Chấm dứt cơ chế thuế khoán, thiết lập môi trường kinh doanh bình đẳng

100% hộ kinh doanh tự khai, tự nộp thuế

Mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh được xây dựng bám sát theo các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp về phát triển kinh tế tư nhân tại các Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ chính trị, Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội, Nghị quyết số 138/NQ-CP, số 139/NQ-CP của Chính phủ và Quyết định số 2260/QĐ-BTC ngày 30/6/2025 của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Đề án đặt mục tiêu tổng quát là tiếp tục hiện đại hóa công tác quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, xóa bỏ thuế khoán, thiết lập môi trường kinh doanh bình đẳng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi số, giảm chi phí tuân thủ, tập trung hỗ trợ người nộp thuế, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho kinh tế tư nhân phát triển toàn diện.

Công chức Thuế TP Hà Nội tuyên truyền, hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi sang phương pháp kê khai, nộp thuế. Ảnh tư liệu

Theo đó, Đề án đặt mục tiêu đến ngày 1/1/2026, 100% hộ kinh doanh sẽ áp dụng phương pháp tự khai, tự nộp thuế, chấm dứt hoàn toàn cơ chế thuế khoán đã tồn tại nhiều năm.

Hệ thống văn bản pháp luật và hướng dẫn thi hành liên quan đến quản lý thuế hộ kinh doanh sẽ được sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới đồng bộ, đúng tiến độ. Đề án cũng đặt ra yêu cầu đơn giản hóa, cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính và 30% chi phí tuân thủ pháp luật thuế, đồng thời tiếp tục giảm mạnh trong các năm tiếp theo. Mục tiêu này thể hiện quyết tâm cao của Bộ Tài chính trong cải cách thủ tục hành chính, lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ.

Cùng với đó, Bộ Tài chính đặt ra yêu cầu 100% hộ kinh doanh được tiếp cận thông tin và nhận hỗ trợ từ cơ quan thuế về nội dung chuyển đổi từ phương thức khoán sang kê khai, cũng như quá trình chuyển đổi lên doanh nghiệp.

Toàn bộ các hộ thuộc diện sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP của Chính phủ phải thực hiện đăng ký và sử dụng trước thời điểm áp dụng mô hình mới.

Một trong những nội dung quan trọng của Đề án là hoàn thiện thể chế, chính sách thuế phù hợp với yêu cầu quản lý mới. Bộ Tài chính sẽ trình sửa đổi Luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn thi hành để bãi bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh; rà soát, sửa đổi đồng bộ các nghị định và thông tư có liên quan.

Chính sách thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng cũng sẽ được điều chỉnh theo hướng hợp lý hóa ngưỡng doanh thu không chịu thuế, đồng thời xác định lại phương pháp tính thuế đối với hộ kinh doanh có quy mô lớn tương đương doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Đặc biệt, sẽ nghiên cứu áp dụng phương pháp tính thuế thu nhập cá nhân trên thu nhập (doanh thu trừ chi phí) cho hộ kinh doanh có đủ sổ sách kế toán, nhằm khuyến khích minh bạch chi phí, mở rộng đầu tư và tạo công bằng với doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính sẽ rà soát, sửa đổi Luật Phí và lệ phí, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời đề xuất xây dựng Luật Kinh doanh cá thể để cụ thể hóa chủ trương phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết số 68-NQ/TW.

Song song, các Thông tư hướng dẫn chế độ kế toán như Thông tư số 88/2021/TT-BTC, Thông tư số 132/2018/TT-BTC và Thông tư số 133/2016/TT-BTC sẽ được sửa đổi, bổ sung nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hộ kinh doanh thực hiện chế độ kế toán đơn giản, phù hợp với quy mô hoạt động.

Đổi mới phương pháp quản lý thuế, tăng cường ứng dụng công nghệ

Ths. Luật sư Nguyễn Văn Được - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín cho rằng, đề án được ban hành rất kịp thời, trong thời gian này, tiểu thương, hộ kinh doanh sẽ có thời gian chuẩn bị cũng như làm quen với việc kê khai, nộp thuế trước chủ trương xóa bỏ thuế khoán từ năm 2026.

Theo ông Được, thuế khoán đã để lọt những “cá mập” gắn mác hộ kinh doanh để trốn thuế với số tiền lớn. Thời gian qua, cơ quan công an đã khởi tố khá nhiều vụ án trốn thuế liên quan đến hộ kinh doanh và điển hình nhất là vụ Hoàng Hường bị khởi tố mới đây liên quan đến tội vi phạm chế độ kế toán và có sai phạm về thuế. Thông tin ban đầu từ cơ quan công an, chủ hộ kinh doanh Hoàng Hường đã để ngoài sổ sách kế toán doanh thu gần 1.800 tỷ đồng, kê sai thuế giá trị gia tăng gần 2.100 tỷ đồng.

Do đó, để thực hiện hành vi vi phạm, Hoàng Hường đã chỉ đạo lập 18 công ty; mượn căn cước công dân của nhân viên và người thân lập 25 hộ kinh doanh; đồng thời nhờ 44 cá nhân đứng tên kinh doanh nằm trong hệ sinh thái do bị can này lập ra để bán nhiều mặt hàng khác nhau. Luật sư Được chỉ rõ, mục đích của đối tượng là nhằm chuyển doanh thu từ các công ty sang hộ kinh doanh, cá nhân để đóng thuế khoán, làm thất thoát hàng trăm tỷ đồng tiền thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân… Do đó, việc chuyển đổi hộ kinh doanh lên doanh nghiệp là điều tất yếu và không thể chậm trễ hơn nữa.

Để đảm bảo hiệu quả triển khai, Đề án yêu cầu tăng cường phối hợp giữa cơ quan thuế và các bộ, ngành, địa phương. Theo đó, cơ quan thuế sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an trong chuẩn hóa mã số thuế cá nhân, thống nhất sử dụng số định danh cá nhân thay cho mã số thuế; đồng thời kết nối, chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành liên quan để giám sát chặt chẽ hoạt động của hộ kinh doanh, nhận diện sớm rủi ro thuế.

Cùng với đó, ngành Thuế sẽ phối hợp với UBND các cấp ban hành quy chế phối hợp quản lý thuế hộ kinh doanh, chống thất thu, xử lý nợ thuế, hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển lên doanh nghiệp, cũng như vận động, tuyên truyền thông qua các đoàn thể, hiệp hội và tổ chức nghề nghiệp.

Văn Tuấn