Cần có ý thức pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã để tránh rủi ro đáng tiếc

Trước đó, ngày 2/4/2025, Công an tỉnh Thái Bình (cũ) kiểm tra tại đường DH07, xã Song An, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình (cũ) và phát hiện xe ô tô biển số 37K-258.41 đang vận chuyển 10 cá thể gà lôi trắng. Lái xe khai nhận đang được đối tượng Thành thuê để vận chuyển số gà này cho khách. Khám xét khẩn cấp nơi ở của Thành, cơ quan điều tra thu giữ thêm 3 cá thể gà lôi trắng.

Gà lôi trắng (Lophura nycthemera) là loài động vật hoang dã (ĐVHD) thuộc Nhóm IB Danh mục động vật rừng, thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm ban hành kèm theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 84/2021/NĐ-CP) - văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực tại thời điểm đối tượng Thái Khắc Thành bị phát hiện có hành vi nuôi nhốt, buôn bán trái phép 13 cá thể gà lôi trắng.

Tại thời điểm đó, hành vi nuôi nhốt, vận chuyển, buôn bán trái phép gà lôi trắng (không đảm bảo nguồn gốc hợp pháp) tùy theo số lượng cá thể, tính chất, mức độ nghiêm trọng, có thể bị xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt lên tới 400 triệu đồng đối với cá nhân theo quy định tại Điều 21, 22, 23 Nghị định 35/2019/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 07/2022/NĐ-CP) hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự với mức hình phạt lên tới 15 năm tù đối với cá nhân theo quy định tại Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017, 2025 - BLHS) có hiệu lực tại thời điểm hành vi phạm tội bị phát hiện. Với hành vi vi phạm liên quan đến 13 cá thể gà lôi trắng, đối tượng Thái Khắc Thành có thể bị xử phạt từ 5-10 năm tù theo quy định tại Khoản 2 Điều 244 BLHS.

Tang vật vụ án. Nguồn CACC/ENV

Tuy nhiên, từ ngày 1/7/2025, gà lôi trắng được liệt kê trong Nhóm IIB Danh mục động vật rừng, thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm ban hành kèm theo Thông tư 27/2025/TT-BNNMT của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Theo đó, hành vi vi phạm liên quan đến loài này (trong trường hợp vi phạm lần đầu) có thể bị xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt lên tới 300 triệu đồng đối với cá nhân theo quy định tại Điều 21, 22, 23 Nghị định 35/2019/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 07/2022/NĐ-CP) hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự với mức hình phạt lên tới 12 năm tù đối với cá nhân theo quy định tại Điều 234 BLHS tùy theo giá trị bằng tiền của tang vật gà lôi trắng.

Trong khi đó, theo quy định tại điểm a Khoản 1 Điều 29 BLHS, người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.

“Do đó, theo ENV, trong trường hợp này, đối tượng Thái Khắc Thành có thể được miễn trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 244 BLHS. Tuy nhiên, hành vi vi phạm của đối tượng vẫn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 234 BLHS hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định 35/2019/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 07/2022/NĐ-CP) như đã nêu trên”, theo bà Bùi Thị Hà.

Được biết, từ các căn cứ pháp lý nêu trên, VKSND tỉnh Hưng Yên đã ra quyết định Kháng nghị toàn bộ Bản án hình sự sơ thẩm số 35/2025/HS-ST của TAND khu vực 5, tỉnh Hưng Yên, đề nghị TAND tỉnh Hưng Yên xét xử vụ án theo trình tự phúc thẩm, hủy Bản án hình sự sơ thẩm số 35/2025/HS-ST của TAND khu vực 5, tỉnh Hưng Yên để điều tra lại theo quy định của pháp luật; hủy bỏ biện pháp tạm giam đối với bị cáo Thái Khắc Thành theo quy định của pháp luật.

Ngày 13/8/2025, TAND tỉnh Hưng Yên đã chấp nhận kháng nghị của VKSND tỉnh Hưng Yên và ra Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với bị cáo Thái Khắc Thành từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử phúc thẩm lại toàn bộ vụ án theo quy định của pháp luật.

Tất cả các loài ĐVHD đều được bảo vệ ở những cấp độ khác nhau và việc nuôi nhốt phải đảm bảo điều kiện theo quy định của pháp luật. (Ảnh minh họa nguồn ENV)

Ở góc độ ENV, bà Bùi Thị Hà cho biết, thực tế đã và đang cho thấy, pháp luật có những quy định chặt chẽ với hoạt động nuôi nhốt, buôn bán với các loài ĐVHD nguy cấp, quý, hiếm bởi các hoạt động này nếu không được kiểm soát hiệu quả sẽ là vỏ bọc cho những hoạt động bất hợp pháp.

Đồng thời, hoạt động này cũng kích thích nhu cầu tiêu thụ, sử dụng các loài ĐVHD và từ đó thúc đẩy các hoạt động buôn bán trái phép cũng như đẩy các quần thể tự nhiên của những loài quý hiếm vốn đã còn rất ít ỏi đến gần hơn với nguy cơ tuyệt chủng.

Theo quy định hiện hành của pháp luật và quy định có hiệu lực tại thời điểm hành vi phạm tội của đối tượng bị phát hiện, Nhà nước không nghiêm cấm hoạt động nuôi thương mại hay kinh doanh đối với gà lôi trắng có nguồn gốc gây nuôi nhưng yêu cầu người nuôi/kinh doanh phải đảm bảo các điều kiện theo quy định.

Trong các điều kiện này, quan trọng nhất là người nuôi/kinh doanh phải có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của cá thể ĐVHD được nuôi nhốt/kinh doanh. Từ quy định này và từ đánh giá về đặc tính sinh thái, giá trị kinh tế của loài gà lôi trắng, nhiều cơ sở đáp ứng điều kiện đã được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp phép nuôi thương mại đối với gà lôi trắng tại một số địa phương trên cả nước.

“Tất cả các loài ĐVHD đều được bảo vệ ở những cấp độ khác nhau và việc nuôi nhốt phải đảm bảo điều kiện theo quy định của pháp luật. Không phải ai cũng may mắn khi cấp độ bảo vệ của gà lôi trắng có sự thay đổi tại thời điểm xét xử như trường hợp của đối tượng Thành. ENV hi vọng qua vụ việc này, mỗi người dân sẽ đều có ý thức chấp hành đầy đủ quy định pháp luật về bảo vệ ĐVHD để tránh những rủi ro pháp lý đáng tiếc”, bà Bùi Thị Hà nhấn mạnh.

Hồng Minh