Cảnh tỉnh từ các sai phạm, tiêu cực tại nhiều trường THPT ở Thanh Hóa

Sự việc bắt đầu khi Trường THPT Nguyễn Thị Lợi (tỉnh Thanh Hóa) bị phát hiện tuyển sinh một học sinh không đủ điểm chuẩn vào lớp 10 năm học 2024–2025. Theo kết quả xác minh, em T.H.H.M. có tổng điểm xét tuyển 26,5, thấp hơn điểm chuẩn nguyện vọng 1 của trường (27,9 điểm). Dù không đủ điểm, học sinh này vẫn được “ưu ái” nhận vào học lớp 10C, gây bức xúc trong phụ huynh và xôn xao trong dư luận địa phương.

Trả lời cơ quan báo chí, ông Trần Hữu Hải - Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Thị Lợi thừa nhận nguyên nhân là do “nể nang”. Nhà trường hiện đang kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan, đồng thời phối hợp với gia đình học sinh để chuyển em M. sang học hệ bổ túc văn hóa tại cơ sở khác.

Ngay sau khi sự việc được phản ánh, Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) tỉnh Thanh Hóa đã thành lập đoàn kiểm tra và ban hành Văn bản số 3858/SGDĐT-VP, kết luận nhiều sai phạm trong công tác tuyển sinh và quản lý tại trường. Theo đó, Sở không phê duyệt danh sách trúng tuyển đối với học sinh T.H.H.M.; đồng thời xác định học sinh này không có tên trong cơ sở dữ liệu giáo dục của tỉnh, nên dù học xong chương trình THPT cũng không đủ điều kiện dự thi tốt nghiệp.

Sở GD&ĐT Thanh Hóa yêu cầu Trường THPT Nguyễn Thị Lợi chấn chỉnh toàn diện, đặc biệt là trong khâu tuyển sinh, đồng thời đảm bảo quyền lợi hợp pháp và tâm lý ổn định cho học sinh khi phải chuyển môi trường học tập. Vụ việc một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về căn bệnh “nể nang, dễ dãi” và những tiêu cực trong giáo dục, khi một quyết định sai có thể làm lệch thước đo công bằng, ảnh hưởng trực tiếp đến hàng trăm học sinh khác.

Không chỉ sai phạm trong tuyển sinh, Trường THPT Nguyễn Thị Lợi còn để xảy ra nhiều vi phạm trong công tác tài chính. Theo kết luận của Sở GD&ĐT Thanh Hóa, năm học 2024–2025, trường đã thu nhiều khoản không đúng quy định, như: Quỹ khuyến học (thu từ học sinh); Lệ phí thư viện, phí bảo dưỡng máy điểm danh vân tay; thu vượt mức quy định “sổ liên lạc điện tử” với 80.000 đồng/học sinh. Đáng chú ý, thủ quỹ và kế toán nhà trường bị phát hiện thu, chi tiền mặt khi chưa có phiếu thu chi theo quy định, hồ sơ thanh toán thiếu chứng từ pháp lý, nhiều văn bản hành chính không có số hiệu, ngày tháng, chữ ký hoặc dấu xác nhận.

Ngoài ra, trường còn cho thuê mặt bằng xây căng tin, cho mượn sân bóng thu tiền ngoài giờ hành chính mà chưa lập đề án sử dụng tài sản công, chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt, vi phạm Luật Quản lý, sử dụng tài sản công. Từ những sai phạm này, Sở GD&ĐT đã yêu cầu Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Thị Lợi tổ chức kiểm điểm nghiêm túc, chấm dứt hoàn toàn hoạt động cho thuê, kinh doanh trong khuôn viên trường học, đồng thời lập dự toán, công khai các khoản thu – chi đúng quy định trong năm học tới. Phòng Tổ chức cán bộ Sở GD&ĐT được giao tham mưu xử lý trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân liên quan.

Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Thanh Hóa thi hành lệnh khởi tố bị can đối với Vũ Ngọc Liêm và Ngô Thị Tuyết, nguyên là cán bộ, giáo viên Trường THPT Ngọc Lặc.

Không chỉ dừng lại ở Trường THPT Nguyễn Thị Lợi, mới đây Thanh tra tỉnh Thanh Hóa cũng đã ban hành kết luận về nhiều vi phạm trong quản lý tài chính và hoạt động chuyên môn tại Trường THPT Triệu Sơn 1. Theo kết luận, nhà trường chưa thực hiện công khai báo cáo tài chính theo quý, 6 tháng; chưa công khai trên cổng thông tin điện tử; chưa trích lập quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp; tỷ lệ trích lập các quỹ chưa đúng quy định.

Đáng chú ý, trường rút thừa kinh phí miễn, giảm học phí năm 2023 và 2024 với tổng số tiền gần 9,8 triệu đồng. Thanh tra cũng chỉ rõ, nhiều khoản chi được thực hiện bằng tiền mặt, bao gồm tiền dạy thêm, mua sắm thiết bị, vi phạm quy định của Luật Phòng, chống tham nhũng. Các chứng từ kế toán thiếu chữ ký, nội dung không rõ ràng, mức trích chi cơ sở vật chất từ nguồn dạy thêm học thêm chỉ đạt 3,5–3,6%, thấp hơn mức tối thiểu 5% theo hướng dẫn của Sở GD&ĐT Thanh Hóa.

Đặc biệt, nhà trường đã sử dụng toàn bộ nguồn thu từ trông giữ xe để trả lương cho hai bảo vệ (4 triệu đồng/người/tháng), vi phạm quy định tài chính công. Trong hai năm 2023–2024, Trường THPT Triệu Sơn 1 thu từ hoạt động trông giữ xe hơn 485 triệu đồng, nhưng không hạch toán đúng quy định và chưa nộp nghĩa vụ thuế 63,1 triệu đồng vào ngân sách Nhà nước.

Theo kết quả thanh tra, Trường THPT Triệu Sơn 1 còn vận động xã hội hóa với số tiền lớn: Năm học 2023–2024: hơn 500 triệu đồng; năm 2024: hơn 544 triệu đồng. Tuy nhiên, việc sử dụng các khoản tiền này lại thiếu công khai, không đúng quy trình, nhiều hạng mục chưa được phê duyệt hoặc nằm ngoài danh mục chi thường xuyên. Đơn cử, trường chi hàng trăm triệu đồng để sửa chữa nhà vệ sinh, sơn nhà hiệu bộ, tháo dỡ trần nhà đa năng, sơn sửa phòng học..., những nội dung vốn thuộc nguồn chi thường xuyên theo Nghị định 60/2021/NĐ-CP và Thông tư 56/2022/TT-BTC của Bộ Tài chính, không được phép kêu gọi xã hội hóa.

Đáng nói hơn, các khoản tài trợ được tiếp nhận theo lớp, không qua ban tiếp nhận của trường, vi phạm Thông tư 16/2018/TT-BGDĐT về quy định tài trợ trong giáo dục. Việc mua sắm, thi công từ nguồn xã hội hóa cũng không tuân thủ quy định của Luật Đấu thầu. Cùng với đó, nhà trường còn thu nhiều khoản quỹ như Quỹ Ban đại diện cha mẹ học sinh; Quỹ Khuyến học; Quỹ Hội Chữ thập đỏ; Đoàn phí,... Tuy nhiên, việc huy động Quỹ Khuyến học từ học sinh theo quy định của Sở GD&ĐT Thanh Hóa là không được phép.

Những sai phạm này cho thấy, khái niệm “xã hội hóa” trong giáo dục đang bị một số trường hiểu sai, thậm chí lạm dụng để hợp thức hóa các khoản thu, đẩy gánh nặng tài chính về phía phụ huynh, đi ngược tinh thần công khai – minh bạch – tự nguyện. Từ hai vụ việc nêu trên, có thể thấy bức tranh không mấy sáng sủa về công tác quản lý, điều hành tại một số cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Dù là sai phạm trong tuyển sinh, tài chính hay huy động xã hội hóa, tất cả đều bắt nguồn từ thiếu trách nhiệm, buông lỏng giám sát và sự dễ dãi trong thực thi công vụ.

Liên quan đến lĩnh vực giáo dục, cách đây không lâu, Công an tỉnh Thanh Hóa đã khởi tố 1 hiệu trưởng và 5 giáo viên Trường THPT Tĩnh Gia 4 để điều tra tội “giả mạo trong công tác” vì có sai phạm tại kỳ thi vào lớp 10, năm học 2024-2025. Kết quả điều tra xác định tại hội đồng thi Trường THPT Tĩnh Gia 4, kỳ thi vào lớp 10 năm học 2024-2025 có bài thi của một thí sinh có sửa chữa, xóa và ghi thêm đáp án vào bài thi. Sau đó, Công an tỉnh Thanh Hóa tiếp tục khởi tố bị can đối với Vũ Ngọc Liêm (SN 1976), nguyên là hiệu trưởng Trường THPT Ngọc Lặc và Ngô Thị Tuyết (SN 1979) nguyên là giáo viên Trường THPT Ngọc Lặc để điều tra tội “giả mạo trong công tác”.

Cơ quan Công an xác định, tại Hội đồng thi trường THPT Ngọc Lặc, kỳ thi vào lớp 10 năm học 2024-2025 có bài thi của một thí sinh có điểm cao bất thường. Cụ thể, tổng điểm thi của thí sính này khi nhân hệ số chỉ là 24,4 điểm nhưng kết quả công khai tại bảng ghi tên, ghi điểm lại là 39,4 điểm.

Trước hàng loạt vụ việc vi phạm trong hoạt động giáo dục - đào tạo, Công an tỉnh Thanh Hóa vừa có văn bản đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các các sở, ngành, các địa phương liên quan tham mưu, đề xuất các biện pháp, giải pháp hữu hiệu, giám sát chặt chẽ, đảm bảo công khai, minh bạch, khách quan các hoạt động, nhằm tăng cường công tác đảm bảo ANTT lĩnh vực giáo dục - đào tạo trên địa bàn.

Trần Thắng