Canada dự định công nhận Nhà nước Palestine, gia tăng sức ép lên Israel

Thủ tướng Canada Mark Carney ngày 30/7 cho biết nước này có kế hoạch công nhận Nhà nước Palestine tại một cuộc họp của Liên Hợp Quốc vào tháng 9 tới, động thái làm gia tăng áp lực quốc tế lên Israel khi nạn đói lan rộng ở Dải Gaza.

Thông báo của Thủ tướng Carney được đưa ra sau khi Pháp tuần trước tuyên bố sẽ công nhận Nhà nước Palestine và chỉ một ngày sau khi Anh nói sẽ có động thái tương tự tại kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào tháng 9 nếu giao tranh tại Gaza chưa chấm dứt.

Thủ tướng Canada Mark Carney phát biểu tại cuộc họp báo về việc công nhận Nhà nước Palestine, ngày 30/7/2025. Ảnh: Reuters

Phát biểu với báo giới, ông Carney nói rằng tình hình thực tế tại Gaza, bao gồm nạn đói nghiêm trọng, đồng nghĩa với việc “viễn cảnh về một nhà nước Palestine đang dần biến mất ngay trước mắt chúng ta”.

“Canada lên án việc chính phủ Israel đã để thảm họa nhân đạo xảy ra ở Gaza”, ông tuyên bố.

Thủ tướng Canada cho biết kế hoạch công nhận Nhà nước Palestine một phần dựa trên cam kết nhiều lần từ Chính quyền Palestine, đại diện cho Nhà nước Palestine tại Liên Hợp Quốc, rằng họ đang cải cách quản trị và sẵn sàng tổ chức tổng tuyển cử vào năm 2026, trong đó Hamas “sẽ không có vai trò gì”.

Sức ép từ các đồng minh

Những tuyên bố từ các đồng minh thân cận nhất của Israel cho thấy làn sóng phẫn nộ ngày càng tăng của cộng đồng quốc tế trước việc Israel hạn chế viện trợ lương thực và cứu trợ nhân đạo vào Gaza trong cuộc chiến chống lại lực lượng Hamas, giữa lúc khủng hoảng nhân đạo ở đây ngày càng trầm trọng. Một cơ quan giám sát nạn đói toàn cầu đã cảnh báo viễn cảnh tồi tệ nhất – nạn đói thực sự – đang cận kề trong vùng đất này.

Israel và đồng minh thân cận nhất của nước này là Mỹ đều lên tiếng chỉ trích tuyên bố của ông Carney.

“Việc chính phủ Canada thay đổi lập trường vào thời điểm này là phần thưởng dành cho Hamas và làm tổn hại đến nỗ lực đạt được lệnh ngừng bắn cũng như trao đổi con tin ở Gaza”, Bộ Ngoại giao Israel tuyên bố.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng đưa ra tuyên bố tương tự sau thông báo của Pháp và Anh.

Một quan chức Nhà Trắng giấu tên cho hay Tổng thống Mỹ Donald Trump cho rằng việc công nhận Nhà nước Palestine là hành động sai lầm và là “phần thưởng” cho Hamas.

Nhà nước Palestine hiện là quan sát viên phi thành viên của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc từ năm 2012, được hơn 3/4 trong số 193 quốc gia thành viên công nhận.

Ông Jonathan Panikoff, cựu phó giám đốc tình báo quốc gia Mỹ về Trung Đông, nhận định việc công nhận Palestine là nhằm “tăng sức ép buộc Israel quay lại mô hình hai nhà nước”. Tuy nhiên, ông cho rằng tuyên bố của Canada “nhiều khả năng chỉ mang tính biểu tượng” và có thể làm tổn hại quan hệ với một đồng minh lâu đời là Israel.

Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, người đã trao đổi với ông Carney trước khi Canada công bố kế hoạch, nói rằng việc công nhận Palestine sẽ “mở ra triển vọng khôi phục hòa bình tại khu vực”.

Israel có thể sáp nhập Gaza?

Ông Zeev Elkin, thành viên nội các an ninh Israel, ngày 30/7 nói rằng Israel có thể đe dọa sáp nhập một phần Gaza nhằm gia tăng áp lực lên Hamas, làm suy yếu hy vọng thành lập Nhà nước Palestine trên phần đất mà Israel đang chiếm đóng.

Các nỗ lực hòa giải nhằm đạt được thỏa thuận ngừng bắn 60 ngày và trả tự do cho các con tin còn lại do Hamas giam giữ đã lâm vào bế tắc từ tuần trước.

Người Palestine mang hàng viện trợ vào Dải Gaza qua ngả Israel, tại Beit Lahia, phía bắc Dải Gaza, ngày 29/7/2025. Ảnh: Reuters

Tại Gaza, cư dân Saed al-Akhras nhận định việc các nước phương Tây công nhận Palestine là “một bước ngoặt thực sự trong cách thế giới nhìn nhận vấn đề Palestine”.

“Người Palestine đã sống hơn 70 năm trong cảnh giết chóc, phá hủy và chiếm đóng, trong khi thế giới chỉ đứng nhìn trong im lặng”, ông Akhras nói.

Trong khi đó, gia đình các con tin Israel bị giam giữ tại Gaza kêu gọi chưa công nhận Nhà nước Palestine cho đến khi người thân của họ được thả.

“Đó không phải là bước tiến tới hòa bình mà là vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, một sai lầm đạo đức và chính trị nguy hiểm, hợp pháp hóa các tội ác chiến tranh”, Diễn đàn Gia đình Con tin tuyên bố.

Thủ tướng Netanyahu nói rằng ông muốn hòa bình với người Palestine nhưng bất kỳ nhà nước Palestine độc lập nào trong tương lai cũng có thể trở thành mối đe dọa đối với sự tồn tại của Israel, vì vậy quyền kiểm soát an ninh phải do Israel nắm giữ.

Chính phủ của ông bao gồm nhiều thành viên cực hữu công khai ủng hộ việc sáp nhập toàn bộ lãnh thổ Palestine. Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich ngày 29/7 tuyên bố rằng việc tái lập các khu định cư Do Thái tại Gaza “đang gần hơn bao giờ hết” và gọi Dải Gaza là “phần không thể tách rời của Đất Israel”.

Hoàng Phạm/VOV.VN (biên dịch) Theo Reuters