Cẩn thận u tuyến nước bọt lành tính biến đổi ung thư

Các chuyên gia cảnh báo, người dân không nên chủ quan trước những khối bất thường vùng hàm – mặt, ngay cả khi không gây đau hay khó chịu. Việc thăm khám sớm và điều trị kịp thời giúp hạn chế tái phát, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ biến đổi ác tính.

Nguy cơ lớn nhất ở u tuyến nước bọt mang tai lành tính là khả năng biến đổi thành u ác tính sau nhiều năm. Do vậy, người bệnh cần phải phẫu thuật loại bỏ khối u càng sớm càng tốt để giảm nguy cơ ung thư.

Bệnh nhân L.Đ.V. (70 tuổi, Hà Nội) một năm trở lại đây có khối u vùng góc hàm không đau, không gây khó chịu, nhưng ngày càng sưng to khiến ông lo lắng, phải nhập viện. Tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh nhân được chẩn đoán u tuyến nước bọt tái phát.

Kết quả chụp CT cho thấy, ổ dịch áp xe tuyến nước bọt hai bên mang tai, kích thước bên phải 5x3cm, bên trái 3x2cm, khối chắc, di động tốt, mô mềm xung quanh phù nề, có vài hạch phản ứng. May mắn khối u chưa gây viêm nhiễm hay chèn ép vùng lân cận, không ảnh hưởng đến chức năng vận động của hàm.

Các bác sĩ đã phẫu thuật cắt bỏ khối áp xe hai bên góc hàm. Kết quả giải phẫu bệnh xác định đây là u Warthin – một loại u lành tính, nhưng có khả năng dễ tái phát. Trong quá trình mổ, ê-kíp phải hết sức thận trọng để tránh tổn thương dây thần kinh số VII.

Hình ảnh khối u trước và sau mổ - Ảnh BVCC

BS Trần Thượng Việt, Trưởng khoa Ngoại Tổng hợp – Tiết niệu – Nam học cho biết, u tuyến mang tai (một dạng của u tuyến nước bọt) thường phát triển chậm, không đau và có thể tồn tại nhiều năm.

Đây là triệu chứng phổ biến dạng u tuyến nước bọt mang tai lành tính. Ngoài tuyến nước bọt mang tai còn có tuyến nước bọt dưới hàm, dưới lưỡi và các tuyến nước bọt phụ rải rác trong khoang miệng.

Thông thường, khối u chỉ tăng kích thước nhanh chóng khi bị nhiễm trùng, chảy máu trong khối u hoặc bắt đầu tạo nang. Tình trạng này thường có biểu hiện căng tức vùng mang tai.

ThS.BSCKII Trần Thị Thúy Hằng, Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cảnh báo, người dân không nên chủ quan trước những khối bất thường vùng hàm – mặt, ngay cả khi không gây đau hay khó chịu. Việc thăm khám sớm và điều trị kịp thời giúp hạn chế tái phát, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ biến đổi ác tính.

Ca mổ lấy u tuyến nước bọt cho bệnh nhân - Ảnh BVCC

BS Đinh Hữu Tâm, Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, ung thư tuyến nước bọt là loại khối u hiếm gặp có trong tuyến nước bọt tại khoang miệng. Bệnh xuất hiện ở mọi lứa tuổi, ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe con người. Thực tế, nhiều người bệnh chủ quan không điều trị, đến khi khối u to lên mới đi khám thì đã muộn.

BS Đinh Hữu Tâm cảnh báo, không giống các ung thư của vùng đầu mặt cổ khác, gây ra bởi tác nhân ung thư đã biết như thuốc lá, rượu và HPV, nguyên nhân của ung thư tuyến nước bọt hầu như không rõ ràng. Việc tiếp xúc với bức xạ, chẳng hạn như xạ trị liều thấp, nhiều lần chụp Xquang nha khoa… là yếu tố thường được nghi ngờ liên quan đến sự phát triển của khối u tuyến nước bọt. Virus Epstein Barr liên quan đến ung thư biểu mô dạng lympho biểu mô.

Các yếu tố khác có thể có liên quan bao gồm có phơi nhiễm tại nơi làm việc (niken, cao su, silica), chế độ ăn uống, tuổi tác, di truyền. Ngoài ra, khoảng 2% các khối u tuyến đa hình lành tính có thể chuyển dạng thành ác tính.

Khối u hạch hai bên được lấy ra - Ảnh BVCC

Phần lớn ung thư tuyến nước bọt phát sinh từ tuyến nước bọt mang tai và dưới hàm, biểu hiện bằng khối sưng phồng trong tuyến nước bọt. Ung thư tuyến mang tai thường đau, mất cảm giác hoặc khó mở hàm. Triệu chứng nghi ngờ ung thư gồm: U phát triển nhanh, liệt thần kinh mặt, u di động kém, hạch bạch huyết sưng to.

Ung thư tuyến nước bọt dưới hàm: Thường biểu hiện một khối ở trước cổ không đau, nếu đau thường là tổn thương viêm. Các dấu hiệu ít phổ biến hơn như ít di động, xâm lấn da, liệt thần kinh mặt, hạch sưng to.

Ung thư tuyến nước bọt dưới lưỡi: Thường biểu hiện bằng một khối ở sàn miệng. Các khối u tuyến nước bọt phụ thường biểu hiện dưới dạng một khối u dưới niêm mạc không loét, không đau của khoang miệng, điển hình ở khẩu cái cứng hoặc mềm.

ThS.BSCKII Trần Thị Thúy Hằng cho biết, u tuyến nước bọt gây nhiều biến chứng như: Khối u lớn gây chèn ép dây thần kinh mặt dẫn đến liệt mặt, suy giảm thính lực, mù lòa; Các khối u lành tính có khả năng hóa ác tính sau nhiều năm; Gây khó nuốt, khó nói; Gây biến đổi giọng nói do khối u lớn chèn ép dây thanh. Đặc biệt, khi khối u di căn có thể gây ra các biến chứng ở đầu, cổ, phổi và cuối cùng dẫn đến tử vong.

Phẫu thuật là chỉ định phổ biến đối với loại u tuyến nước bọt lành tính. Tuy nhiên, phẫu thuật cần phải cắt gọn gàng, triệt để nếu không đảm bảo được điều này sẽ dễ dẫn đến nguy cơ tái phát.

Với u ác tính, phẫu thuật, đôi khi kết hợp với xạ trị là lựa chọn chính để điều trị. Phẫu thuật tái tạo bao gồm: Thần kinh, da, xương, mô mềm… có thể được thực hiện trong quá trình phẫu thuật nhằm đảm bảo chức năng và thẩm mỹ cho bệnh nhân.

Xạ trị bổ trợ được chỉ định cho các bệnh nhân giai đoạn tiến triển hoặc giai đoạn cuối. Một số bệnh nhân mắc ung thư tuyến nước bọt phụ, xạ trị có thể được cân nhắc là phương pháp điều trị ban đầu.

Cách phòng ngừa u tuyến nước bọt

Do căn nguyên u tuyến nước bọt chưa được biết đến rõ ràng nên không có cách nào giúp tránh khỏi hoàn toàn nguy cơ mắc bệnh. Tuy vậy, tránh tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ thường được biết đến như hút thuốc lá, uống rượu bia, chất phóng xạ có thể giúp hạn chế nguy cơ u tuyến nước bọt.

Bên cạnh đó, nhiễm các loại virus như EBV và HIV cũng có thể dẫn đến u tuyến nước bọt. Vì vậy tránh nguy cơ nhiễm các loại virus này có thể phòng ngừa bệnh.

Mặc dù không có phương pháp tầm soát được khuyến nghị riêng cho u tuyến nước bọt nhưng việc thăm khám sức khỏe tổng quát định kỳ, khám chuyên khoa Tai Mũi Họng sẽ giúp phát hiện kịp thời những bất thường để có biện pháp can thiệp giai đoạn sớm.

Thúy Nga