Chiến dịch tiêm chủng ngăn 'ác mộng' Ebola trở lại

Tháng 3- 2014, Bộ Y tế Guinea gửi báo cáo đến Tổ chức Y tế thế giới (WHO) về một đợt bùng phát Ebola nghiêm trọng sau khi Viện Pasteur ở Dakar (Senegal) xác nhận một bé gái 16 tuổi từ làng Gúeckédou ở miền Nam Guinea mắc bệnh. Sự việc là lần đầu tiên Ebola bùng phát ngoài phạm vi Trung Phi, xảy ra tại một vùng hẻo lánh mà không có dấu hiệu cho thấy sẽ tác động đến 6 quốc gia châu Phi.

Đợt bùng phát bắt đầu vào cuối năm 2013 nhưng chỉ được xác nhận vài tháng sau đó, trước khi lan từ Guinea đến Liberia, Sierra Leone, Mali, Senegal và Nigeria. Sau 28 tháng, 28.652 người được xác nhận nhiễm Ebola. Trong số 11.325 trường hợp tử vong, nhân viên y tế chiếm 518 ca.

Là các quốc gia bị tác động nặng nề nhất, Guinea, Liberia và Sierra Leone đã hứng chịu những thiệt hại kinh tế và xã hội nghiêm trọng, với ước tính lên đến 2,2 tỷ USD tổng sản phẩm quốc nội (GDP) năm 2015 và tiến trình đạt được các Mục tiêu Phát triển bền vững (SDGs) cũng bị đảo ngược.

Nhân viên y tế vận chuyển thi thể một trường hợp tử vong do Ebola tại Sierra Leone. Ảnh: Unmeer/Flickr

Dịch Ebola ở Sierra Leone giai đoạn 2014-2016 là trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng đã phơi bày những lỗ hổng trong an ninh y tế toàn cầu và hậu quả của hệ thống y tế yếu kém. Để ngăn ngừa nguy cơ Ebola bùng phát trở lại, Sierra Leone triển khai chiến dịch tiêm vắc xin phòng ngừa Ebola trên toàn quốc cho nhóm nguy cơ cao nhất, với mục tiêu cung cấp 20.000 liều vắc xin Ervebo của Merck trong đợt tiêm chủng sẽ được lặp lại sau mỗi 2 hoặc 3 năm. Chiến dịch này được kỳ vọng sẽ đặt nền móng cho một hệ thống y tế vững chắc và có khả năng ứng phó tốt hơn trước mọi đợt bùng phát trong tương lai.

Với kho dự trữ toàn cầu, Liên minh vắc xin Gavi cũng đang tài trợ Sierra Leone cả vắc xin và kinh phí để quốc gia này có thể thành công triển khai chiến dịch tiêm chủng diện rộng. Đáng chú ý, những người liên quan sẽ tham gia nghiên cứu những tác dụng phụ dài hạn và mức độ hiệu quả so với các loại vắc xin trước đó.

Hàng loạt biến chứng sức khỏe đã được ghi nhận ở những người sống sót sau khi nhiễm Ebola, từ các vấn đề liên quan tới thị lực cho đến thính lực. Về vấn đề này, giới chức y tế Sierra Leone đã cam kết về dịch vụ chăm sóc sức khỏe miễn phí cho người bệnh tại các bệnh viện của chính phủ.

Đợt bùng phát Ebola cách đây 10 năm ở Sierra Leone để lại hàng chục nghìn mẫu bệnh được thu thập và lưu trữ tại những cơ sở không an toàn, kéo theo rủi ro an ninh sinh học. Để ứng phó, Sierra Leone đã hợp tác với Canada thành lập phòng thí nghiệm đạt chuẩn an toàn sinh học cấp độ 2 (BSL2) và 3 (BSL3), cùng Ngân hàng Sinh học quốc gia (NBF) - cơ sở được hoàn thành đầu năm 2022 với khả năng lưu trữ an toàn các mẫu bệnh Ebola và nhiều mầm bệnh có nguy cơ cao khác.

Sau khi đi vào hoạt động, NBF trở thành nơi tiếp nhận các mẫu từ những phòng thí nghiệm thiếu chuẩn an toàn sinh học. Để bảo đảm an toàn cho hoạt động vận chuyển, Sierra Leone cùng Canada đã nhờ đến sự hỗ trợ của Vương quốc Anh và WHO.

Thông qua sự hỗ trợ từ WHO và đối tác, Sierra Leone đã vận chuyển thành công các mẫu bệnh Ebola từ những địa điểm lưu trữ xa xôi đến NBF. Hoạt động này có vai trò quan trọng trong giảm nguy cơ vô tình tiếp xúc, phát tán hoặc sử dụng sai các mẫu có khả năng gây nguy hiểm, đồng thời đặt nền tảng cho nghiên cứu khoa học trong tương lai.

Thương Nguyệt