Can thiệp, phát hiện sớm bệnh rối loạn nhận thức để kéo dài khả năng tự lập

Bác sỹ Viện Sức khỏe Tâm thần theo dõi sức khỏe cho một bệnh nhân trong tình trạng sa sút trí tuệ. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Hiện nay, rối loạn nhận thức/sa sút trí tuệ không chỉ gặp ở người cao tuổi mà có thể xuất hiện ở người trẻ nếu có các yếu tố nguy cơ như chấn thương sọ não, đặc thù nghề nghiệp dễ gây chấn động não, nhiễm độc hoặc sử dụng chất kích thích.

Phó giáo sư Nguyễn Văn Tuấn - Viện trưởng Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) nhấn mạnh như vậy tại buổi cung cấp thông tin về bệnh rối loạn nhận thức do bệnh viện tổ chức diễn ra chiều 15/12, nhằm cập nhật các vấn đề trong chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa rối loạn nhận thức, đặc biệt ở người cao tuổi.

Bác sỹ Nguyễn Văn Tuấn nhấn mạnh rối loạn nhận thức là nhóm bệnh có nguyên nhân và tổn thương thực thể rõ ràng ở não, không thể coi đơn thuần là già đi. Những tổn thương có thể là mảng lắng đọng trong Alzheimer, mất tế bào não do chấn thương sọ não, tổn thương dẫn truyền trong bệnh mạch máu não, hoặc tổn thương do nhiễm độc, thiếu oxy não.

Hiện nay, rối loạn nhận thức đang là thách thức y tế xã hội lớn của quá trình già hóa dân số. Theo Hiệp hội Alzheimer quốc tế, năm 2020 thế giới có hơn 55 triệu người mắc sa sút trí tuệ; con số này dự báo tăng lên 82 triệu vào năm 2030 và gần 140 triệu vào năm 2050. Tại Việt Nam, rối loạn nhận thức nhẹ ở người từ 65 tuổi trở lên chiếm khoảng 10-20%.

Nhận thức là tổng hợp các hoạt động tâm thần như trí nhớ, chú ý, ngôn ngữ, tư duy, định hướng và khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày. Khi các chức năng này suy giảm vượt quá mức lão hóa sinh lý, người bệnh được chẩn đoán rối loạn nhận thức. Trong các thể sa sút trí tuệ, bệnh Alzheimer chiếm khoảng 60 đến 70%.

Phó giáo sư Nguyễn Văn Tuấn - Viện trưởng Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai). (Ảnh: PV/Vietnam+)

Các chuyên gia cho biết, ở giai đoạn tiền lâm sàng của bệnh rối loạn nhận thức có thể kéo dài từ 6 đến 10 năm - đây là cơ hội để can thiệp phát hiện sớm, làm chậm tiến triển bệnh và kéo dài thời gian người bệnh còn tự lập.

Dấu hiệu sớm của bệnh rối loạn nhận thức thường gặp như: suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung, tiếp thu thông tin mới và giảm sự lưu loát trong giao tiếp. Đáng lưu ý khi khoảng 15% trường hợp rối loạn nhận thức nhẹ sẽ tiến triển thành sa sút trí tuệ sau hai năm và gần 1/3 mắc Alzheimer trong vòng 5 năm.

Các bác sỹ Viện Sức khỏe Tâm thần khuyến cáo, để phòng ngừa rối loạn nhận thức người trẻ có nguy cơ và người cao tuổi nên chủ động đi khám để phát hiện bệnh, không coi việc hay quên là chuyện bình thường của tuổi già để tránh bỏ lỡ cơ hội can thiệp sớm./.

(Vietnam+)