Cần công bằng hơn với các nhạc sĩ

Tất nhiên, không có "Xin lỗi tình yêu", Đàm Vĩnh Hưng vẫn làm nghề tốt vì anh không chỉ có một bài hit ấy. Nhưng, câu chuyện đó để lại khá nhiều dư âm trong giới âm nhạc, đặc biệt là giới nhạc sĩ.

Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng.

Thị trường hiện nay đã phổ biến hình ảnh những ca sĩ kiêm nhạc sĩ, tự trình diễn những sáng tác của mình. Tuy nhiên, hình mẫu ca sĩ kiểu cũ, tức là chỉ có khả năng trình diễn vẫn còn rất nhiều. Những ca sĩ như thế rất cần nhạc sĩ hỗ trợ cho họ ở khâu sáng tác. Kho tàng nhạc nhẹ của Việt Nam dẫu có dồi dào đi nữa thì ca sĩ cũng vẫn muốn có bản ghi âm với các tác phẩm mới để kỳ vọng nó có thể thành hit giúp họ đổi đời.

Nhưng, vị thế của các nhạc sĩ hiện nay cũng khác nhiều rồi. Kể từ khi nhạc số, nhạc trực tuyến là phương tiện tiếp cận chủ đạo của khán giả, việc ca sĩ ra mắt các album cũng thưa dần. Đặc biệt, các album thể lý (như CD, vynil...) là cực hiếm, có khi phải vài năm mới thấy một ca sĩ tung ra sản phẩm như thế.

Trước đây, ca sĩ ra mắt một album thường có 8 bài mà trong đó, họ sẽ nhắm vào khoảng 2-3 bài có khả năng tạo hit, còn lại là những bài có chất lượng chuyên môn cao song có thể kén khán giả. Còn bây giờ, ca sĩ chỉ chú ý tới single (bản ghi đĩa đơn với 1 ca khúc duy nhất) hoặc EP (bản ghi với số lượng bài tối đa cũng chỉ là 4). Cách đầu tư đó khiến họ giảm được chi phí hơn và cũng giảm thiểu rủi ro hơn. Vì thế, con đường "tiêu thụ" sáng tác mới của nhạc sĩ cũng gian truân hơn.

Đã gian truân là thế, nhiều khi nhạc sĩ gửi bài cho ca sĩ còn phải chờ cảnh "bị ngâm". Chỉ khi thấy phù hợp, ca sĩ mới bắt tay vào sản xuất và thời gian chờ đợi có khi lên đến cả năm. Tuy nhiên, nếu ca khúc thuộc diện "nghe là biết hit liền" được sáng tác bởi những nhạc sĩ trẻ thời thượng, chiều trao đổi sẽ ngược lại. Ca sĩ phải tìm đến họ, thậm chí năn nỉ để xin được mua bài "tạo hit".

Trong mối tương quan quan hệ ca sĩ - nhạc sĩ như thế, không ít nhạc sĩ cảm thấy chạnh lòng vì không thấy sự tôn trọng. Những nhạc sĩ có điều kiện kinh tế thì sẽ không bán bài nữa, thay vào đó tự sản xuất, mời ca sĩ thể hiện có trả thù lao. Song, số lượng nhạc sĩ như vậy không nhiều. Cơm áo không đùa với khách thơ mà.

Cái trớ trêu hơn cả là mua bán sòng phẳng, với giá thỏa thuận và nhạc sĩ nhận được phần trăm từ Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc hằng quý nhưng so với những gì mà ca sĩ thu được từ một ca khúc thì quá nhỏ nhoi. Một ca khúc tốt có thể mang lại cho ca sĩ bạc tỷ trong khi tổng số thu về cho nhạc sĩ may ra thì tròm trèm 100 triệu. Và, với một ca khúc tốt như thế, ca sĩ còn có khả năng kiếm tiền nhiều năm trời trong khi phần doanh thu nhạc sĩ nhận được mỗi ngày sẽ mỗi vơi đi.

Điều gì sẽ xảy ra nếu có một cơ chế chia sẻ doanh thu khác xét trên quyền trình diễn tác phẩm? Có thể, với một khoản thu đều đặn và lớn hơn, kéo dài nhiều năm trời, nhạc sĩ sáng tác "Xin lỗi tình yêu" sẽ không đành lòng bán nó đi mà vẫn để Đàm Vĩnh Hưng tiếp tục khai thác. Nhưng, chữ nếu luôn là một chữ muộn. Mọi chuyện chỉ còn là một kinh nghiệm mà các ca sĩ nên nhìn lại để công bằng hơn với những người đã gửi gắm sáng tác của họ cho mình.

Hà Quang Minh