Cần cú hích tổng lực để kinh tế tư nhân thực sự bứt phá

Doanh nghiệp kiệt sức vì “vùng xám” thủ tục

Nghị quyết số 68-NQ/TW được Bộ Chính trị ban hành ngày 4/5/2025 thể hiện sự chuyển dịch sâu sắc trong tư duy phát triển quốc gia, từ xem kinh tế tư nhân là bổ sung nay đã trở thành "một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế".

Theo Nghị quyết 68, kinh tế tư nhân đang đóng góp khoảng 50% GDP, sử dụng hơn 80% lực lượng lao động và tạo hơn 30% nguồn thu ngân sách.

Dù vậy, Nghị quyết cũng thẳng thắn chỉ ra tiềm năng của khu vực kinh tế này vẫn đang bị cản trở bởi những rào cản thể chế - thủ tục - chính sách. Nhiều doanh nghiệp dù có năng lực, có ý tưởng, nhưng vẫn bị gặp khó không thể cất cánh vì những quy định chồng chéo, thủ tục rườm rà, tiếp cận nguồn lực thiếu minh bạch và thiếu cơ chế bảo vệ quyền lợi một cách bình đẳng.

Tại tọa đàm “Loại bỏ những rào cản để kinh tế tư nhân phát triển theo Nghị quyết 68” diễn ra tại TP Hồ Chí Minh ngày 10/6, nhiều nhiều ý kiến cho rằng dù Nghị quyết số 68-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương đặt mục tiêu cắt giảm 30% thời gian, chi phí và điều kiện kinh doanh – một mệnh lệnh cải cách mạnh mẽ nhưng con đường hiện thực hóa vẫn còn đầy chông gai.

Chia sẻ khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), ThS Vũ Xuân Hưng – Trưởng phòng Pháp chế VCCI TP Hồ Chí Minh cho biết, một doanh nghiệp điển hình tại Việt Nam hiện vẫn phải dành tới 23,72% quỹ thời gian chỉ để tìm hiểu và tuân thủ các quy định pháp luật.

“Đây là khoảng thời gian đáng lẽ nên dành cho sản xuất, đổi mới sáng tạo và phát triển thị trường”, ông Hưng nhấn mạnh.

ThS Vũ Xuân Hưng – Trưởng phòng Pháp chế VCCI TP Hồ Chí Minh. Ảnh: PLO

Đặc biệt, 40% doanh nghiệp phàn nàn về thủ tục đất đai, 33% về thuế phí, và có đến 36,61% cho biết phải chi trả chi phí không chính thức. Gần 67% doanh nghiệp cảm nhận tình trạng nhũng nhiễu là phổ biến.

“Những con số này cho thấy một ‘vùng xám’ đang âm thầm bào mòn sức cạnh tranh và niềm tin của doanh nghiệp”, ông Hưng nói.

Trưởng phòng Pháp chế VCCI TP Hồ Chí Minh đề xuất một “công thức cải cách” với 4 tiêu chí: minh bạch, thống nhất, khả thi và hợp lý trong rà soát văn bản quy phạm pháp luật. Song song, cần đẩy mạnh chuyển đổi số, cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, tinh giản thủ tục hành chính, đặc biệt là chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm để giảm gánh nặng tuân thủ.

Dưới góc nhìn thực tiễn, ông Phạm Hùng Dũng – Giám đốc Công ty TNHH Thái Minh Hưng phản ánh hiện tượng nhũng nhiễu và chi phí không chính thức vẫn là gánh nặng thường trực với doanh nghiệp tư nhân.

“Muốn kinh tế tư nhân phát triển thì phải kiên quyết loại bỏ nhũng nhiễu, chống tham nhũng vặt ở mọi cấp, mọi lĩnh vực”, ông Dũng nêu.

Ông Huỳnh Tấn Lộc – Giám đốc Công ty TNHH SkyBus cũng cho biết từng gặp khó khăn trong việc xin cấp phép cải tạo xe limousine, nhất là giai đoạn COVID-19 và khủng hoảng đăng kiểm. Tuy nhiên, Thông tư 47/2024/TT-BGTVT có hiệu lực từ 1/1/2025 đã gỡ nút thắt lớn khi cho phép doanh nghiệp thực hiện cải tạo xe mà không cần giấy phép như trước đây.

Theo ông Lộc, Nghị quyết 68 cùng với các chính sách mới như Thông tư 47 chính là động lực quan trọng giúp kinh tế tư nhân khởi sắc trở lại. Tuy nhiên, để phát triển mạnh hơn, điều doanh nghiệp cần nhất hiện nay là vốn và sự kết nối từ cơ quan quản lý với các ngân hàng, quỹ đầu tư.

Ông Lương Tấn Lợi – Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Công ty CP Sâm Việt Nam - Trà My Quảng Nam cho rằng, Nghị quyết 68 ra đời với mục tiêu tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế, chính sách, tạo điều kiện phát triển cho khu vực kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, điều mà doanh nghiệp băn khoăn nhất hiện nay là: ai sẽ là đầu mối thực sự tháo gỡ? Khi gặp vướng mắc, doanh nghiệp phải liên hệ với ai để được giải quyết đến nơi đến chốn?

Ông Lợi dẫn chứng bằng chính khó khăn mà doanh nghiệp ông đang gặp phải: một dự án xuất khẩu sâm Ngọc Linh sang thị trường Nhật Bản đến nay vẫn chưa xin được giấy phép.

“Chúng tôi đã làm việc với nhiều cơ quan, từ các sở, ban, ngành tại TP Hồ Chí Minh đến các cục, vụ của các bộ. Khi liên hệ với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, bộ này trả lời không có thẩm quyền cấp phép xuất khẩu, mà phải làm việc với Bộ Công Thương. Nhưng khi đến Bộ Công Thương, chúng tôi lại được hướng dẫn ngược lại rằng việc này thuộc trách nhiệm của bộ nông nghiệp.

Chúng tôi đã giải trình đầy đủ ở cả bốn bộ, nhưng đến nay vẫn không có cơ quan nào đứng ra chịu trách nhiệm chính để tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp. Quá trình xin phép cứ vòng vo, không rõ ràng và kéo dài dai dẳng”, ông Lợi nêu thực trạng.

Không thể cải cách đơn lẻ

TS Trần Quang Thắng – Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý TP Hồ Chí Minh nhận định, không thể tháo gỡ điểm nghẽn bằng những giải pháp rời rạc. Cần một chiến lược tổng thể dựa trên sự cộng hưởng của các trụ cột đã được Đảng xác định trong các nghị quyết: khoa học công nghệ (Nghị quyết 57), hội nhập quốc tế (Nghị quyết 59), đổi mới pháp luật (Nghị quyết 66), và trọng tâm là kinh tế tư nhân (Nghị quyết 68).

Chuyên gia đề xuất, về pháp lý, cần quyết liệt giảm rào cản, không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự; về tài chính, cải cách thị trường vốn, phát triển tín dụng xanh, thúc đẩy quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

TS Trần Quang Thắng – Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý TP Hồ Chí Minh. Ảnh: PLO

Tuy nhiên, ông Thắng lưu ý: “Vấn đề then chốt là khâu thực thi. Chính sách có tốt đến đâu nhưng không đến đúng đối tượng thì cũng không mang lại hiệu quả”.

Theo chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch, để tháo gỡ cần có những giải pháp mang tính nuôi dưỡng doanh nghiệp một cách thực chất.

"Suy cho cùng, một chính sách hỗ trợ tốt giống như một cơn mưa rào quý giá. Tuy nhiên, để "nước mưa" thật sự thấm sâu và nuôi dưỡng mảnh đất doanh nghiệp, cần phải có sự chuẩn bị đồng bộ về hạ tầng và cơ chế thực thi, nếu không thì chính sách sẽ khó phát huy hiệu quả, chỉ như nước chảy qua mà thôi", TS Trần Du Lịch nhấn mạnh.

Trong khi đó, ông Trần Đức Dũng - Chủ tịch Viện Nghiên cứu Ứng dụng công nghệ và Kinh Doanh, Sở KH&CN TP Hồ Chí Minh đề xuất xây dựng một hành lang pháp lý thực sự minh bạch, công bằng và thông thoáng để tạo một môi trường kinh doanh thuận lợi. Cùng đó, các cơ chế, chính sách hỗ trợ phải được triển khai một cách tự tin và nhanh chóng, đi thẳng vào thực tiễn.

Ông Dũng nhấn mạnh việc cần tránh tình trạng bàn luận kéo dài mà không đưa ra được giải pháp cụ thể, đồng thời phải có cơ chế rõ ràng để doanh nghiệp tư nhân tiếp cận được các nguồn tín dụng.

"Việc loại bỏ các rào cản trên sẽ giúp tinh giản nhiều công đoạn, nâng cao hiệu quả thực thi chính sách và tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững của khu vực kinh tế tư nhân" ông Dũng bày tỏ.

Nguyệt Minh