'Chìa khóa' để hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi xanh và phát triển bền vững

Nghị quyết 57-NQ/TW đã xác định rõ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là một trong những đột phá chiến lược, đóng vai trò động lực chủ đạo cho tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, là điều kiện tiên quyết để thực hiện cam kết NetZero.

Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Kết luận số 81-KL/TW, ngày 04/6/2024 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, ngày 16-17/10/2025, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Tỉnh ủy Quảng Trị tổ chức Hội thảo khoa học Quốc gia “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững”.

CHUYỂN ĐỔI XANH VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LÀ MỆNH LỆNH THỜI ĐẠI

Ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh, "thế giới đang hướng tới nền kinh tế xanh, carbon thấp và phát triển bền vững. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, cùng với các xu thế như trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo, vật liệu mới, công nghệ sinh học và chuyển đổi số, đang làm thay đổi sâu sắc mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế- xã hội".

Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đã xác định rõ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là một trong những đột phá chiến lược, đóng vai trò động lực chủ đạo cho tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, là điều kiện tiên quyết để thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 và là nền tảng để bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh môi trường và phát triển bền vững.

Toàn cảnh hội thảo.

Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo không chỉ là công cụ, mà còn là nguồn lực nội sinh mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững của Việt Nam. “Chúng ta cần đột phá tư duy, đột phá cơ chế và đột phá hành động, để biến tri thức và sáng tạo thành sức mạnh vật chất, góp phần hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, xanh, hiện đại và thịnh vượng”, ông Tiến nói.

Tại hội thảo, các chuyên gia đã nhận diện thời cơ, xác định những thách thức với phát triển khoa học công nghệ, chuyển đổi xanh, phát triển bền vững đất nước trong giai đoạn tới.

Các chuyên gia, nhà khoa học chỉ rõ: các vấn đề biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt, ô nhiễm môi trường, thời tiết cực đoan, các thảm họa thiên tai, bão lũ…là những nguy cơ hiện hữu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến phát triển bền vững của Việt Nam.

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng quốc gia đối mặt với áp lực ngày càng lớn, đặc biệt các đô thị như Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh thường xuyên ngập lụt, ô nhiễm khí bụi…

Đột phá công nghệ phục vụ nông nghiệp xanh, công nghiệp sạch.

Các ý kiến cũng làm rõ vai trò, động lực của khoa học, công nghệ trong thực hiện chuyển đổi xanh: Đột phá công nghệ phục vụ nông nghiệp xanh, công nghiệp sạch, năng lượng tái tạo; ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuyển đổi số trong giám sát tài nguyên, môi trường và khí hậu; vấn đề phát triển và chuyển giao công nghệ thân thiện môi trường- vai trò của các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp…

Theo ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị, trong bối cảnh toàn cầu hiện nay, nhân loại đang đối mặt với nhiều thách thức chưa từng có: biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, tài nguyên thiên nhiên suy giảm, môi trường bị ô nhiễm và những bất ổn chính trị- kinh tế xã hội diễn biến phức tạp.

Trước những thách thức đó, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được khẳng định là động lực then chốt cho phát triển, là chìa khóa để hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi xanh, phát triển bền vững.

Thực tiễn quốc tế đã cho thấy, những quốc gia đi đầu trong phát triển khoa học công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo là những quốc gia tự cường hơn trước các cú sốc bên ngoài, thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và chất lượng cuộc sống của người dân.

5 ĐỘT PHÁ CHIẾN LƯỢC ĐỂ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ THỰC SỰ TRỞ THÀNH ĐỘNG LỰC CHUYỂN ĐỔI XANH

Phát biểu chỉ đạo Hội thảo, ông Huỳnh Thành Đạt, Phó trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương khẳng định: phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo là yếu tố quyết định và nền tảng giúp Việt Nam đạt các mục tiêu tăng trưởng hai con số trong những năm tới đây; trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2030 và nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Trong đó, chuyển đổi xanh là điều kiện tiên quyết giúp nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, bảo vệ môi trường phát triển nhanh và bền vững đất nước. Chuyển đổi xanh và phát triển bền vững không chỉ là lựa chọn chiến lược, đó là mệnh lệnh thời đại, đó là lời hứa với lịch sử, với thế hệ mai sau.

Ông Huỳnh Thành Đạt, Phó trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương khẳng định: Chuyển đổi xanh là mệnh lệnh thời đại, đó là lời hứa với lịch sử, với thế hệ mai sau.

Ông Đạt nêu rõ: Đảng và Nhà nước đã ban hành tương đối đầy đủ các cơ chế chính sách tạo điều kiện cho khoa học công nghệ, chuyển đổi xanh, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Để khoa học công nghệ thực sự trở thành động lực chủ chốt của chuyển đổi xanh và phát triển bền vững, ông Trần Quốc Cường, Vụ trưởng Vụ Khoa học Xã hội, Nhân văn và Tự nhiên (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết Bộ xác định 5 đột phá chiến lược.

Thứ nhất, đột phá về thể chế: Hoàn thiện hệ thống văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Khoa học và Khoa học và đổi mới sáng tạo; xây dựng cơ chế thử nghiệm (sandbox).

Thứ hai, đột phá về công nghệ năng lượng xanh và công nghệ nền tảng. Thông qua các chương trình Khoa học và Công nghệ đã tập trung nghiên cứu phát triển năng lượng gió, mặt trời, hydrogen xanh, lưu trữ năng lượng và công nghệ hạt nhân vì mục đích hòa bình.

Thứ ba, đột phá về tiêu chuẩn- đo lường- chất lượng: Xây dựng hệ thống tiêu chuẩn xanh, tiêu chí đánh giá vòng đời sản phẩm, đo lường phát thải và hiệu suất năng lượng.

Thứ tư, đột phá về hệ sinh thái đổi mới sáng tạo xanh: Phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo xanh quốc gia và mạng lưới phòng thí nghiệm trọng điểm về năng lượng, vật liệu...

Thứ năm, đột phá về nhân lực và hợp tác quốc tế: phát triển nguồn nhân lực "xanh- số", thu hút chuyên gia Việt kiều, mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ sạch, tuần hoàn và carbon thấp.

Ứng dụng khoa học công nghệ cho chuyển đổi xanh, phát triển bền vững.

Đặc biệt, theo ông Cường, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo vừa được Quốc hội ban hành đã đặt nền tảng thể chế mới, tháo gỡ những điểm nghẽn kéo dài nhiều năm trong cơ chế quản lý, tài chính và thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Đây là bước chuyển có ý nghĩa lịch sử, khẳng định quyết tâm của Nhà nước và Chính phủ trong việc trao quyền tự chủ, tạo hành lang pháp lý thông thoáng cho hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Trong giai đoạn tới, Bộ sẽ tiếp tục đồng hành cùng các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp để biến khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực trung tâm của nền kinh tế xanh.

Cũng tại hội thảo, các chuyên gia nhấn mạnh quan điểm để chuyển đổi xanh thực chất và hiệu quả, cần đồng bộ về thể chế, chính sách, tài chính, khoa học công nghệ, nhân lực và truyền thông xã hội. Cần phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò của doanh nghiệp trong nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa công nghệ xanh; tăng cường đầu tư cho khoa học cơ bản, công nghệ lõi và chuyển đổi số; đẩy mạnh hợp tác quốc tế về đổi mới sáng tạo, công nghệ khí hậu, năng lượng tái tạo và quản trị tài nguyên.

Thời gian qua, ứng dụng khoa học và công nghệ trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, nông nghiệp thông minh, kinh tế tuần hoàn, quản lý tài nguyên và môi trường, kinh tế số... đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững theo định hướng của Đại hội XIII của Đảng. Tuy nhiên, để tạo ra những đột phá thực sự, cần các cơ chế, chính sách mạnh mẽ hơn; sự gắn kết chặt chẽ hơn giữa Nhà nước, doanh nghiệp, giới khoa học và xã hội...

Từ góc độ địa phương, ông Hoàng Nam cho biết Quảng Trị sẽ tập trung phát triển kinh tế nhanh và bền vững dựa trên 4 trụ cột: Năng lượng- logistics- du lịch- nông nghiệp xanh. Cùng với đó triển khai 3 khâu đột phá then chốt gồm: Hoàn thiện hạ tầng, cải thiện môi trường đầu tư; đẩy mạnh khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Nhĩ Anh