Chiến thuật xẻ nhỏ giúp Nga giành lợi thế trên chiến trường Ukraine

Trong khi hàng loạt hoạt động dồn dập trên mặt trận ngoại giao không mang lại nhiều tiến triển thực sự, mùa hè thứ tư của xung đột Nga-Ukraine chứng kiến nhiều diễn biến đáng chú ý trên chiến trường.

Nhóm lập bản đồ và giám sát Deep State của Ukraine ước tính tổng diện tích lãnh thổ mới mà Nga kiểm soát trong ba tháng 6, 7 và 8 là 1.548 km², cao hơn đáng kể so với 659 km² trong cùng kỳ năm 2024.

Giờ đây, chiến trường Ukraine đang bước vào một mùa thu đầy rủi ro và căng thẳng.

Binh sĩ Nga trên chiến trường Ukraine. Ảnh: TASS

Những bước tiến liên tục phía Nga

Mùa hè năm nay, cũng như các mùa hè trước, tiếp tục là thời điểm giao tranh ác liệt giữa hai bên, khi thời tiết thuận lợi không chỉ hỗ trợ các chiến dịch tấn công mà còn mang lại yếu tố quan trọng: thêm nhiều chỗ che chắn trước máy bay không người lái (UAV).

“Nga ưa thích sử dụng các đợt tấn công bộ binh nhỏ lẻ, vì thế mùa hè, với nhiều hàng cây và thảm thực vật, sẽ giúp bộ binh dễ dàng tiến lên hơn” - nhà phân tích quân sự Rob Lee, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại (Mỹ), nói với tờ Kyiv Independent.

Di chuyển theo từng nhóm nhỏ, hàng trăm binh sĩ Nga đã xuyên qua các vị trí phòng thủ mỏng manh, tiến sâu vào phía sau của Ukraine. Khi quy mô cuộc thâm nhập được công khai, một số đơn vị mạnh nhất của Ukraine, trong đó có các tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn cơ giới số 93 và Quân đoàn Azov, đã được điều tới để chặn đột phá.

Mục tiêu chính của Nga tập trung vào tỉnh Donetsk, tiến công giữa TP Pokrovsk và TP Kostiantynivka nhằm gây sức ép lên hệ thống phòng thủ của toàn bộ các đô thị lớn vẫn còn nằm trong tay Ukraine.

Theo Kyiv Independent, hiện tại, phòng tuyến Ukraine quanh Pokrovsk nhìn chung vẫn ổn định. Xa hơn về phía bắc, đợt tấn công đáng kể nhất của Nga diễn ra gần TP Dobropillia, làm dấy lên lo ngại về tình hình phòng thủ của Ukraine.

Trong khi đó, ở khu vực tây nam Donetsk, lực lượng Nga đã tiến qua vùng đất trống của Ukraine ở phía nam làng Novopavlivka, nơi có nhiều sông ngòi đan xen và không có các trung tâm dân cư lớn để làm điểm phòng thủ.

Đầu tháng 9, quân Nga trên thực tế đã tiến tới biên giới hành chính của của tỉnh Donetsk. Tại một khu vực nhỏ, lần đầu tiên kể từ khi xung đột bùng phát, binh sĩ Nga đã đào hào cố thủ bên trong tỉnh Dnipropetrovsk lân cận.

Một khu vực khác trên tiền tuyến bùng phát giao tranh trở lại sau thời gian tương đối ổn định là trục Kupiansk-Lyman, bao phủ vùng phía bắc Donetsk và phía đông Kharkiv.

Trong tháng 8, lực lượng Nga đã kiểm soát phần lớn rừng Serebrianskyi - khu rừng rậm nằm ở phía đông TP Lyman (Donetsk), đồng thời áp sát cách sông Siverskyi Donets chỉ 10 km.

Việc phòng thủ ở TP Kupiansk (Kharkiv) - nơi Ukraine từng tuyên bố giành lại từ Nga - cũng rơi vào nguy hiểm khi Moscow tiến công thành công ở phía tây sông Oskil, kết hợp với các hoạt động thâm nhập vào khu vực đô thị.

Bên cạnh các bước tiến của Nga, mùa hè cũng chứng kiến một số cuộc phản công thành công của Ukraine, thường do các đơn vị thuộc Lực lượng Tấn công - một nhánh mới của Quân đội Ukraine được Tổng tư lệnh Oleksandr Syrskyi thành lập ngày 18-8.

Trong những ngày đầu tháng 9, Trung đoàn Tấn công 425 của Ukraine thông báo đã giành quyền kiểm soát hai ngôi làng quanh Pokrovsk từ tay lực lượng Nga.

Tuy những thành công nhỏ này có thể nâng cao tinh thần, binh sĩ Dmytro Zhluktenko - có nhiệm vụ điều khiển UAV của Ukraine phục vụ tại khu vực Pokrovsk - cho rằng Ukraine vẫn phải giữ vững chiến lược phòng thủ tổng thể.

Một điểm sáng cho Ukraine là cuộc tấn công xuyên biên giới của Nga vào tỉnh Sumy (giáp biên giới Nga) vốn tiến triển nhanh chóng hồi cuối tháng 5 nay đã chững lại, thậm chí lực lượng Ukraine còn giành lại được một số ngôi làng.

Nhóm chiến thuật Druzhkivka của Ukraine trên chiến trường. Ảnh: X

Chiến thuật hiệu quả của Nga

Mùa hè này, trên toàn tuyến, lực lượng Nga gần như không còn tiến công bằng xe tăng lớn nữa, vì các phương tiện nặng rất dễ bị UAV tấn công trên một chiến trường ngày càng mở và dễ quan sát.

Thay vào đó, Moscow tập trung mở rộng và hoàn thiện chiến thuật nặng về bộ binh, xoay quanh các nhóm tấn công nhỏ được đưa lên tuyến trước liên tiếp, thường có sự hỗ trợ của xe máy và các phương tiện nhẹ, cơ động khác.

Mục tiêu chính của các nhóm này thường là các nhiệm vụ thâm nhập: vượt qua tuyến phòng thủ sơ sài của Ukraine, tiến sâu hơn, tấn công các đội UAV và súng cối của Ukraine, tạo ra hỗn loạn toàn diện ở phía sau.

“Chắc chắn họ đang thành công với chiến thuật này” - binh sĩ Dmytro Zhluktenko nhận định.

“Họ mất nhiều người trong quá trình này, nhưng nếu họ thực hiện với các đợt tấn công cơ giới lớn bằng xe tăng, thương vong sẽ còn cao hơn nữa” - binh sĩ này nói thêm.

Trong khi đó, Ukraine ngày càng cải thiện khả năng trinh sát và tấn công toàn tuyến bằng UAV, nhưng lực lượng bộ binh ở tuyến đầu vẫn rất thiếu.

“Chúng tôi có một lực lượng không người lái rất mạnh ở khu vực này, các nhóm UAV tấn công hiệu quả phá hủy đối phương trên quy mô công nghiệp và tạo tác động cực lớn. Tuy nhiên, Ukraine vẫn thiếu bộ binh” - binh sĩ Zhluktenko nói.

Chuyên gia quân sự Rob Lee cho rằng những điểm yếu trong hệ thống phòng thủ mỏng manh của Ukraine chính là lý do chính dẫn tới các bước tiến của Nga trong mùa hè.

“Yếu tố nhân lực thực sự là yếu tố then chốt giải thích bản chất trận chiến hiện nay. Nếu Ukraine có đủ bộ binh, họ có lẽ sẽ chiến đấu theo cách khác” - theo ông Lee.

Theo ông Emil Kastehelmi - thành viên nhóm phân tích chiến tranh Black Bird (Phần Lan), mô hình tiến công của Nga phản ánh khó khăn của Ukraine trong việc duy trì sự gắn kết và hiệu quả chiến đấu cao trên toàn tuyến.

“Ukraine đang gặp khó khăn trong việc phản ứng quyết liệt trước một cuộc khủng hoảng mới nảy sinh. Họ buộc phải điều động các đơn vị từ hướng này sang hướng khác; họ thực sự không có một lực lượng dự bị đủ lớn để có thể dồn ngay nhiều quân về một hướng nhất định” - ông Kastehelmi nói.

Liệu giai đoạn căng thẳng nhất đã qua?

Mặc dù mùa hè đã kết thúc, chiến dịch tấn công của Nga vẫn tiếp diễn, thậm chí còn có dấu hiệu leo thang khi bước vào mùa thu.

Vào cuối tháng 8, các đơn vị Nga tinh nhuệ, bao gồm Lữ đoàn Bộ binh Hải quân 155 và 40, được báo cáo đã được điều đến mặt trận Pokrovsk.

“Chúng tôi biết rằng Nga đang điều động các đơn vị, ví dụ từ Sumy và Kherson sang Donetsk. Họ rõ ràng đang chuẩn bị cho các đợt tấn công tiếp theo, và làm điều đó mà không thực sự tạm dừng hoạt động nào” - ông Kastehelmi nói.

Năm ngoái, các bước tiến hàng tháng của Nga vẫn tiếp tục tăng vào mùa thu và lên đỉnh điểm vào tháng 11, khi phòng tuyến Ukraine ở phía nam Donetsk bị phá vỡ và lực lượng Nga tiến 5-10 km trong một ngày ở một số khu vực.

Dù tình hình trên tiền tuyến khá căng thẳng, Ukraine vẫn kiểm soát tốt “vùng xám” nhờ các đơn vị tinh nhuệ. Điều này khiến lực lượng Nga khó biến những bước tiến nhỏ kiểu thâm nhập thành thất bại lớn cho Ukraine.

“Câu hỏi là liệu họ có thể phá vỡ hoàn toàn tuyến phòng thủ hay không. Cho đến nay, chúng ta chưa thấy chuyện đó xảy ra. Theo tôi, trong hầu hết trường hợp, chiến thuật thâm nhập chỉ giúp Nga tiến được một số bước về mặt chiến thuật, chứ không làm thay đổi toàn bộ tình hình” - ông Lee nhận định.

THẢO VY