Cắt, tỉa cây xanh phải có mục đích, kế hoạch cụ thể
HNN - Huế là đô thị có số lượng và mật độ cây xanh lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, việc quản lý và chăm sóc cây xanh đòi hỏi sự cân bằng giữa nhiều yếu tố: đảm bảo quá trình sinh trưởng, tính thẩm mỹ, khả năng ứng phó thiên tai.

ThS. Phạm Cường - Giám đốc Trung tâm Thực hành và Nghiên cứu lâm nghiệp, giảng viên Trường Đại học Nông Lâm Huế
Trao đổi với Huế ngày nay về vấn đề này, ThS. Phạm Cường - Giám đốc Trung tâm Thực hành và Nghiên cứu lâm nghiệp, giảng viên Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Huế. Ông Cường nêu quan điểm: Cây xanh đô thị nói chung cũng như cây cảnh, cây bonsai đều phải được cắt, tỉa thường xuyên, định kỳ để đảm bảo chúng phát triển theo mong muốn và tạo được tính thẩm mỹ, cảnh quan cho đường phố, vườn nhà, công viên… Ở bất kỳ đô thị nào, nếu cây xanh được cắt, tỉa có mục đích, kế hoạch và thường xuyên sẽ tạo được tính thẩm mỹ và đồng bộ. Ngược lại sẽ bộc lộ sự không đồng bộ hoặc cây phát triển không đúng ý đồ của người trồng, đơn vị quản lý…
Ông có thể chia sẻ góc nhìn cá nhân về việc cắt, tỉa cây xanh đường phố Huế hiện nay?
Có dịp đi nhiều nơi, tôi thấy cây xanh đường phố Huế về cơ bản được chăm sóc, quản lý tốt, cắt, tỉa khá thường xuyên. Về tính thẩm mỹ có thể mỗi người có mỗi cách nhìn nhận khác nhau nhưng cơ bản cây xanh đường phố Huế nói chung khá đặc biệt mà không phải đô thị nào cũng có, nhất là với những tuyến đường có những loại cây đặc trưng như đường “phượng bay” hoặc các tuyến đường có những hàng cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi như đường Lê Lợi, Nguyễn Trường Tộ…
Riêng việc phòng, chống thiên tai, theo tôi, chúng ta nên đặt vào các tình huống thực tế, qua từng năm để nhìn nhận và đánh giá khách quan hơn.
Theo ông, việc cắt, tỉa để phòng, chống mưa bão liệu có thể đạt được tính thẩm mỹ?
Đây là một yêu cầu rất khó, nhất là với một đô thị có lượng cây xanh đồ sộ như Huế. Hơn nữa, việc cắt tỉa, mé cành, hạ độ cao đòi hỏi một nguồn kinh phí khá lớn. Điều này đặt ra không ít thách thức cho công tác quản lý cây xanh.
Thử nhẩm tính một cây xanh có chiều cao từ 15m trở lên nếu muốn cắt, tỉa thường xuyên phải tốn khoảng trên 10 triệu đồng. Trong khi Huế có hơn 70.000 cây xanh đường phố, việc cắt, tỉa thường xuyên rất khó thực hiện.
Nhưng muốn quản lý tốt cây xanh, phải có kế hoạch cắt, tỉa thường xuyên?
Như đã nêu, cắt, tỉa là cần thiết và phải thực hiện thường xuyên, nhưng bài toán về kinh tế kỹ thuật đặt ra thách thức lớn cho việc này nên chúng ta thấy trên nhiều tuyến đường các quận Thuận Hóa, Phú Xuân trước đây, cây ít được cắt, tỉa thường xuyên dẫn đến cành lá vươn ra, tán rộng. Nếu mùa nắng có thể đảm bảo cho việc che mát song mùa mưa bão, có nguy cơ ảnh hưởng đến người đi đường. Nhưng nếu cắt, tỉa thường xuyên, ít nhất là một năm 1 lần thì kinh phí sẽ rất lớn, tạo gánh nặng cho ngân sách thành phố. Hơn nữa, việc này cũng đòi hỏi về nhân lực và các thiết bị chuyên dụng phải đảm bảo, trong khi chúng ta rất thiếu các thiết bị này, nhất là các xe cẩu cao trên 15m.
Nói vậy có nghĩa là chúng ta chỉ cắt, tỉa khi có mưa bão hoặc thật sự cần thiết?
Không hẳn vậy. Hàng năm, đơn vị quản lý cây xanh trên địa bàn đều có kế hoạch trồng, cắt, tỉa, mé cành, chăm sóc, bón phân… Họ triển khai khá đều đặn. Nhờ thế nên chúng ta mới có được một hệ thống cây xanh đường phố khá đồng bộ như hiện nay.
Một số ý kiến cho rằng, việc cắt, tỉa cây xanh đường phố Huế hiện chưa đảm bảo khoa học. Trong khi mùa nắng thì mé cành, mùa bão thì cắt trụi?
Với lượng cây xanh lớn như hiện nay, việc cắt, tỉa, mé cành, hạ độ cao mất rất nhiều thời gian. Với một cây có chiều cao khoảng từ 10m trở lên, tán cành rộng có khi phải mất cả buổi mới thực hiện xong việc cắt, tỉa, vận chuyển, thu gom cành lá. Do vậy, nếu thực hiện cả tuyến đường phải kéo dài ngày này qua ngày khác, trong khi Huế hầu như tuyến đường nào cũng có cây xanh. Đó cũng là lý do chúng ta thấy dù là mùa hè nhưng đơn vị quản lý cây xanh cũng phải cắt, tỉa để đảm bảo kế hoạch trong năm.
Còn về việc cắt trụi, theo tôi cũng phải tùy tính chất, mức độ, chủng loại cây, sự ảnh hưởng của thời tiết để cơ quan chức năng quyết định phương pháp cắt nào là phù hợp nhất.
Việc cắt trụi sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của cây, đó là chưa kể đến tính thẩm mỹ, ông có nghĩ thế không?
Ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của cây là điều khó tránh khỏi. Nhưng chúng ta không nên quá lo lắng về việc này. Vì chỉ sau một vài tháng, cây sẽ phát triển trở lại. Trung bình một tháng, mỗi cây có thể phát triển thêm cả mét về tán, cành. Tuy nhiên, về tính thẩm mỹ chắc chắn khó đảm bảo. Nhưng trong từng hoàn cảnh cụ thể, các cơ quan chuyên môn buộc phải thực hiện để đảm bảo chức năng phòng, chống thiên tai.
Hơn nữa, đối với cây xanh đô thị, đa số là cây rễ ngang không thể bám sâu như cây rừng (cây rễ cọc có độ bám tốt). Do đó, khi có mưa bão, nhất là bão lớn, nếu không cắt, tỉa cành sẽ rất dễ ngã đổ.
Vậy tại sao chúng ta không chọn trồng cây rễ cọc để hạn chế ngã đổ do mưa bão?
Việc này còn phụ thuộc vào địa hình, chất đất, không gian đô thị… Do đa phần các đô thị đều chỉ dành một diện tích đất vừa phải ở vỉa hè để trồng cây, bên cạnh đó, nền đất ở đô thị không tốt, thỉnh thoảng còn chịu ảnh hưởng của việc đào xới để thi công các công trình hạ tầng, nhà cửa… nên cây xanh đô thị thường phát triển thành rễ ngang. Những cây ở các công viên có không gian thoáng rộng, không bị ảnh hưởng bởi các công trình công cộng, nhà cửa mới có thể phát triển rễ cọc bám sâu vào đất nên ít khi bị đổ, ngã do bão.
Theo tôi, việc cắt, tỉa cây đô thị mỗi năm nếu được nên tiến hành khoảng 2 lần, nếu không thì 1 lần để vừa đảm bảo tính thẩm mỹ, vừa phòng, chống thiên tai, vừa giúp cây trẻ hóa và sinh trưởng, phát triển tốt hơn.