CHÀO MỪNG ĐẠI HỘI ĐẢNG BỘ CÁC CẤP, ĐẠI HỘI ĐẢNG BỘ TỈNH NHIỆM KỲ 2025-2030 VÀ ĐẠI HỘI LẦN THỨ XIV CỦA ĐẢNG Góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Đồng Nai nhiệm kỳ 2025-2030: Phát huy giá trị truyền thống, văn hóa, con người, xây dựng tỉnh Đồng Nai p

Bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống, văn hóa và con người Đồng Nai là nhiệm vụ không riêng của ngành văn hóa, mà là trách nhiệm chung của cả hệ thống chính trị và mỗi người dân.

Bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống, văn hóa và con người Đồng Nai là nhiệm vụ quan trọng. Trong ảnh: Cộng đồng người S'tiêng ở xã Bom Bo tham gia hoạt động văn hóa. Ảnh: Văn Đoàn

ĐA SẮC THÁI VĂN HÓA ĐỒNG NAI

Đồng Nai là vùng đất thuận “thiên thời - địa lợi - nhân hòa”; hội tụ, kết tinh và lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam mang bản sắc phương Nam. Với tầm nhìn và góc nhìn văn hóa, cố GS Trần Quốc Vượng xác định Đồng Nai là trung tâm của vùng “địa kinh tế - chính trị - văn hóa” ở Đông Nam Bộ có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của đất nước.

Đồng Nai là một trong những trung tâm định cư đầu tiên, cũng là trung tâm văn hóa đầu tiên được người Việt thiết lập ở phương Nam; đơn vị hành chính nhiều lần thay đổi nhưng chỉ thay đổi ở bộ máy cầm quyền; cơ sở kinh tế, văn hóa ở xã, thôn không bị xáo trộn; đời sống văn hóa luôn mang tính liên vùng không bị chia cắt hoặc lệ thuộc vào địa giới hành chính. Chiến sự liên miên tàn phá làm văn hóa cổ truyền biến dạng, đồng thời cũng tiếp biến với văn hóa Âu Tây theo hướng văn minh hóa, kỹ thuật hóa.

Hệ thống di sản văn hóa ở địa bàn Đồng Nai phong phú, có chiều sâu lịch sử từ hàng ngàn năm trước, đều khắp ở các địa bàn trong tỉnh; đủ đại diện của các loại hình vật thể - phi vật thể, tri thức dân gian, hệ giá trị văn hóa, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, di tích lịch sử văn hóa, kiến trúc, nghệ thuật cấp quốc gia và cấp tỉnh; nhiều di tích mang giá trị đặc biệt. Theo tài liệu tổng hợp của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, sau hợp nhất, tỉnh Đồng Nai có 7 di tích quốc gia đặc biệt, 41 di tích quốc gia, 72 di tích cấp tỉnh, 9 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 9 bảo vật quốc gia, hơn 1.500 di tích phổ thông được kiểm kê. Đây là tài sản vô giá của Đồng Nai, chứng tỏ vùng đất này phát triển xuyên suốt hàng ngàn năm với trình độ cao, giàu giá trị văn hóa, nhân văn.

Trên cơ sở hệ giá trị văn hóa này, Đồng Nai tiếp tục sáng tạo, phát triển, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, giữ vai trò trung tâm kết nối, giao lưu văn hóa với nội vùng và ngoại vùng Đông Nam Bộ; kết tinh giá trị văn hóa Việt Nam mang bản sắc của vùng đất phát triển ở phương Nam; kết tinh mạnh mẽ giữa văn hóa truyền thống và hiện đại; các đô thị như Biên Hòa, Long Khánh, Đồng Xoài phát triển hệ thống thiết chế văn hóa mới mang lại giá trị văn hóa mới.

Trong hơn 30 dân tộc chung sống ở Đồng Nai, người Việt chiếm đa số với tỷ lệ hơn 90% dân số, tiếp đó là người Hoa, Nùng, Chơro, Tày, Mường, Khmer, Chăm, Dao, Mạ, S’tiêng, M’nông, K'ho. Quá trình hình thành cộng đồng dân tộc ở Đồng Nai thực chất là quá trình hợp cư bởi các đợt di dân qua các thời kỳ. Chính tính chất hợp cư từ nhiều dân tộc, nhiều đợt di dân với mục đích và lý do khác nhau đã hình thành sắc thái đa nguồn văn hóa của Đồng Nai với đặc tính cởi mở, đa hệ, hỗn dung, dễ tiếp thu những nhân tố mới nhưng khó phai mờ những yếu tố cội nguồn; phóng khoáng trong cư xử, khoan dung, rộng mở trong sinh hoạt xã hội...

THÀNH TỰU VÀ THÁCH THỨC

Trong những năm qua, tỉnh Đồng Nai đã đạt nhiều kết quả quan trọng. Tuy nhiên, còn nhiều khó khăn, thách thức. Theo đó, phát triển văn hóa chưa tương xứng với phát triển kinh tế. Đầu tư, khai thác các thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở, nhất là những nơi có đông công nhân, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng biên giới còn hạn chế. Một bộ phận giới trẻ còn thiếu hiểu biết, thiếu gắn bó với truyền thống văn hóa dân tộc. Việc đầu tư cho văn hóa còn chưa tương xứng với phát triển kinh tế - xã hội và nhu cầu hưởng thụ của người dân. Nguồn nhân lực làm công tác văn hóa còn mỏng, thiếu chuyên môn sâu, thiếu phương tiện thiết yếu. Nhiều giá trị truyền thống, đạo lý, lối sống bị biến đổi, nguy cơ mai một do các hoạt động lệch chuẩn, phi văn hóa. Còn nhiều di tích lịch sử, danh thắng xuống cấp chưa được trùng tu kịp thời.

Vậy cần làm gì để phát huy giá trị truyền thống, văn hóa, con người Đồng Nai?

Về quan điểm, văn hóa luôn được xem là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực, đồng thời là nguồn lực phát triển bền vững đất nước. Xây dựng và phát triển văn hóa, con người ở Đồng Nai trở thành nguồn lực nội sinh để phát triển kinh tế - xã hội, phát huy, hình thành nhân tố mới, giá trị của con người Việt Nam; trong đó, con người vừa là đối tượng phục vụ, vừa là chủ thể sáng tạo.

Về mục tiêu chung, xây dựng Đồng Nai phát triển xanh, giàu mạnh, văn minh, hiện đại, cùng cả nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới. Xây dựng và phát triển văn hóa đa dạng, bản sắc và hội nhập; vừa kết tinh giá trị văn hóa của dân tộc, vừa đậm bản sắc địa phương. Xây dựng con người Đồng Nai phát triển toàn diện với các phẩm chất tốt đẹp với nhân cách, đạo đức và trí tuệ của con người Việt Nam; hình thành con người mới có tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, dám nghĩ, dám làm; có ý thức tự giác trong thực hiện nghĩa vụ công dân, tôn trọng pháp luật, trách nhiệm với xã hội; ứng xử hài hòa trong 5 mối quan hệ: với bản thân, với gia đình, với cộng đồng xã hội, với đất nước, với truyền thống và bản sắc Đồng Nai. Phát huy mạnh mẽ các đặc tính nổi trội ở địa phương là hòa hiếu, nghĩa tình, tự cường, kỷ cương, sáng tạo.

Thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng và nhiệm vụ trọng tâm của Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, từ thực tiễn và lòng dân ở Đồng Nai, nhiều nhiệm vụ, giải pháp đã được nêu, trong đó lưu ý các nội dung cần thiết:

Về nhận thức, xác định mục tiêu cho trúng và đúng. Phát triển bền vững là sự phát triển đồng bộ, vững chắc về các trụ cột kinh tế, văn hóa, môi trường; trong đó con người là chủ thể, chất lượng sống của con người là mục tiêu cao nhất. Phát huy truyền thống, văn hóa, con người Đồng Nai không chỉ đóng khung ở địa phương mà góp phần phát triển toàn vùng; quan trọng là giáo dục truyền thống, làm tăng giá trị văn hóa, quảng bá hình ảnh giàu đẹp của đất nước, của tỉnh nhà.

Về cơ chế, chính sách, xây dựng cơ chế, chính sách hợp lý để thu hút, trọng dụng, nhân tài; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút đầu tư, phát triển du lịch trở thành một ngành kinh tế mạnh của tỉnh; tăng cường công tác giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng. Đưa nội dung giáo dục văn hóa - lịch sử địa phương vào chương trình dạy và học các cấp.

Về bảo tồn và phát huy để phát triển, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa vật thể - phi vật thể, hỗ trợ duy trì và phát triển các loại hình nghệ thuật dân gian dễ bị mai một; xây dựng các không gian văn hóa cộng đồng tại các địa phương; quan tâm đến văn hóa cộng đồng ở vùng biên giới.

Về xây dựng hệ giá trị con người, phát triển con người Đồng Nai toàn diện - văn hóa, tri thức và đạo đức. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đào tạo kỹ năng sống, ý thức công dân, đạo đức cho thế hệ trẻ. Khơi dậy tinh thần trách nhiệm, tình yêu quê hương, đoàn kết, sáng tạo trong cộng đồng dân cư.

Về liên kết, liên ngành, gắn kết văn hóa với phát triển du lịch, kinh tế và đô thị. Phát triển mô hình du lịch văn hóa - sinh thái - cộng đồng, xây dựng sản phẩm du lịch mang bản sắc địa phương, khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp văn hóa; lồng ghép yếu tố văn hóa vào quy hoạch đô thị, kiến trúc công trình công cộng, tạo dựng bản sắc đô thị Đồng Nai; liên kết vùng để phát huy giá trị văn hóa lịch sử toàn vùng và liên vùng Đông Nam Bộ.

Về huy động nguồn lực, huy động nguồn lực xã hội, đẩy mạnh hợp tác phát triển văn hóa. Kêu gọi, khuyến khích, tạo điều kiện, động viên sự tham gia của người dân, doanh nghiệp, tổ chức tôn giáo trong bảo vệ và phát triển văn hóa địa phương; ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số và quản lý số...