Châu Phi tăng cường huy động nguồn lực tài chính quốc tế

Cuộc họp của các quan chức AU ở Addis Abeba. (Ảnh: THX/TTXVN)

Cơ chế Ổn định tài chính châu Phi (MASF) sẽ do AfDB quản lý, cho phép châu lục này chống lại nguy cơ rơi vào khủng hoảng nợ bằng cách huy động nguồn lực tài chính quốc tế nhờ vào xếp hạng tín dụng độc lập.

Sáng kiến thành lập MASF đã được AfDB trình bày tại AU năm 2025. Việc tham gia vào MASF là không bắt buộc, các quốc gia châu Phi tự do lựa chọn tham gia tùy thuộc vào tình hình và ưu tiên của mình. Ngoài ra, cơ chế này cũng mở cửa cho sự tham gia của nước bên ngoài châu Phi với một số điều kiện nhất định, tạo điều kiện cho sự hợp tác và hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế.

AfDB sẽ soạn thảo các thỏa thuận và trình các nước thành viên phê chuẩn. Một trong những mục tiêu chính của MASF là giảm sự phụ thuộc của các nước châu Phi vào các tổ chức tài chính quốc tế và tăng cường khả năng tự chủ trong việc giải quyết các thách thức kinh tế.

Theo Chủ tịch AfDB, ông AkinwumiAdesina, châu Phi cần một mạng lưới an toàn khu vực để tái cấp vốn cho các khoản nợ có quy mô lớn với chi phí hợp lý. Thực tế, việc tiếp cận vốn là thách thức lớn đối với nhiều nước châu Phi, nhất là chi phí cho hoạt động này thường cao hơn đáng kể so với những nơi khác. Bằng cách huy động vốn từ thị trường quốc tế, các quốc gia châu Phi có thể chủ động hơn trong việc ứng phó các cú sốc kinh tế và giảm rủi ro khủng hoảng nợ.

Trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh năm 2025, các nhà lãnh đạo châu Phi cũng tập trung thảo luận để sớm thành lập Cơ quan xếp hạng tín dụng châu Phi (AfCRA) nhằm cung cấp các đánh giá công bằng và phù hợp về tình hình kinh tế của các quốc gia. Hiện nay, hầu hết các nước châu Phi đều nhận được xếp hạng tín dụng thấp từ các cơ quan xếp hạng quốc tế, gây khó khăn cho việc tiếp cận nguồn vốn quốc tế.

Việc thành lập AfCRA sẽ giúp thúc đẩy độc lập tài chính và chống lại những bất lợi mang tính hệ thống do các cơ quan xếp hạng tín nhiệm bên ngoài áp đặt. AfCRA sẽ đưa ra những đánh giá công bằng hơn về các nền kinh tế châu Phi và giải quyết những lo ngại lâu nay về xếp hạng tín nhiệm toàn cầu bị thiên vị. Theo Cơ chế Đánh giá ngang hàng châu Phi (APRM) và Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc, châu Phi thiệt hại khoảng 75 tỷ USD hằng năm vì đánh mất các cơ hội kinh tế do những thiên vị này.

Tổng thống Kenya William Ruto, một người ủng hộ chính cho các cải cách tài chính của AU, cho rằng: “Châu Phi sẽ không còn chấp nhận bị đánh giá sai bởi các thang điểm của các cơ quan xếp hạng tín nhiệm toàn cầu nữa”. Ông chỉ trích sự phụ thuộc vào các mô hình sai sót, các giả định lỗi thời và sự thiên vị có hệ thống, đồng thời cho rằng các cơ quan này đã bóp méo triển vọng kinh tế của châu Phi, phóng đại rủi ro và áp đặt chi phí vay cao một cách vô lý. Việc thành lập AfCRA dự kiến sẽ “mở khóa” nguồn tài chính rất cần thiết cho các chương trình phát triển của châu lục và thúc đẩy sự thay đổi có ý nghĩa cho người dân của châu Phi.

Châu Phi đang phải đối mặt những thách thức có nguồn gốc sâu xa từ lịch sử và ngày càng trầm trọng hơn do tình trạng , xung đột và gánh nặng nợ nần. Theo Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, các thể chế toàn cầu hiện nay được xây dựng vào thời điểm phần lớn khu vực châu Phi nằm dưới sự cai trị của thực dân và nhiều thể chế hiện cần được cải cách để giúp châu Phi đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs). Mặc dù có nguồn tài nguyên dồi dào, châu Phi vẫn bị hạn chế về kinh tế và chưa được tiếp cận nguồn tài chính ưu đãi đầy đủ, cản trở khả năng đầu tư phát triển bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu.

Ông Guterres cho rằng, cần điều chỉnh cơ cấu tài chính quốc tế để trao thêm tiếng nói và quyền lực cho các nước đang phát triển nói chung và các nước châu Phi nói riêng.

Các đánh giá không công bằng và chủ quan đối với các nền kinh tế châu Phi của các cơ quan xếp hạng tín dụng quốc tế phần nào cản trở châu Phi có điều kiện tiếp cận thêm các nguồn vốn. Bởi thế, việc thành lập một cơ quan xếp hạng tín dụng do châu Phi lãnh đạo sẽ bảo đảm các đánh giá phản ánh đúng thực tế nền kinh tế, giúp các quốc gia chủ động hơn trong việc huy động tài chính quốc tế để giải quyết các vấn đề của châu lục.

THÁI AN