Chỉ đạo mới của lãnh đạo Chính phủ về tái cơ cấu Tổng công ty Đường sắt

Trong vòng 5 năm tới (2025 – 2030), Tổng công ty Đường sắt Việt Nam sẽ trải qua quá trình sắp xếp, tổ chức lại trên quy mô lớn để trở thành tập đoàn kinh tế hoạt động theo mô hình nhóm Công ty mẹ – công ty con.

Đây là một trong những chỉ đạo mới nhất của Phó thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc đối với Đề án cơ cấu lại Tổng công ty Đường sắt Việt Nam giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn 2035 theo định hướng mô hình Tập đoàn, được đề cập trong Công văn số 11425/VPCP-CN ngày 20/11/2025.

Xác định rõ thẩm quyền

Theo đó, đối với các nội dung Đề án tái cơ cấu trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại dự thảo Quyết định theo đề xuất của Bộ Tài chính tại Tờ trình số 801, 802/TTr-BTC thuộc thẩm quyền của Bộ Tài chính và Hội đồng thành viên Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (ví dụ: đổi mới quản trị doanh nghiệp; kế hoạch sắp xếp, cơ cấu lại đơn vị trực thuộc và một số công ty thành viên; cơ cấu lại nhân sự; tổ chức bộ máy quản lý; đổi mới công nghệ…), Phó thủ tướng giao Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tổ chức thực hiện ngay theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền và đảm bảo đúng quy định pháp luật.

Đối với các nội dung còn lại vượt thẩm quyền Bộ Tài chính và Hội đồng thành viên Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, Phó thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan và Tổng công ty Đường sắt Việt Nam căn cứ Luật Quản lý và Đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp và các nghị định quy định chi tiết để xác định rõ nội dung thuộc thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ hoặc cấp cao hơn (nếu có), như: mục tiêu, ngành nghề kinh doanh, thành lập Tập đoàn Đường sắt Việt Nam, phương án đầu tư bổ sung vốn điều lệ, thành lập mới 2 tổng công ty… Đồng thời xác định rõ nội dung kế thừa hiện tại, nội dung được sửa đổi, bổ sung và lý do điều chỉnh.

Phó thủ tướng giao Bộ Tài chính khẩn trương tổ chức làm việc, trao đổi, thống nhất với Bộ Xây dựng, Bộ Tư pháp và các bộ, cơ quan theo đúng Quy chế làm việc của Chính phủ đối với các nội dung đề xuất trình Thủ tướng Chính phủ (sau khi tiếp thu ý kiến các bộ, cơ quan nêu trên); lưu ý rà soát kỹ lộ trình triển khai thực hiện cho phù hợp, đảm bảo hỗ trợ Tổng công ty Đường sắt Việt Nam thực hiện tốt nhiệm vụ được giao theo đúng chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Trưởng ban Chỉ đạo các công trình, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt.

“Trên cơ sở đó, tổng hợp, hoàn thiện nội dung đề xuất trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đảm bảo đúng quy định, thẩm quyền, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 25/11/2025”, Phó thủ tướng lưu ý.

Phó thủ tướng cũng đề nghị các bộ, cơ quan theo chức năng, nhiệm vụ, lĩnh vực quản lý nhà nước có trách nhiệm phối hợp, tham dự họp và đóng góp ý kiến theo đề nghị của Bộ Tài chính, đảm bảo thời hạn và chất lượng. Trong đó, Bộ Xây dựng cần nêu rõ sự phù hợp của các nội dung đề xuất với định hướng, quy hoạch, chiến lược phát triển ngành đường sắt; Bộ Tư pháp cho ý kiến đầy đủ về cơ sở pháp lý, thẩm quyền và căn cứ phê duyệt.

Định vị những mục tiêu cụ thể

Được biết, một trong những điểm nhấn quan trọng nhất tại Tờ trình số 801 là Bộ Tài chính đã xác định những mục tiêu cụ thể của Đề án cơ cấu lại Tổng công ty Đường sắt Việt Nam giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn 2035 theo định hướng mô hình Tập đoàn.

Theo đó, trong giai đoạn 2026-2030, giá trị sản lượng và doanh thu của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tăng bình quân từ 10%/năm trở lên; thu nhập bình quân tăng từ 7% trở lên; hoàn thành chuyển đổi sang mô hình Tập đoàn Đường sắt Việt Nam.

Cũng trong giai đoạn này, Tập đoàn Đường sắt Việt Nam sẽ tiếp nhận quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng; huy động các doanh nghiệp khác đầu tư phương tiện và tổ chức vận hành, khai thác hiệu quả tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng; hoàn thành đầu tư, đưa vào hoạt động giai đoạn 1 Tổ hợp công nghiệp đường sắt tại Hà Nội.

Trong giai đoạn 2030-2035, giá trị sản lượng và doanh thu của Tập đoàn Đường sắt Việt Nam tiếp tục tăng bình quân từ 10%/năm trở lên; thu nhập bình quân tăng từ 7% trở lên.

Tập đoàn sẽ hoàn thành đầu tư và vận hành toàn bộ Tổ hợp công nghiệp đường sắt, trở thành trụ cột công nghiệp đường sắt, chủ lực trong logistics vận tải đường dài (vận tải hàng hóa khối lượng lớn, vận tải liên vận quốc tế).

“Trong trường hợp Nhà nước quyết định đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam theo hình thức đầu tư công, Tập đoàn Đường sắt Việt Nam (sau khi thành lập) sẽ phải hoàn thành việc nghiên cứu mô hình đơn vị vận hành theo quyết định của cấp có thẩm quyền”, Tờ trình số 801 nêu rõ.

Được biết, có 4 trụ cột chính để triển khai thành công Đề án cơ cấu lại Tổng công ty Đường sắt Việt Nam giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn 2035 theo định hướng mô hình Tập đoàn, gồm: ngành nghề kinh doanh; phương án cơ cấu lại tài chính, vốn, tài sản; phương án cơ cấu lại nhân sự; phương án cơ cấu lại tổ chức bộ máy quản lý.

Tại Tờ trình số 801, Bộ Tài chính đã xây dựng phương án đầu tư bổ sung vốn điều lệ từ nguồn ngân sách nhà nước cho Tập đoàn Đường sắt Việt Nam nhằm đảm bảo thống nhất, hiệu quả, hiện đại và đủ năng lực thực hiện các nhiệm vụ được giao.

Dự kiến vốn điều lệ của Tập đoàn Đường sắt Việt Nam trong giai đoạn 2026-2030 là 32.356 tỷ đồng, trong đó nguồn bổ sung từ ngân sách nhà nước và tiếp nhận tài sản công là 29.106 tỷ đồng.

Theo đề xuất của Bộ Tài chính, nguồn ngân sách nhà nước bổ sung vốn điều lệ cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (Tập đoàn Đường sắt Việt Nam sau khi thành lập) với tổng giá trị dự kiến 7.153 tỷ đồng được hình thành từ đầu tư phương tiện cho đường sắt hiện hữu (dự kiến 6.803 tỷ đồng) và thành lập Công ty điện khí hóa (dự kiến 350 tỷ đồng).

Nguồn tài sản công bổ sung vốn điều lệ cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (Tập đoàn Đường sắt Việt Nam sau khi thành lập), tính thành phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp với tổng giá trị dự kiến 21.953 tỷ đồng, đến từ việc tiếp nhận 6 ga trên tuyến đường sắt Bắc – Nam (dự kiến 300 tỷ đồng); tiếp nhận Dự án Tổ hợp công nghiệp đường sắt (dự kiến 7.411 tỷ đồng); tiếp nhận Trung tâm nghiên cứu và phát triển Đường sắt Việt Nam (nằm trong Dự án tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, dự kiến 2.635 tỷ đồng); tiếp nhận tài sản của Dự án Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng (dự kiến 11.607 tỷ đồng).

Đây là bước nhảy vọt về vốn và tài sản của Tập đoàn Đường sắt Việt Nam, bởi hiện vốn điều lệ của Tổng công ty mới dừng ở mức 3.104 tỷ đồng.

“Việc bổ sung vốn điều lệ khi chuyển sang mô hình Tập đoàn kinh tế hoạt động theo mô hình Công ty mẹ (Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ) – công ty con là cần thiết để gánh vác những sứ mệnh lớn hơn trong 5-10 năm tới”, lãnh đạo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho biết.

Anh Minh