Cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý phòng, chống các loại tội phạm

Sáng 9/12, tại phiên thảo luận ở hội trường Kỳ họp thứ 10, công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật năm 2025 - lĩnh vực có tác động trực tiếp thường xuyên và sâu sắc đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và đời sống bình yên của Nhân dân được nhiều đại biểu quan tâm đóng góp ý kiến tâm huyết, trách nhiệm, gợi mở các giải pháp phòng ngừa.

Tội phạm sử dụng công nghệ cao diễn biến hết sức phức tạp, ngày càng tinh vi

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai khẳng định, năm 2025, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, sự nỗ lực của các bộ ngành, địa phương, công tác phòng chống tội phạm đã đạt nhiều kết quả quan trọng. Công tác chỉ đạo, điều hành và triển khai quyết liệt kịp thời. Chính phủ, Bộ Công an và các ngành địa phương đã chủ động nhận diện tình hình, đề ra các biện pháp phù hợp, nhiều loại tội phạm nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng tiếp tục được kiềm chế. Tổng số vụ phạm tội về trật tự xã hội đã giảm 12,18% so với cùng kỳ. Nhiều chuyên án lớn về ma túy, tín dụng đen, buôn lậu, tham nhũng, kinh tế, chức vụ được triệt phá.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên thảo luận

Các cơ quan chức năng đã tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, đẩy mạnh chuyển đổi số, kết nối cơ sở dữ liệu dân cư, góp phần phát hiện từ sớm, từ xa, xử lý nhanh hành vi phạm tội. Tỷ lệ điều tra, khám phá án hình sự đạt mức rất cao 81,32%, vượt chỉ tiêu của Quốc hội giao. Công tác tuyên truyền pháp luật và phòng ngừa xã hội được triển khai đồng bộ; phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, các mô hình tự quản tiếp tục được phát huy hiệu quả.

Đại biểu đánh giá, những kết quả trên thể hiện tinh thần chủ động, trách nhiệm, sự hy sinh thầm lặng của lực lượng thực thi pháp luật và sự đồng lòng ủng hộ của Nhân dân.

Tuy nhiên, theo đại biểu, còn một số nhóm vấn đề cần quan tâm đặc biệt. Đó là tội phạm trên không gian mạng và tội phạm sử dụng công nghệ cao diễn biến hết sức phức tạp, hình thức ngày càng tinh vi, lừa đảo đầu tư trực tuyến, chiếm đoạt tài sản ngân hàng, giả mạo cơ quan nhà nước, thiệt hại kinh tế ngày càng lớn. Tội phạm liên quan đến thanh thiếu niên gia tăng, xu hướng tội phạm hóa trong giới trẻ, trở thành vấn đề xã hội đáng báo động.

Các vụ việc bạo lực học đường, cố ý gây thương tích, đặc biệt là tình trạng bị lôi kéo tham gia đường dây lừa đảo, đánh bạc qua mạng. Tội phạm ma túy, tín dụng đen, tội phạm có tổ chức chưa được đẩy lùi, hoạt động ngày càng tinh vi, lợi dụng mạng xã hội để tổ chức mua bán. Đặc biệt, số người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy đã tăng đến 28,34%, cho thấy tình hình kiểm soát ma túy còn nhiều thách thức.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai

Để đáp ứng yêu cầu tình hình mới, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh kiến nghị hoàn thiện thể chế pháp luật về công nghệ cao; hoàn thiện pháp luật về an ninh mạng, dữ liệu cá nhân, tài sản ảo, tiền ảo, sớm ban hành các quy định đồng bộ, rõ ràng, nhằm phòng ngừa và xử lý tội phạm công nghệ cao, đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong dẫn độ, thu hồi tài sản, điều tra xuyên biên giới.

Cùng với đó, xây dựng lực lượng chuyên trách mạnh về nghiệp vụ và công nghệ, tăng cường đầu tư trang thiết bị hiện đại, hình thành các trung tâm phân tích dữ liệu lớn phục vụ điều tra nâng cao năng lực an ninh mạng; đào tạo nhân lực về trí tuệ nhân tạo AI. Chuẩn hóa các quy trình xác thực tài khoản ngân hàng, thuê bao di động kiên quyết hạn chế tình trạng mua bán sim ẩn danh, kiểm soát dòng tiền phục vụ lừa đảo, đánh bạc trực tuyến, hoàn thiện cơ chế truy vết dòng tiền, chặn giao dịch bất thường.

Còn đại biểu Nguyễn Hữu Thông – Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng cho rằng, để nhân dân an tâm an toàn khi thực hiện các giao dịch trên môi trường số, thực hiện công dân số và không bị lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, Chính phủ cần hoàn thiện pháp luật về phòng chống tội phạm công nghệ cao, bảo vệ dữ liệu cá nhân, quản lý nền tảng số và trung gian thanh toán.

Tăng cường đầu tư nguồn lực trang thiết bị đào tạo chuyên sâu cho lực lượng chuyên trách. Đẩy mạnh công tác hợp tác quốc tế trong việc truy vết, thu hồi tài sản xuyên biên giới. Nâng cao hiệu quả tuyên truyền trang bị kỹ năng phòng chống lừa đảo cho người dân và siết chặt quản lý sim rác, tài khoản ngân hàng không chính chủ; thanh tra các nền tảng có nguy cơ cao phát sinh lừa đảo.

Tăng cường đầu tư nguồn lực, khoa học - công nghệ phòng chống tội phạm ma túy, môi trường, an toàn thực phẩm

Tại Phiên họp, đại biểu Dương Khắc Mai – Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ, Bộ Công an và các bộ, ngành, địa phương trong chủ động triển khai nhiều giải pháp đồng bộ trong đấu tranh với tội phạm về môi trường, tài nguyên và an toàn thực phẩm.

Đại biểu Dương Khắc Mai – Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng

Tuy nhiên, thực tế những năm gần đây, cùng với tốc độ công nghiệp hóa, đô thị hóa nhanh, nhu cầu khai thác tài nguyên, phát triển sản xuất, chế biến thực phẩm và thương mại điện tử ngày càng lớn, các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường, tài nguyên và an toàn thực phẩm tiếp tục diễn biến phức tạp. Các hành vi phổ biến vẫn là xả thải vượt quy chuẩn ra môi trường, khai thác khoáng sản trái phép, khai thác cát sỏi lòng sông không phép, hủy hoại rừng, săn bắt, mua bán động vật hoang dã, sản xuất, kinh doanh thực phẩm bẩn, thực phẩm giả, thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ. Đáng lo ngại, nhiều hành vi được tổ chức tinh vi, núp bóng doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh hợp pháp, gây khó khăn lớn cho công tác kiểm tra, phát hiện và xử lý.

Do đó, đại biểu kiến nghị Chính phủ tiếp tục coi đấu tranh với tội phạm về môi trường, tài nguyên và an toàn thực phẩm là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, gắn chặt với mục tiêu phát triển bền vững, bảo đảm quyền được sống trong môi trường trong lành của Nhân dân. Trọng tâm là tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường, quản lý tài nguyên và an toàn thực phẩm theo hướng đồng bộ, chặt chẽ, khắc phục các khoảng trống, kẽ hở pháp lý; tăng cường chế tài xử lý hình sự đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng, có tính chất tái phạm, có tổ chức và gây hậu quả đặc biệt lớn.

Cùng với đó, tăng cường đầu tư nguồn lực, trang thiết bị, ứng dụng khoa học - công nghệ trong giám sát môi trường, truy xuất nguồn gốc thực phẩm, quản lý tài nguyên; nâng cao năng lực cho lực lượng chuyên trách ở cơ sở; đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra đột xuất, nhất là ở các lĩnh vực, địa bàn, thời điểm tiềm ẩn nguy cơ vi phạm cao. Đồng thời, chú trọng tuyên truyền, nâng cao nhận thức pháp luật của người dân và doanh nghiệp, khuyến khích người dân tham gia phát hiện, tố giác vi phạm trong lĩnh vực môi trường và an toàn thực phẩm.

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm – Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị

Cơ bản nhất trí với Báo cáo của Chính phủ, Báo cáo của các cơ quan tư pháp và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đã chỉ rõ những kết quả đạt được trong công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, đại biểu Nguyễn Minh Tâm – Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị lo ngại về tội phạm ma túy, gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực cho xã hội, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn lực lao động và sự phát triển bền vững của đất nước. Số người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy phần lớn ở ngoài xã hội làm gia tăng “nguồn cầu” về ma túy; đáng lo ngại là xu hướng gia tăng tình trạng sử dụng ma túy tổng hợp và trẻ hóa người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy. Số tụ điểm phức tạp về ma túy tại một số địa phương chưa được rà soát, đấu tranh, triệt xóa kịp thời, triệt để.

Đại biểu đề nghị Chính phủ, Bộ Công an và các Bộ, ngành liên quan tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm về ma túy. Trong đó, cần tăng cường hợp tác quốc tế và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, cần khai thác trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn để theo dõi, dự báo hoạt động các đường dây ma túy; tăng cường hệ thống camera, máy soi chiếu tại cửa khẩu, cảng biển.

"Cuộc chiến chống ma túy là cuộc chiến dài hạn, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, sự hợp tác của người dân và cộng đồng quốc tế. Chỉ khi kết hợp hài hòa giữa pháp luật – công nghệ – cộng đồng, Việt Nam mới có thể kiểm soát hiệu quả và tiến tới đẩy lùi hiểm họa ma túy khỏi đời sống xã hội và khi đó mục tiêu đề ra đến năm 2030, ít nhất 50% xã, phường trên toàn quốc không có ma túy mới khả thi", đại biểu Nguyễn Minh Tâm nêu quan điểm.

Trà My