Cao Bằng nỗ lực đẩy lùi nạn tảo hôn

Không phát sinh tình trạng kết hôn cận huyết thống

Theo thống kê của Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Cao Bằng, 8 tháng năm 2025, toàn tỉnh phát sinh 27 trường hợp tảo hôn, giảm 30 cặp so với cùng kỳ năm 2024, đặc biệt không ghi nhận tình trạng kết hôn cận huyết thống. Riêng trong tháng 8, có 2 cặp tảo hôn xảy ra tại xã Cần Yên và xã Sơn Lộ. Các trường hợp vi phạm chủ yếu rơi vào đồng bào dân tộc Mông và Dao - những nhóm dân tộc còn duy trì phong tục hôn nhân sớm do ảnh hưởng của điều kiện kinh tế, văn hóa và tập quán truyền thống.

Dù chưa thể xóa bỏ hoàn toàn, song số liệu giảm mạnh là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của các chương trình tuyên truyền, vận động đang được triển khai đồng bộ trên toàn tỉnh. Từ nhận thức pháp luật đến hành vi xã hội, người dân đã dần hiểu rằng tảo hôn không chỉ vi phạm quy định của Nhà nước mà còn làm tổn hại tương lai của chính con em mình.

Lãnh đạo Sở Dân tộc và Tôn giáo trao giải cho học sinh đoạt giải tại Hội thi “Rung chuông vàng”. Ảnh: H. Dương

Để duy trì và nhân rộng kết quả này, Cao Bằng xác định tuyên truyền, giáo dục pháp luật chính là “chìa khóa” mở đường cho sự thay đổi nhận thức, hành vi trong cộng đồng. Trong 8 tháng năm nay, tỉnh đã tổ chức 11 hội nghị tuyên truyền với 712 lượt đại biểu tham dự; lắp đặt 11 pano, 222 áp phích tại nhà văn hóa xóm và trường học vùng sâu, vùng xa. Các đơn vị chức năng tổ chức 9 cuộc nói chuyện chuyên đề dành cho 349 thanh, thiếu niên dân tộc thiểu số, và 22 cuộc truyền thông trực tiếp thu hút 1.475 người dân tại các xã vùng III - những địa bàn vẫn tồn tại tình trạng tảo hôn.

Đặc biệt, tỉnh đã tổ chức 11 buổi tư vấn và hoạt động giáo dục truyền thống cho 1.101 học sinh tại các trường trung học cơ sở. Qua các buổi nói chuyện, học sinh được cung cấp kiến thức về sức khỏe sinh sản, tâm lý lứa tuổi, trách nhiệm pháp lý khi vi phạm Luật Hôn nhân và Gia đình, từ đó nâng cao khả năng tự nhận thức và phòng tránh tảo hôn.

Tại Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Yên Lạc, xã Ca Thành, Hội thi “Rung chuông vàng” do Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh tổ chức vừa qua để tuyên truyền giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống đã thu hút 193 học sinh khối 6 - 9 tham gia. Thông qua các câu hỏi về Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình và những hệ lụy của việc kết hôn sớm, các em được học cách bảo vệ bản thân, tôn trọng pháp luật và biết quý trọng cơ hội học tập.

Em Sùng Thị Sanh, học sinh lớp 9 chia sẻ, trước đây, tình trạng học sinh bỏ học để lấy chồng, lấy vợ khá phổ biến. Nhưng nhờ lồng ghép tuyên truyền trong các tiết chào cờ, sinh hoạt ngoại khóa, nhận thức của học sinh đã thay đổi rõ rệt. Tỷ lệ tảo hôn tại địa phương giảm đáng kể trong vài năm gần đây. “Nhiều bạn nữ cùng lớp em từng bỏ học đi lấy chồng, rồi hối hận vì không được đi học tiếp. Em mong muốn được học cao hơn để sau này có nghề nghiệp ổn định”. Câu chuyện thực tế đó cũng là minh chứng cho hiệu quả của tuyên truyền trong trường học, nơi ươm mầm nhận thức đúng đắn, giúp thế hệ trẻ tự tin lựa chọn tương lai của mình.

Kiên trì xóa bỏ hủ tục, nâng tầm chất lượng dân số

Cao Bằng là tỉnh miền núi có trên 95% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, phần lớn sinh sống tại vùng cao, biên giới, địa hình chia cắt, giao thông đi lại khó khăn. Chính vì vậy, tỉnh xác định, công tác tuyên truyền phải kiên trì, linh hoạt, phù hợp với từng nhóm đối tượng, từng địa bàn. Dù vẫn còn xuất hiện rải rác một số trường hợp tảo hôn tại các xã vùng cao, song điều đáng ghi nhận là toàn tỉnh không còn tình trạng kết hôn cận huyết thống. Đây là một bước tiến lớn trong nhận thức xã hội.

Theo Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo Bế Đăng Khoa, thời gian qua, Sở luôn phối hợp chặt chẽ với các trường học, đoàn thể, đồng thời tận dụng mạng xã hội, các nền tảng như YouTube, TikTok để tuyên truyền sinh động, gần gũi với giới trẻ. Bên cạnh đó, Sở còn phát hành sổ tay pháp luật, kể lại những câu chuyện thực tế để các thôn, bản thảo luận, rút kinh nghiệm. Mục tiêu là để mỗi người dân đều nhận thấy trách nhiệm của mình trong việc ngăn chặn tảo hôn.

Cùng với ngành dân tộc, Sở Y tế, Sở Giáo dục và Đào tạo và chính quyền cơ sở đều vào cuộc tích cực. Mỗi ngành một vai trò, song đều hướng tới mục tiêu chung là thay đổi hành vi xã hội bằng tri thức và niềm tin. Từ đó, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng, giúp người dân tự giác nói “không” với tảo hôn. Tỉnh cũng xác định tảo hôn không chỉ là nguyên nhân mà còn là hệ quả của nghèo đói. Do đó, cùng với tuyên truyền, Cao Bằng chú trọng hỗ trợ sinh kế, tăng cường giáo dục nội trú, bán trú, giúp học sinh vùng khó có điều kiện tiếp tục học tập, tránh bị cuốn vào vòng xoáy hôn nhân sớm.

Với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, cùng với nỗ lực, quyết tâm cao và sự phối hợp chặt chẽ của các cấp, ngành, địa phương, đặc biệt là các lực lượng tuyến đầu như cán bộ xóm, xã, người uy tín thôn bản, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống đã và đang dần được đẩy lùi. Tuy nhiên, để loại bỏ hoàn toàn vấn nạn này, cần có chính sách ưu tiên, biện pháp khuyến khích kết hợp với chế tài răn đe, giáo dục và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Quan trọng hơn hết là nâng cao nhận thức và trách nhiệm xã hội của mỗi người dân, tuân thủ các quy định pháp luật về hôn nhân gia đình, góp phần hiện thực hóa mục tiêu ngăn chặn tảo hôn trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi trong thời gian tới.

Hải Dương