Cấp C/O kịp thời, tạo dư địa để hàng hóa Hà Nội vươn xa thị trường FTA

Xuất xứ hàng hóa, “chìa khóa” tận dụng FTA

Theo Thống kê TP. Hà Nội, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Thành phố trong tháng 11 ước đạt 1,747 tỷ USD, tăng 1,1% so với tháng trước và tăng 5,3% so với cùng kỳ năm trước.

11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Hà Nội ước đạt 18,9 tỷ USD, tăng 8,4% so với cùng kỳ năm trước. Ảnh minh họa

Một số nhóm hàng ghi nhận mức tăng trưởng tích cực so với cùng kỳ, như máy móc, thiết bị, phụ tùng đạt 332 triệu USD, tăng 45%; máy vi tính, hàng điện tử và linh kiện đạt 258 triệu USD, tăng 3%; nhóm hàng hóa khác đạt 443 triệu USD, tăng 6,1%. Ngược lại, một số nhóm hàng xuất khẩu giảm sâu, gồm nông sản đạt 87 triệu USD, giảm 26,1%; gỗ và sản phẩm từ gỗ đạt 63 triệu USD, giảm 22,7%; xăng dầu đạt 40 triệu USD, giảm 65,2%. Tính chung 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Hà Nội ước đạt 18,9 tỷ USD, tăng 8,4% so với cùng kỳ năm trước.

Ở chiều nhập khẩu, kim ngạch tháng 11 ước đạt 4,266 tỷ USD, tăng 1,2% so với tháng trước và tăng 16% so với cùng kỳ. Các nhóm hàng nhập khẩu tăng mạnh gồm máy móc, thiết bị, phụ tùng đạt 929 triệu USD, tăng 24,4%; phương tiện vận tải và phụ tùng đạt 411 triệu USD, tăng 47,2%; máy vi tính, hàng điện tử và linh kiện đạt 341 triệu USD, tăng 29,9%. Tính chung 11 tháng, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa đạt khoảng 42,8 tỷ USD, tăng 14,9%.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, TS Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội (HANOISME), nhận định, với sự đồng hành và vào cuộc kịp thời của Bộ Công Thương, UBND TP. Hà Nội và Sở Công Thương Hà Nội, hoạt động hỗ trợ xuất khẩu của Thành phố thời gian qua đã mang lại hiệu quả rõ nét. Trong chiến lược phát triển các trục tăng trưởng, xuất khẩu tiếp tục được Hà Nội xác định là một động lực quan trọng và được triển khai kiên định trong nhiều năm.

Là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về kim ngạch xuất khẩu, hàng hóa của Hà Nội đã hiện diện tại nhiều thị trường quốc tế, đặc biệt là các quốc gia và khu vực có hiệp định thương mại song phương và đa phương với Việt Nam. Để thúc đẩy hoạt động xuất khẩu một cách bền vững và hiệu quả, trong thời gian qua, các Bộ, ngành, địa phương đã tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp trong triển khai, cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O). Đây được nhận định là giải pháp then chốt, giúp hàng hóa Hà Nội tận dụng tốt hơn các ưu đãi từ các FTA.

“Các thủ tục được giải quyết càng nhanh, hàng hóa càng sớm thâm nhập thị trường, qua đó tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt cho doanh nghiệp”, TS Mạc Quốc Anh nhấn mạnh. Đồng thời, việc tăng cường đối thoại, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu cũng góp phần xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi, bảo đảm các chủ trương của Chính phủ và Bộ Công Thương được triển khai hiệu quả tại địa phương.

Tháo “nút thắt” nguyên phụ liệu, nâng giá trị gia tăng

Tuy vậy, theo các chuyên gia, một trong những rào cản lớn hiện nay là sự phụ thuộc vào nguyên phụ liệu nhập khẩu, khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó trong đáp ứng quy tắc xuất xứ theo yêu cầu của các FTA thế hệ mới.

Da giày là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng. Tuy nhiên, tương tự dệt may, ngành này trong nhiều năm vẫn chủ yếu hoạt động theo mô hình gia công, giá trị gia tăng chưa cao. Nguyên nhân cốt lõi xuất phát từ sự phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu, đặc biệt là từ Trung Quốc. Theo bà Phan Thị Thanh Xuân, Tổng Thư ký kiêm Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam, trong khoảng 5 năm trở lại đây, tỷ lệ nội địa hóa của ngành đã có sự cải thiện, từ mức 40–45% lên khoảng 50–55%. Tuy vậy, mức độ này vẫn còn khiêm tốn trước các yêu cầu ngày càng khắt khe về xuất xứ hàng hóa trong các FTA thế hệ mới.

Bà Xuân cho rằng, ngành da giày không nằm ngoài xu hướng chung của nhiều ngành xuất khẩu khi Trung Quốc tiếp tục là thị trường cung ứng nguyên phụ liệu lớn nhất. Thực tế, nguồn cung phục vụ dệt may, da giày hiện chủ yếu đến từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc); riêng phân khúc cao cấp, đặc biệt là các dòng sản phẩm giá trị cao, nguyên phụ liệu chủ yếu được nhập khẩu từ châu Âu, trong đó nổi bật là Italia.

Việc Trung Quốc chiếm khoảng 60% tỷ trọng nhập khẩu nguyên phụ liệu của ngành da giày xuất phát từ các yếu tố như nguồn cung dồi dào, vị trí địa lý gần giúp tối ưu chi phí logistics và mức giá cạnh tranh, qua đó hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam duy trì lợi thế về giá trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, chính sự phụ thuộc này lại trở thành “nút thắt” khi doanh nghiệp muốn tận dụng ưu đãi thuế quan từ các FTA, bởi nhiều hiệp định đặt ra yêu cầu chặt chẽ về xuất xứ, trong khi nguyên phụ liệu nhập khẩu từ ngoài khối khiến hàng hóa khó đáp ứng điều kiện thụ hưởng và không được cấp C/O ưu đãi.

Trong bối cảnh Việt Nam đã ký kết nhiều FTA, TS Mạc Quốc Anh cho rằng, việc nâng cao hiệu quả và đẩy nhanh công tác cấp chứng nhận xuất xứ và chất lượng hàng hóa (C/O) không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu mà còn tạo môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư, đặc biệt là khu vực FDI, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bên cạnh đó, để doanh nghiệp Việt Nam gia nhập chuỗi giá trị cung ứng quốc tế, cần bắt đầu từ việc hình thành và phát triển vùng nguyên liệu, đáp ứng đồng thời các tiêu chuẩn về xuất xứ, chất lượng và tính bền vững. Khi việc cấp C/O được thực hiện kịp thời, nguyên liệu đầu vào được thông quan sớm, sản xuất không bị gián đoạn, hàng hóa có thể ra thị trường đúng tiến độ, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh.

Phân cấp mạnh, cải cách sâu để đồng hành cùng doanh nghiệp

Trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động, xuất khẩu tiếp tục là “trụ cột” giúp Hà Nội giữ đà phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng. Hiện nay, hàng hóa của doanh nghiệp Hà Nội đã xuất khẩu tới 205 quốc gia và vùng lãnh thổ, với các nhóm hàng chủ lực như nông sản, dệt may, da giày, máy móc thiết bị, điện tử, phương tiện vận tải, gốm sứ, gỗ và sản phẩm từ gỗ. Các thị trường trọng điểm gồm Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và ASEAN.

UBND TP. Hà Nội ủy quyền cho Sở Công Thương Hà Nội giải quyết 37 thủ tục hành chính trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, bao gồm 36 thủ tục cấp C/O và văn bản chấp thuận cho thương nhân tự chứng nhận xuất xứ. Ảnh minh họa

Một dấu mốc quan trọng là việc Chính phủ ban hành Nghị định số 146/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại. Theo đó, Bộ Công Thương phân cấp 47/87 nhiệm vụ quản lý xuất nhập khẩu về địa phương, trong đó có 36 thủ tục hành chính liên quan trực tiếp đến xuất xứ hàng hóa.

Triển khai Nghị định này, UBND TP. Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4683/QĐ-UBND ngày 10/9/2025, ủy quyền cho Sở Công Thương Hà Nội giải quyết 37 thủ tục hành chính trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, bao gồm 36 thủ tục cấp C/O và văn bản chấp thuận cho thương nhân tự chứng nhận xuất xứ; 1 thủ tục hành chính cấp chứng thư xuất khẩu cho lô hàng dệt may xuất khẩu sang Mexico.

Sở Công Thương Hà Nội đã chủ động tự đánh giá đủ điều kiện cấp C/O theo các tiêu chí tại Thông tư số 40/2025/TT-BCT, từ bảo đảm nhân lực, đào tạo chuyên môn, hạ tầng số, đến lưu trữ hồ sơ. Việc triển khai cấp C/O được thực hiện theo lộ trình chặt chẽ, từ một số mẫu ban đầu đến cấp đầy đủ 36 mẫu từ tháng 12/2025, nhằm tránh gây ách tắc, chậm trễ cho doanh nghiệp.

Do khối lượng hồ sơ C/O rất lớn, việc phân cấp về địa phương giúp doanh nghiệp được giải quyết thủ tục ngay tại chỗ, rút ngắn thời gian, thuận lợi trong chốt đơn hàng, ký hợp đồng và giao hàng đúng tiến độ, qua đó tận dụng kịp thời các ưu đãi từ FTA.

Ông Võ Nguyên Phong, Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội, cho biết thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, số hóa quy trình cấp C/O, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin nhằm bảo đảm công tác cấp C/O thông suốt, minh bạch. Đồng thời, Hà Nội sẽ tăng cường xúc tiến thương mại theo nhóm thị trường, nhóm FTA; hỗ trợ đào tạo, tư vấn doanh nghiệp nâng chuẩn hàng hóa; kết nối với ngân hàng, tín dụng, logistics để giảm chi phí đầu vào và đề xuất cơ chế tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp sản xuất.

Với những giải pháp đồng bộ, Hà Nội đang từng bước khẳng định vai trò “đồng hành cùng doanh nghiệp”, giúp hàng hóa Thủ đô nắm chắc xuất xứ, tận dụng hiệu quả các FTA và nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế.

Nguyễn Hạnh