Chăm sóc bệnh nhân đột quỵ não

Đột quỵ não, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng đột ngột mất lưu lượng máu lên não hoặc chảy máu trong sọ, gây ra tổn thương hoặc chết tế bào não. Đây là nguyên nhân phổ biến gây ra liệt, rối loạn ngôn ngữ, mất cảm giác, suy giảm trí nhớ, hôn mê và thậm chí tử vong.

Nguyên tắc chăm sóc bệnh nhân đột quỵ

Người chăm sóc bệnh nhân đột quỵ cần quan tâm đến nhiều khía cạnh: từ điều trị bệnh chính và các bệnh nền cho đến phục hồi chức năng, giải quyết các vấn đề thể chất như đau, táo bón, loét, co giật, mất ngủ... Đặc biệt, chăm sóc tinh thần cũng là một phần không thể thiếu.

1. Tuân thủ điều trị theo chỉ định bác sĩ

Bệnh nhân sau đột quỵ thường phải sử dụng nhiều loại thuốc như: thuốc tim mạch, huyết áp, tiểu đường, an thần, giảm đau... Việc tự ý bỏ thuốc, thay đổi liều, thêm thuốc hoặc dùng thực phẩm chức năng không theo chỉ định có thể đe dọa sức khỏe và tính mạng người bệnh. Vì vậy, cần tuyệt đối tuân thủ đơn thuốc và tham khảo ý kiến bác sĩ trước mọi thay đổi.

Tương tự, tập phục hồi chức năng và chế độ dinh dưỡng là yếu tố quyết định đến tốc độ hồi phục. Việc luyện tập cần kiên trì, đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ vật lý trị liệu để khôi phục từ những hoạt động cơ bản nhất.

2. Dinh dưỡng hợp lý cho bệnh nhân đột quỵ

Năng lượng: Khoảng 30–35 kcal/kg/ngày. Ví dụ: người nặng 50kg cần khoảng 1.500–1.750 kcal/ngày. Đạm: Khoảng 0,8g/kg/ngày. Giảm thêm nếu bệnh nhân có suy thận.

Chất béo: 25–30g/ngày. Hạn chế cholesterol dưới 300mg/ngày.

Muối: Tối đa 4–5g/ngày.

Bổ sung: Kali, vitamin, khoáng chất và ít nhất 300mcg acid folic mỗi ngày.

Chế độ ăn: Mềm, dễ tiêu (cháo, súp, sữa); chia nhỏ 3–4 bữa/ngày, không ăn quá no.

Thực phẩm nên dùng:

Tinh bột: gạo, khoai củ, mì, miến, bún… Đạm thực vật: đậu tương, vừng, lạc… Đạm động vật: thịt nạc, cá, sữa ít béo. Dầu thực vật: dầu lạc, dầu vừng… Giàu kali: chuối, hồng xiêm, khoai tây… Giàu folic: gan, rau xanh, trái cây chua, ngũ cốc.

Người chăm sóc cần theo sát tâm lý bệnh nhân, trò chuyện, động viên thường xuyên, và giúp họ có niềm vui sống.

3. Chăm sóc tinh thần

Khoảng 79% bệnh nhân sau đột quỵ có biểu hiện trầm cảm, và nguy cơ sa sút trí tuệ cao gấp đôi người bình thường. Người chăm sóc cần theo sát tâm lý bệnh nhân, trò chuyện, động viên thường xuyên, và giúp họ có niềm vui sống.

Có thể khuyến khích bệnh nhân tham gia các hoạt động nhẹ nhàng như: nghe đài, xem phim, trồng cây, nuôi cá... phù hợp với thể trạng. Những hoạt động này giúp bệnh nhân cảm thấy cuộc sống ý nghĩa hơn.

4. Tái khám định kỳ

Việc tái khám giúp bác sĩ đánh giá tiến trình phục hồi và điều chỉnh phác đồ điều trị nếu cần. Nhiều trường hợp bỏ tái khám hoặc ngừng thuốc khi thấy đỡ đã làm tăng tỷ lệ đột quỵ tái phát và tử vong.

Lời khuyên của bác sĩ

Người nhà cần nhắc nhở bệnh nhân:

Tái khám đúng lịch hẹn. Báo ngay cho bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường như đau đầu dữ dội, yếu liệt tăng lên, co giật…

Chăm sóc bệnh nhân sau đột quỵ là một hành trình dài và cần sự kiên trì từ người bệnh lẫn người chăm sóc. Tuân thủ điều trị, phục hồi chức năng, chế độ ăn uống hợp lý và chăm sóc tinh thần là yếu tố then chốt giúp người bệnh phục hồi và giảm nguy cơ tái phát.

BS. Nguyễn Quang Anh