'Cánh tay thứ hai' giúp các nhà xuất khẩu nông lâm thủy sản tạo dựng vị thế vững chắc

Trong đầu tháng 10/2025 ở Tp.HCM sẽ diễn ra một sự kiện triển lãm quy tụ khoảng 150 doanh nghiệp (DN) nội địa trong ngành đồ gỗ nội thất với mục tiêu kết nối mạnh mẽ hơn khách hàng trong nước. Nhất là trong bối cảnh các DN xuất khẩu nội thất của Việt Nam đang tiếp tục chịu áp lực khi phía Mỹ vừa công bố đợt áp thuế mới 30 - 50% đối với nhóm đồ nội thất nhập khẩu (có hiệu lực từ ngày 1/10/2025).

Hàng tỷ USD vẫn chờ khai phá

Đứng ở góc độ của một nhà sản xuất đồ nội thất, ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch HĐQT CTCP Xây dựng Kiến trúc AA, nói rằng để hạn chế rủi ro từ thị trường quốc tế, các DN không thể chỉ chăm chăm vào xuất khẩu (XK) mà cần quan tâm nhiều hơn đến thị trường nội địa.

Trước biến động liên tục trên thị trường quốc tế, các DN trong ngành nông lâm thủy sản cần tính toán kỹ hướng đi của mình trên thị trường nội địa, xem đây là “cánh tay thứ hai” song hành cùng XK, sẽ giúp tạo dựng vị thế vững chắc.

Như đánh giá của ông Khanh, thị trường trong nước có quy mô vật liệu xây dựng và nội thất khoảng 30 – 40 tỷ USD/năm, riêng ngành nội thất chiếm khoảng 15 tỷ USD, với nhiều dư địa tăng trưởng theo tốc độ phát triển chung của nền kinh tế. Các DN nội thất cần được hỗ trợ để phát triển tốt hơn ở thị trường nội địa, nhưng muốn đi sâu thì buộc phải làm chủ khâu thiết kế để tạo giá trị gia tăng.

Còn theo ông Nguyễn Chánh Phương, Phó chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ Tp.HCM (HAWA), bức tranh tiêu thụ nội địa sẽ còn sáng hơn khi đầu tư công, hạ tầng và tái cấu trúc không gian đô thị tiếp tục được đẩy mạnh. Những dự án trường học, bệnh viện, nhà ở với tiêu chuẩn cao hơn sẽ thúc đẩy nhu cầu nội thất, tạo vòng quay tích cực cho toàn ngành.

Ông Phương cũng nhấn mạnh thị trường nội địa vừa là thách thức, vừa là cơ hội chiến lược cho ngành gỗ Việt. Nếu biết tận dụng, đây sẽ là “cánh tay thứ hai” song hành cùng XK, giúp DN tạo dựng vị thế vững chắc và phát triển bền vững trong dài hạn.

Theo vị phó chủ tịch của Hawa, để khai thác hiệu quả thị trường 15 tỷ USD đầy tiềm năng này, DN không chỉ giỏi sản xuất mà còn phải biết thiết kế, phát triển sản phẩm, xây dựng hệ thống phân phối và tìm kênh tài chính phù hợp.

Hơn nữa, khác với XK, nơi DN dễ tiếp cận vốn nhờ đơn hàng và bộ chứng từ, kinh doanh trong nước phần lớn phải “tự thân vận động”. Chi phí phân phối cao, mặt bằng bán lẻ đắt đỏ, thiếu vắng các trung tâm nội thất chuyên biệt quy mô lớn khiến không ít DN ngần ngại đầu tư. Đây là rào cản mà các DN nội thất cần vượt qua.

Còn với các nhà XK thủy sản, trong bối cảnh thị trường XK đối mặt nhiều biến động như giá giảm, cạnh tranh quốc tế khốc liệt, áp lực từ “thẻ vàng IUU” và các rào cản thương mại, biến động thuế quan từ Mỹ thì việc quay về khai thác thị trường nội địa (bên cạnh việc đa dạng hóa thị trường để ngừa rủi ro) cũng chính là “cánh cửa thứ hai” (bên cạnh việc đa dạng hóa thị trường XK để ngừa rủi).

Điều này không chỉ là xu hướng, mà còn là nhu cầu tất yếu. Qua trao đổi với VnBusiness, bà Tô Thị Tường Lan, Phó tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và XK thủy sản (Vasep), cho biết ngoài việc mở rộng thị trường XK thì các DN trong ngành cũng đang chuyển hướng về thị trường nội địa, nhất là trình làng cho khách hàng trong nước mà các DN đã XK đi nhiều nơi trên thế giới.

“Chúng tôi đánh giá thị trường Việt Nam với hơn 100 triệu dân là một thị trường thực phẩm vô cùng tiềm năng mà các DN trong ngành thủy sản cần tận dụng”, bà Lan nói.

Tuy nhiên, để thị trường nội địa thực sự là “cánh cửa thứ hai” đòi hỏi các nhà XK thủy sản cần có một lộ trình bài bản, tập trung vào nghiên cứu – phát triển sản phẩm, mở rộng hệ thống phân phối, và tận dụng tối đa chuyển đổi số.

Bên cạnh đó, quá trình phát triển sản phẩm thủy sản nội địa có thể hình dung như một “vòng đời nuôi dưỡng”, bắt đầu từ nghiên cứu chuyên sâu. Theo đó, các nhà XK cần khảo sát về xu hướng ngành hàng, tâm lý, hành vi và rào cản tiêu dùng, về hệ thống phân phối và đối tác đồng hành.

Tính toán kỹ hướng đi

Để khai thác hiệu quả thị trường nội địa, theo một chuyên gia phân tích ngành hàng thủy sản, các nhà XK cần tập trung vào các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ và các khu công nghiệp, khu dân cư có thu nhập trung bình – cao. Và họ cũng cần vượt qua thách thức lớn nhất của thị trường nội địa hiện nay là logistics lạnh, cạnh tranh giá và thói quen tiêu dùng.

Các DN thủy sản cần xem hệ thống phân phối hiện đại ở thị trường nội địa đóng vai trò then chốt. Một ví dụ điển hình là Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam, với các sản phẩm chế biến từ nghêu cho thấy hiệu quả khi bao phủ hầu hết siêu thị lớn (Winmart, Aeon, Saigon Co.op), cửa hàng thực phẩm sạch và chuỗi nhà hàng nổi tiếng như Golden Gate, Phan Hotpot, Pizza 4P’s. Riêng tại Hà Nội, công ty này đã đưa hàng vào hơn 1.500 cửa hàng, còn tại Tp.HCM là hơn 2.000 điểm bán.

Ngoài ra, để thị trường nội địa là “cánh tay thứ hai” thì các nhà XK nông lâm thủy sản của Việt Nam cũng không thể bỏ kênh phân phối đầy triển vọng là thương mại điện tử (TMĐT). Cần nhắc lại, từ cách đây 2 năm, quy mô TMĐT Việt Nam đạt 20,5 tỷ USD, trong đó thực phẩm – nông sản – thủy sản nằm trong nhóm tăng trưởng mạnh nhất, đặc biệt bùng nổ trên các sàn như Shopee, Lazada, Tiki, nhất là ở Hà Nội và Tp.HCM.

Giới chuyên gia cho rằng các nhà XK nông lâm thủy sản muốn thành công với thị trường TMĐT trên “sân nhà” đòi hỏi chiến lược nội địa phải gắn với câu chuyện thương hiệu và truy xuất nguồn gốc. Người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao hơn cho sản phẩm “có câu chuyện” và minh bạch về nguồn gốc.

Theo đó, các kênh marketing số cần được ưu tiên gồm: Website và Fanpage (để xây dựng thương hiệu); các sàn TMĐT như Shopee, Tiki, Sendo, My Market (để bán lẻ online): Zalo OA (phục vụ khách hàng tỉnh; Facebook group và TikTok (để xây dựng cộng đồng và thúc đẩy livestream).

Riêng đối với các DN mới gia nhập thị trường trong lĩnh vực nông lâm thủy sản và đang hướng đến XK, theo lời khuyên từ chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, là họ nên chú trọng hơn đến thị trường trong nước, nơi có hơn 100 triệu dân với nhu cầu đa dạng và ngày càng quan tâm tới chất lượng. Đây là cơ hội rộng mở nếu DN biết khai thác và đáp ứng đúng mong đợi của người tiêu dùng.

Như lưu ý của bà Lan, khó khăn ngày càng gia tăng tại các thị trường XK lớn như Mỹ và EU, những rào cản kỹ thuật, tiêu chuẩn khắt khe cùng các biện pháp bảo hộ thương mại đang ảnh hưởng trực tiếp đến kim ngạch XK của Việt Nam. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách cho các DN phải tính toán kỹ lưỡng hướng đi của mình, đặc biệt là không bỏ lỡ cơ hội trên thị trường “sân nhà”.

Thế Vinh