việc này khiến chúng ta trở nên lố bịch. Có xung đột ngay trên lục địa này, thay vì đối mặt với thách thức, ông Wilders lại thể hiện không sẵn sàng gánh vác trách nhiệm”.

Lãnh đạo đảng trung dung Khế ước xã hội mới (NSC) Nicolien van Vroonhoven gọi đây là “hành động không thể chấp nhận được" và "vô trách nhiệm".

Chính trị gia dân túy chống Hồi giáo Geert Wilders từng thắng cử vào cuối năm 2023, nhưng các cuộc khảo sát gần đây cho thấy, đảng PVV của ông đã sụt giảm tỷ lệ ủng hộ còn khoảng 20%, gần ngang bằng với liên minh Lao động/Xanh – lực lượng hiện đứng thứ hai trong Quốc hội.

Dù là lãnh đạo đảng chiến thắng, ông đã phải từ bỏ tham vọng làm thủ tướng để thỏa hiệp lập chính phủ với 3 đảng bảo thủ khác. Chính phủ hiện nay do ông Dick Schoof – một quan chức độc lập và không qua bầu cử – lãnh đạo. Ông Schoof là cựu Giám đốc Cơ quan tình báo Hà Lan (AIVD) và từng giữ chức Tổng thư ký Bộ Tư pháp.

Bảo Minh