Chặn đường heo lậu trước khi vào mâm cơm người dân TP.HCM
Từ cửa ngõ đến chợ, các lực lượng chức năng đang căng mình chặn thực phẩm bẩn lọt vào bàn ăn người dân TP.HCM.
Trước tình trạng heo bệnh xuất hiện ở nhiều nơi, nguy cơ thực phẩm bẩn xâm nhập vào bữa ăn của người dân TP.HCM ngày càng hiện hữu.
Là thị trường tiêu thụ thực phẩm lớn nhất cả nước, TP.HCM đã quyết liệt triển khai nhiều biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt, từ khâu kiểm dịch cửa ngõ, giám sát tại các cơ sở giết mổ đến quản lý chặt chẽ khâu phân phối, nhằm bảo đảm an toàn thực phẩm.
Kiểm soát chặt động vật đưa vào giết mổ
Theo ông Lê Việt Bảo, Chi cục trưởng Chi cục Thú y và Chăn nuôi TP.HCM, hiện đơn vị đang chịu trách nhiệm kiểm soát sản phẩm động vật khi đưa vào các cơ sở giết mổ tại TP.HCM.
“TP đang tăng cường công tác này thông qua 4 trạm kiểm dịch đầu mối giao thông. Tất cả động vật đưa vào TP.HCM để giết mổ đều phải qua các trạm trước khi được vận chuyển tới các cơ sở giết mổ”, ông Bảo nói.

Người dân TP.HCM mua bán thịt heo tại các chợ dân sinh trên địa bàn. Ảnh: TÚ UYÊN
Hiện TP.HCM có 7 nhà máy giết mổ công nghiệp, gồm 5 nhà máy giết mổ gia súc, 1 nhà máy giết mổ gia cầm và 1 cơ sở giết mổ bán thủ công tại Cần Giờ phục vụ nhu cầu địa phương.
Chi cục Thú y và Chăn nuôi TP.HCM cũng thường xuyên phối hợp với các tỉnh để đối chiếu, xác minh giấy tờ kiểm dịch khi phát hiện dấu hiệu nghi ngờ.
“Do phần lớn sản phẩm hiện được xử lý tại nhà máy giết mổ công nghiệp, các cơ sở này đặt chất lượng và an toàn thực phẩm lên hàng đầu, đồng thời từng bước xây dựng thương hiệu. Chi cục thường xuyên kiểm tra, yêu cầu các chủ cơ sở tuân thủ đầy đủ quy định của Nhà nước”, ông nói.
Ông Bảo cho biết, nhờ các biện pháp này, sản phẩm động vật đưa vào TP.HCM hiện ở mức tương đối ổn định về chất lượng và an toàn.
Nhiều mối nguy cho sức khỏe
Chị Lan (38 tuổi, ngụ TP.HCM) cho biết, trước đây chị thường mua thịt heo ở chợ gần nhà vì tiện và giá rẻ. Nhưng từ khi nghe tin dịch bệnh trên đàn heo bùng phát ở nhiều nơi, chị chuyển sang mua ở siêu thị, dù giá cao hơn khoảng 20–30%.
“Tôi ưu tiên sức khỏe gia đình trước, nhất là 2 con nhỏ. Thịt ở siêu thị có nhãn mác, ngày giết mổ và chứng nhận kiểm dịch rõ ràng, yên tâm hơn nhiều”, chị chia sẻ.
Anh Hoàng Anh Tuấn (45 tuổi, tiểu thương bán thịt tại chợ Hóc Môn) kể, mấy tuần nay, lượng khách giảm vì tâm lý lo ngại bệnh dịch tả lợn châu Phi ở một số tỉnh. Anh chủ động lấy hàng từ lò mổ tập trung, có giấy kiểm dịch và trưng giấy này ngay tại sạp để khách tin tưởng.
“Giá nhập tăng, lời ít đi, nhưng nếu không làm vậy khách bỏ đi hết. Mình buôn bán lâu dài phải giữ uy tín”, anh nói.

Người dân TP.HCM lựa chọn mua thịt heo trong các siêu thị. Ảnh: TÚ UYÊN
BS CKI Lê Thuận Linh, Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Đa khoa Thủ Đức, TP.HCM, cho hay nếu ăn thịt heo không đảm bảo chất lượng, tiếp xúc với độc tố lặp đi lặp lại sẽ tổn thương gan thận, suy giảm miễn dịch, nguy cơ ung thư, tăng nguy cơ viêm khớp phản ứng... Ngoài ra, nhiễm ký sinh trùng kéo dài gây suy dinh dưỡng, tổn thương đường ruột kéo dài.
Những người có sức đề kháng kém sẽ chịu ảnh hưởng nặng hơn nếu ăn phải thịt heo bẩn. Các nhóm dễ tổn thương gồm trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người mắc bệnh nền hoặc suy giảm miễn dịch.
Ở trẻ em, nhất là dưới 5 tuổi, hệ miễn dịch và cơ quan chưa hoàn thiện, nên dễ bị vi khuẩn, độc tố tấn công. Khi ngộ độc, trẻ mất nước nhanh, dễ sốc, nhiễm trùng có thể lan vào máu, gây tổn thương gan, thận, khớp hoặc dẫn đến suy dinh dưỡng kéo dài.
Người già có sức đề kháng giảm, gan thận yếu, khó thải độc, nên ngộ độc thực phẩm thường nặng hơn, dễ biến chứng như suy thận, nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não và làm bệnh mạn tính sẵn có trở nặng.
Phụ nữ mang thai cũng rất nhạy cảm. Một số vi khuẩn như Listeria có thể gây sảy thai, thai chết lưu hoặc nhiễm trùng sơ sinh. Virus viêm gan E đặc biệt nguy hiểm, có thể dẫn đến suy gan cấp, tỉ lệ tử vong cao.
Người suy giảm miễn dịch hoặc mắc bệnh nền dễ diễn tiến nặng, kéo dài, nguy cơ biến chứng đe dọa tính mạng cao hơn.
“Những nhóm này cần hết sức thận trọng, tuyệt đối không dùng thịt heo không rõ nguồn gốc, không đảm bảo an toàn”, BS Linh nhấn mạnh.
TP.HCM xây dựng “Chuỗi thực phẩm an toàn”
Đề án xây dựng mô hình thí điểm quản lý thực phẩm theo “Chuỗi thực phẩm an toàn” được xây dựng với mục tiêu đảm bảo thực phẩm, đặc biệt là các nhóm nông sản như rau, củ, quả, thịt, hải sản, trứng, nước mắm… làm sao phải sạch từ trang trại đến bàn ăn.
TP.HCM hiện không phải địa phương có thế mạnh sản xuất nông sản, quỹ đất nông nghiệp không còn nhiều và chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực khác. Do đó, khoảng 70-80% lượng thực phẩm tiêu thụ hằng ngày của TP đến từ các tỉnh, thành khác.
TP đã chủ động phối hợp với các địa phương cung ứng, xây dựng chuỗi cung ứng thực phẩm sạch, an toàn có kiểm soát.
Trong đó, ngành nông nghiệp các tỉnh đóng vai trò giám sát sản xuất, nuôi trồng tại nguồn; TP.HCM chịu trách nhiệm kiểm soát chất lượng khi thực phẩm về TP, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp đưa sản phẩm vào hệ thống chuỗi an toàn. Hiện đề án đã được triển khai tại 15 tỉnh, thành (cũ) và đang tiếp tục được cập nhật theo thay đổi địa giới hành chính.
Theo định hướng, “Chuỗi thực phẩm an toàn” cần sự tham gia đồng bộ từ TP.HCM đến các địa phương cung ứng, với ngành nông nghiệp đóng vai trò nền tảng, thúc đẩy sản xuất bền vững, hạn chế thuốc bảo vệ thực vật độc hại, áp dụng tiêu chuẩn VietGAP và tiến tới loại bỏ hoàn toàn các chất không an toàn.
PGS.TS PHẠM KHÁNH PHONG LAN, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM
Cách chọn thịt heo sạch, an toàn
Ưu tiên thịt có nguồn gốc rõ ràng: Hãy chọn thịt heo từ các đơn vị uy tín, có thương hiệu và nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng.
Kiểm tra bằng cảm quan: Để nhận biết thịt heo chất lượng, có thể kiểm tra qua:
Màu sắc: Thịt tươi ngon có màu hồng nhạt hoặc đỏ tươi, lớp mỡ màu trắng hoặc ngà nhẹ. Tránh mua thịt có màu sẫm, tái xanh hoặc có đốm đỏ bất thường. Tuyệt đối không mua thịt tái nhợt, thâm tím, rỉ nhớt, bề mặt da nổi nhiều điểm xuất huyết, thịt bị chảy dịch.
Mùi: Thịt tươi sẽ có mùi thơm tự nhiên, không có mùi ôi thiu hay tanh, hôi, chua.
Độ đàn hồi: Dùng ngón tay ấn vào miếng thịt, nếu thịt đàn hồi tốt, vết lõm trở lại như ban đầu, không bị nhão hay chảy nước, đó là thịt tươi ngon. Không mua miếng thịt sờ vào nhớt, nhão.
Bề mặt thịt: Màng ngoài thịt khô ráo, không nhớt; mặt cắt thịt sáng, căng và mịn đều. Thịt heo bệnh có thể xuất hiện điểm xuất huyết, tụ máu hoặc những đốm trắng nhỏ cỡ hạt gạo cứng trong thớ thịt (nang sán).
Lớp mỡ và nạc: Lớp mỡ và nạc nên dính chặt vào nhau. Nếu lớp mỡ dễ tách rời nên thận trọng, lớp mỡ quá dày cũng hạn chế mua.
Tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm
Không tồn dư chất cấm: Thịt không chứa các chất tăng trọng như Salbutamol, Clenbuterol và các hóa chất độc hại. Thịt nuôi bằng chất tạo nạc thường có màu đỏ sậm bất thường, sáng bóng, phần nạc có thể nổi u cục
Không nhiễm ký sinh trùng và vi khuẩn: Quan sát kỹ các vùng gân mỡ như vai, bắp, đầu, nếu thấy những hạt trắng nhỏ như hạt gạo (nghi kén sán), tuyệt đối không mua.
Bảo quản: Thịt heo bảo quản ở nhiệt độ thường nên được tiêu thụ trong vòng <8 giờ. Bảo quản ở 0-5°C có thể giữ được trong 48-72 giờ.
Thịt tươi nên được bảo quản lạnh ở 0-5°C chế biến trong vòng 1-2 ngày. Nếu muốn để lâu hơn cần cấp đông ở -18°C.
- Khi chế biến, rã đông đúng cách (để thịt tan đá từ từ trong ngăn mát hoặc dùng lò vi sóng chế độ rã đông); không để thịt sống ở nhiệt độ phòng quá 2 giờ để tránh vi khuẩn sinh độc tố.
- Tuân thủ nguyên tắc ăn chín uống sôi đối với thịt heo. Thịt heo sống cần được nấu chín hoàn toàn ở nhiệt độ trong tâm tối thiểu 70-75°C. Nên đun sôi kỹ trong ít nhất 5 phút tính từ lúc sôi để đảm bảo diệt khuẩn.
- Phòng nhiễm chéo và vệ sinh trong bếp: Luôn rửa tay bằng xà phòng trước và sau khi tiếp xúc thịt sống. Dùng dao, thớt riêng cho thực phẩm sống và chín để tránh vi khuẩn từ thịt sống dính sang đồ ăn chín.
- Hạn chế sử dụng sản phẩm chế biến sẵn từ thịt như xúc xích, nem chua, thịt viên, giò lụa, pa-tê, thịt xay đóng gói... đặc biệt sản phẩm không rõ nguồn gốc
ThS.BS ĐẶNG NGỌC HÙNG, Viện Trưởng Viện Nghiên cứu và Tư vấn dinh dưỡng