Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

Hồi ức người lính trận Ia Drăng

Ông Siu Long (SN 1945) từng tham gia trận đánh tại thung lũng Ia Drăng (tháng 11-1965) dưới chân núi Chư Prông - trận mở màn Chiến dịch Plei Me, ghi dấu chiến thắng cấp chiến dịch đầu tiên của bộ đội ta trước quân Mỹ. Nhà ông ở làng Goòng, cách chiến địa năm xưa chừng 15 km.

Ông Siu Long thăm lại chiến trường xưa - thung lũng Ia Drăng. Ảnh: Hoàng Ngọc

Cùng chúng tôi quay lại nơi từng là chiến địa ác liệt nay đã phủ xanh cây rừng, người cựu chiến binh hơn 40 tuổi Đảng bồi hồi kể lại: “Khi tham gia trận đánh, mình mới tròn 20 tuổi, còn chưa sõi tiếng Kinh. Khi đó, bộ đội chủ lực đánh trận này chủ yếu từ miền Bắc vào mặt trận Tây Nguyên, không quen với địa hình rừng núi hiểm trở, khí hậu vùng biên giới lại vô cùng khắc nghiệt".

Ông làm nhiệm vụ trinh sát, dẫn đường cho bộ đội trong các đợt hành quân. Hai địa điểm trong chiến dịch là thung lũng Ia Drăng tới trận địa Plei Me cách nhau 25 km đường rừng núi hiểm trở, đi và về đều nguy hiểm. “Chỉ một chút sơ suất là nguy hiểm đến cả đoàn quân”, ông nói.

Trong ký ức của ông, trực thăng Mỹ quần thảo đêm ngày trên bầu trời. Ngay dưới chân dãy núi Chư Prông là một bãi đáp, nơi máy bay lên xuống như cào cào. Chỉ cần phát hiện dấu hiệu lạ, chúng lập tức trút bom đạn xuống mặt đất.

Giữa thung lũng Ia Drăng, người lính trận năm xưa bái vọng về đồi Chư Kó, nơi bao đồng đội đã ngã xuống trong những trận giao tranh ác liệt. Ảnh: Hoàng Ngọc

Cắm nén hương thơm xuống ụ đất dưới gốc cây nhìn thẳng về ngọn đồi Chư Kó đối diện dãy núi Chư Prông, ông Siu Long bảo rằng: Những ụ cao như thế này thường là nơi để bộ đội ta kê súng bắn.

"Trong một trận giao tranh ác liệt, mình cùng với chị Rơ Lan Giáp ở làng Bạc núp dưới một ụ đất như vậy. Khi bom Mỹ dội xuống rừng khộp, tuy không trúng trực tiếp nhưng mình bị mảnh bom văng vào trán, máu chảy đầm đìa. Quay sang thấy chị Giáp nằm gục xuống ụ đất, bom “cắt” mất chỏm đầu. Chị Giáp hy sinh khi mới ngoài 20, một thiếu nữ Jrai đang ở độ tuổi rất đẹp”-ông bồi hồi kể lại.

Gặp một người bạn từ nước Mỹ

Thời gian đã phủ màu xanh lên những vết thương cũ. 60 năm sau ngày im tiếng súng, thung lũng Ia Drăng hồi sinh giữa rừng biên giới. Ông Siu Long trở về làng, sống cuộc đời bình dị nhưng vẫn tận tâm giữ rừng, giữ làng, bảo vệ vùng biên giới.

Ông từng được biểu dương tại hội nghị già làng tiêu biểu khu vực Tây Nguyên (tháng 3-2009). Nhiều năm liền, ông đạt danh hiệu cựu chiến binh sản xuất, kinh doanh giỏi, có nhiều đóng góp xây dựng vùng đất nơi biên cương.

Chiếc ghim cài áo hình lá cờ Việt Nam và Mỹ được ông Siu Long trân trọng như một biểu tượng của hòa bình. Ảnh: Hoàng Ngọc

Gần đây, tại ngôi làng trên vùng đất biên giới Ia Púch, ông Siu Long đón một vị khách đặc biệt đến từ nước Mỹ. Đó là đoàn làm phim tài liệu “Cuộc đọ sức của ý chí” trong hành trình ghi hình tại chiến trường xưa - thung lũng Ia Drăng. Trong đoàn có ông Craig McNamara, con trai của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert McNamara - người từng được xem là “kiến trúc sư trưởng” của cuộc chiến tranh Việt Nam.

Trái ngược với cha mình, ngay từ khi còn nhỏ, Craig đã luôn phản đối cuộc chiến ấy. Và chuyến đi đến Ia Drăng lần này, với ông, không chỉ là một chuyến thăm lại chiến trường xưa nơi cha ông từng đặt chân, mà còn là một hành trình của ký ức và hòa giải.

Ông Siu Long (trái) giới thiệu chiếc nỏ ông tự tay làm hơn 30 năm trước. Ảnh: Hoàng Ngọc

Trước khi trở về Mỹ, ông Craig đã tặng cho ông Siu Long một chiếc ghim cài áo hình lá cờ Việt Nam và Mỹ như một biểu tượng của hòa bình. “Mình rất vui với món quà này, cho thấy Việt Nam và Mỹ nay đã là bạn”, người cựu chiến binh già chia sẻ.

Để đáp lại, ông Siu Long muốn tặng “người bạn đến từ nước Mỹ” chiếc nỏ được ông tự tay làm và giữ gìn hơn 30 năm qua trong ngôi nhà gỗ đơn sơ ở làng Goòng. Ông giới thiệu: “Chiếc nỏ này được làm từ cây mằng lăng và cây hương, dây nỏ được bện từ một loại dây leo trong rừng gọi là “ruột mèo”, rất bền theo thời gian. Bộ tên làm bằng lồ ô, đựng trong ống nứa già”.

Người lính trận Ia Drăng muốn tặng lại chiếc nỏ truyền thống của người Tây Nguyên cho người bạn đến từ nước Mỹ. Ảnh: Hoàng Ngọc

Theo vị già làng này, chiếc nỏ là vũ khí truyền thống của người Tây Nguyên trong các cuộc săn bắt. Tuy thô sơ, mộc mạc nhưng đây là biểu tượng cho sức mạnh và bản lĩnh của người đàn ông, sẵn sàng bảo vệ buôn làng khi có kẻ thù.

Chúng tôi đã liên hệ với ê-kíp làm phim để giúp chuyển món quà của ông đến tay người bạn Mỹ ở bên kia bán cầu. Có lẽ, món quà giản dị nhưng chứa đựng tinh thần bất khuất của người Tây Nguyên khi đến nước Mỹ, sẽ mang theo thông điệp mà người lính trận Ia Drăng muốn gửi đi: Người Tây Nguyên luôn sống chan hòa với thiên nhiên, yêu chuộng hòa bình nhưng không bao giờ khuất phục trước quân xâm lược.

HOÀNG NGỌC