Cần tăng cường cơ chế chống buôn lậu

Đoàn công tác Chính phủ kiểm tra tại biên giới Tịnh Biên

Nỗ lực của tỉnh biên giới

Theo UBND tỉnh, trong 5 tháng đầu năm 2025, các lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ 281 vụ vi phạm (giảm 337 vụ so cùng kỳ năm trước), tương ứng với tỷ lệ giảm 53,5%. Trong số đó, có 119 vụ bị xử phạt vi phạm hành chính (giảm 267 vụ), tương đương giảm 69,2%. Tổng số tiền thu nộp vào ngân sách Nhà nước hơn 4,6 tỷ đồng. Ngoài ra, các cơ quan chức năng khởi tố hình sự 15 vụ (giảm 2 vụ). Riêng trong thời gian triển khai Kế hoạch thực hiện cao điểm dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, các lực lượng chức năng trong tỉnh kiểm tra, phát hiện và bắt giữ 134 vụ (giảm 64,8% so cùng kỳ 2024).

TX. Tịnh Biên có đường biên giới dài, có 1 cửa khẩu quốc tế, nhiều điểm tập kết hàng hóa và nhiều đường tiểu ngạch qua lại biên giới. Phương thức, thủ đoạn của các đối tượng rất đa dạng, không có quy luật nhất định; sử dụng mọi loại phương tiện để thực hiện hành vi buôn lậu, từ đai vác đến vận chuyển bằng ôtô, xe máy, xuồng gắn máy... “Bám sát chỉ đạo của Ban Chỉ đạo 389 tỉnh, UBND thị xã, các thành viên sử dụng nhiều biện pháp nghiệp vụ để tăng cường trên tuyến biên giới và nội địa. Qua đó, kiểm tra, phát hiện bắt giữ 101 vụ, liên quan đến 116 đối tượng, vi phạm và lập biên bản tạm giữ 2.578 sản phẩm đồ chơi, sản phẩm trang trí nội thất không có hóa đơn, chứng từ; tổng trị giá hàng hóa 108,5 triệu đồng. Chúng tôi nỗ lực không để xảy ra điểm nóng về buôn lậu, hàng cấm, hàng giả, trường hợp sử dụng xe môtô vận chuyển hàng lậu, hàng cấm chạy với tốc độ cao trên các tuyến giao thông đường bộ, góp phần tạo thị trường ổn định, bảo vệ quyền lợi chính đáng người tiêu dùng, đảm bảo an ninh trật tự” - thượng tá Đinh Quang Điềm, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Tịnh Biên cho biết.

“Nhìn chung, các lực lượng chức năng (công an, bộ đội biên phòng, hải quan và quản lý thị trường) tăng cường phối hợp chuyên sâu về nghiệp vụ, kịp thời xử lý hiệu quả vụ việc phức tạp, xuyên biên giới và có yếu tố tổ chức. Đặc biệt, tình hình vi phạm đã giảm rõ rệt cả về số lượng vụ việc, trị giá hàng hóa vi phạm và số đối tượng liên quan. Điều này cho thấy các biện pháp tuyên truyền, kiểm tra, xử lý được triển khai đồng bộ, bước đầu mang lại hiệu quả thực chất. Kết quả này phản ánh sự quyết tâm cao của lãnh đạo tỉnh, khẳng định hiệu lực, hiệu quả của cơ chế phối hợp liên ngành trong công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong thời gian qua” - Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Lê Văn Phước nhấn mạnh.

Một vụ vận chuyển hàng lậu bị bắt giữ

Vẫn còn vướng mắc về cơ chế

Báo cáo với đoàn kiểm tra Trung ương, UBND tỉnh cho biết một số khó khăn trong “cuộc chiến” này. Hiện nay, một số sở, ban, ngành được sắp xếp, cơ cấu lại, dẫn đến sự điều chỉnh về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy. Điều này ít nhiều ảnh hưởng đến tiến độ triển khai quy trình xây dựng, ban hành quy chế phối hợp hoạt động trong công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, cũng như việc kiện toàn Ban Chỉ đạo 389 của tỉnh.

Trong quá trình thực thi pháp luật, việc áp dụng Luật Xử lý vi phạm hành chính (VPHC) vẫn chưa suôn sẻ. Điển hình, Khoản 5, Điều 58 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) quy định: “Trường hợp VPHC không thuộc thẩm quyền xử phạt của người lập biên bản, thì biên bản và các tài liệu khác phải được chuyển cho người có thẩm quyền xử phạt trong thời hạn 24 giờ kể từ khi lập biên bản…”. Quy định này khó đảm bảo trong thực tế đối với các vụ việc thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND tỉnh, đặc biệt là vụ việc do các đội quản lý thị trường ở xa trung tâm hành chính tỉnh lập biên bản, vì cần thời gian kiểm tra, rà soát, thẩm định hồ sơ trước khi trình lên cấp có thẩm quyền. Khoản 1, Điều 81 quy định: “Khi tịch thu tang vật, phương tiện VPHC … người có thẩm quyền xử phạt phải lập biên bản…”. Trong trường hợp quyết định xử phạt do Chủ tịch UBND tỉnh hoặc thủ trưởng cơ quan có thẩm quyền ban hành, việc trực tiếp lập biên bản tịch thu tang vật là khó thực hiện, do đặc thù tổ chức bộ máy và phân cấp thực tế.

Bên cạnh đó, lực lượng trực tiếp tham gia đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả vẫn còn thiếu so yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao, phức tạp. Việc vận động, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho đối tượng thường xuyên tham gia, tiếp tay cho hoạt động buôn lậu còn gặp nhiều khó khăn, do phần lớn đối tượng không có nghề nghiệp ổn định, thu nhập bấp bênh. Hiện nay, các lực lượng có thẩm quyền xử phạt VPHC chưa có hệ thống thông tin chung để quản lý, chia sẻ dữ liệu về đối tượng vi phạm, nhất là tiền án, tiền sự. Phần lớn vụ việc bị phát hiện chủ yếu xử lý theo hình thức VPHC; nhiều trường hợp tang vật không có chủ sở hữu, trong khi số lượng đối tượng bị bắt và xử lý còn thấp so với số vụ việc, dẫn đến hiệu quả răn đe chưa đạt được như mong muốn.

UBND tỉnh An Giang kiến nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo bộ, ngành có liên quan nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung và ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể đối với một số điều khoản của Luật Xử lý VPHC; sửa đổi, bổ sung một số nội dung liên quan đến trình tự, thủ tục xử phạt, thẩm quyền lập biên bản, áp dụng biện pháp xử lý tịch thu tang vật; xây dựng và triển khai hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung trên phạm vi toàn quốc…

Tại buổi làm việc với UBND tỉnh An Giang cuối tháng 5/2025, thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Phó Trưởng ban Chỉ đạo 389 quốc gia, Phó Tổ trưởng Tổ công tác 950 của Thủ tướng Chính phủ khẳng định, sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo rà soát, sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật phù hợp thực tiễn; kiến nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư có cơ chế, chính sách để cư dân biên giới ổn định cuộc sống, hạn chế tối đa việc tiếp tay với tội phạm. Về phía UBND tỉnh, cần chỉ đạo cơ quan chức năng rà soát, bổ sung hoàn thiện quy chế phối hợp khi có thay đổi, sắp xếp lại cơ cấu tổ chức của các lực lượng. Đổi mới hoạt động tuyên truyền, làm cho người dân trở thành NTD thông thái; tạo chuyển biến đột phá trong công tác chống buôn lậu, phân định trách nhiệm để không chồng chéo hay bỏ sót nhiệm vụ.

GIA KHÁNH