Cần kiểm soát các nguồn phát thải lớn để giảm thiểu ô nhiễm không khí

Ngày 19/9, Báo Lao động đã tổ chức Diễn đàn Công nhân Lao động vì Môi trường 2025.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Phạm Hồng Quân - Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, tình trạng ô nhiễm không khí tại miền Bắc có tính quy luật rõ rệt, thường tập trung và trở nên nghiêm trọng hơn vào mùa đông và mùa xuân, từ tháng 10 năm trước đến tháng 4 năm sau. Đây là giai đoạn các yếu tố khí tượng bất lợi như nghịch nhiệt, lặng gió xuất hiện thường xuyên, tạo lớp ngăn cản khiến các chất ô nhiễm khó khuếch tán, bị tích tụ ở tầng không khí sát mặt đất và gây ra những đợt ô nhiễm kéo dài.

Các nguồn phát thải chính gây ô nhiễm không khí có thể kể đến đầu tiên là giao thông vận tải. Với số lượng phương tiện cơ giới cá nhân khổng lồ, nhiều xe cũ không đạt chuẩn khí thải, ngoài khí thải từ ống xả, bụi đường do phương tiện cuốn lên và các tiền chất tạo bụi thứ cấp cũng góp phần làm gia tăng ô nhiễm không khí đô thị.

Tiếp theo là sản xuất công nghiệp. Theo ông Quân, các nhà máy nhiệt điện, xi măng, luyện thép cùng nhiều cơ sở sản xuất khác, đặc biệt tại các tỉnh lân cận Hà Nội, được xác định là tác nhân góp phần đáng kể vào mức độ bụi mịn PM2.5 trong không khí.

Ngoài ra ô nhiễm không khí còn đến từ hoạt động xây dựng và đốt mở. Theo đó, bụi từ công trường xây dựng, phá dỡ, vận chuyển vật liệu không che chắn đúng quy định vẫn còn phổ biến.

Đáng chú ý, tình trạng đốt rơm rạ sau thu hoạch hay đốt rác sinh hoạt tự phát ở ven đô và nông thôn cũng là nguồn phát thải quan trọng, cần có biện pháp quyết liệt để kiểm soát.

Để có thể giảm thiểu ô nhiễm không khí, ông Quân cho rằng cần kiểm soát các nguồn phát thải lớn; Quản lý phát thải từ giao thông và xây dựng bằng cách bổ sung, cập nhật những giải pháp về thực hiện lộ trình hạn chế phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch đi vào các khu vực trung tâm theo các vành đai 1, 2 và 3 tại Hà Nội, triển khai từ giai đoạn 2026-2030. Đồng thời, yêu cầu 100% các công trình xây dựng phải áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp giảm thiểu bụi.

Bên cạnh đó cần kiểm soát triệt để hoạt động đốt mở như đẩy mạnh các giải pháp công nghệ để tăng cường tái chế, tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp, biến chất thải thành tài nguyên, thay vì thải, đốt bỏ; Vận động, tuyên truyền để giảm thiểu và tiến tới loại bỏ thói quen đốt vàng mã tại các cơ sở tâm linh, tín ngưỡng.

Bà Lê Thanh Thủy - Phó Trưởng phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), cho biết, Hà Nội được coi là địa bàn trọng điểm, cần tiên phong trong thí điểm các chính sách kiểm soát ô nhiễm, nhất là trong giao thông và công nghiệp, gắn với chuyển đổi mô hình phát triển xanh, giảm phát thải và nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Bà Lê Thanh Thủy phát biểu tại diễn đàn

Theo bà Thủy, Chỉ thị 20/CT-TTg ngày 12/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường (Chỉ thị 20) đã kịp thời tạo ra một “cú hích chính sách” mang tính đột phá không chỉ của riêng Hà Nội trong công tác bảo vệ môi trường. Bà Thủy nhận định, đây chính là “thời cơ vàng” để Hà Nội nhìn lại, tái cấu trúc chiến lược phát triển theo hướng bền vững, vừa bảo đảm mục tiêu kinh tế, vừa kiểm soát hiệu quả ô nhiễm môi trường.

Thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg, Thành ủy Hà Nội đã chỉ đạo UBND Thành phố chủ động xây dựng và ban hành Kế hoạch của UBND thành phố triển khai thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg.

Bà Thủy cho biết, hiện dự thảo Kế hoạch thực hiện Chỉ thị 20/CT-TTg của UBND thành phố đang được Sở Nông nghiệp và Môi trường trình UBND thành phố xem xét, quyết định; trong đó đã xác định 4 nhóm chỉ tiêu cụ thể đến năm 2030cần giám sát, được cụ thể hóa thành 23 chỉ tiêuthành phần trong các lĩnh vực: thu gom, xử lý nước thải, không khí và khí thải, chất thải rắn, phát triển hệ thống giao thông “xanh”.

Trong đó 15 chỉ tiêu đề xuất mức cao nhất (100%), 5 chỉ tiêu cao hơn so với quy định chung của quốc gia (xử lý nước thải đô thị, rác thải, phương tiện xe buýt sử dụng năng lượng xanh); 3 chỉ tiêu đặc thù của thành phố (nước thải xử lý trong khu vực nội đô, giảm bụi trong công trường xây dựng).

Nhật Thu