Cần có một 'thiết kế' tổng thể cho hệ thống pháp luật Việt Nam trong bối cảnh mới

Chiều 3/10, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh chủ trì cuộc làm việc với các Ủy viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ về Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu tại buổi làm việc.

Phát biểu tại cuộc làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, đất nước ta đang trong một thời kỳ rất đặc biệt - thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn bộ máy, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, sửa đổi Hiến pháp và đổi mới tư duy xây dựng pháp luật với việc ban hành Nghị quyết 66. Bên cạnh đó, Bộ Chính trị cũng đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng khác về chuyển đổi số, hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế tư nhân.

“Có thể nói, một loạt các quan điểm, chủ trương mới của Đảng đã được ban hành, vừa kế thừa những thành tựu trước đó, vừa có những điểm đột phá”, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh, việc chuyển tải những chủ trương này thành pháp luật và hành động cụ thể với tốc độ rất nhanh đòi hỏi công tác xây dựng thể chế pháp luật phải được đổi mới một cách toàn diện. Việc này vừa là yêu cầu tất yếu của nhiệm vụ chính trị, vừa là đòi hỏi của thực tiễn cuộc sống.

Nhấn mạnh hệ thống pháp luật được xây dựng trong nhiều năm và đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, song Bộ trưởng cho biết, Nghị quyết 66 đã chỉ ra, hệ thống pháp luật vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Do đó, buộc phải thay đổi, sửa đổi, ban hành văn bản mới để khắc phục những điểm nghẽn này.

Hơn nữa, Nghị quyết 66 còn đặt ra yêu cầu pháp luật phải tạo nền tảng vững chắc, thậm chí là dẫn dắt sự phát triển, trở thành một lợi thế cạnh tranh. Đây là một yêu cầu rất cao, vừa phải khắc phục những bất cập tồn tại từ nhiều năm, vừa phải đáp ứng những yêu cầu mới của sự phát triển.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, Quốc hội, Chính phủ và các Bộ, ngành đã và đang hết sức nỗ lực. Khối lượng công việc tại Kỳ họp tới của Quốc hội là vô cùng lớn, dự kiến trình khoảng 50 luật và nghị quyết, thậm chí có thể còn bổ sung thêm.

Với tư cách “người trong cuộc”, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh khẳng định, việc ban hành nhiều văn bản pháp luật trong thời gian ngắn là rất cần thiết. Tuy nhiên, Bộ Tư pháp cũng hết sức lo lắng về việc bảo đảm tính đồng bộ, tính hệ thống của pháp luật.

Vì vậy, bên cạnh việc sửa đổi từng luật cụ thể, cần có một cách nhìn toàn diện và tổng thể về hệ thống pháp luật. Cần có một “thiết kế” tổng thể cho hệ thống pháp luật Việt Nam trong bối cảnh mới, xác định rõ những trụ cột cần thiết để đáp ứng mục tiêu phát triển đất nước trong 100 năm tới.

“Đây là một việc rất lớn. Với đề xuất của Bộ Tư pháp, chúng tôi đã tổ chức nhiều hội thảo, nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và nhận thấy có rất nhiều điều đáng học hỏi”, Bộ trưởng nêu rõ và mong mỏi việc vừa phải sửa đổi, bổ sung luật để đáp ứng yêu cầu trước mắt nhưng cũng vừa phải có một tầm nhìn dài hạn, một cấu trúc hoàn thiện cho hệ thống pháp luật để đảm bảo tính đồng bộ, ổn định, đáp ứng được mục tiêu phát triển của đất nước.

Tại buổi làm việc, các chuyên gia đã đóng góp nhiều ý kiến sâu sắc vào dự thảo Đề án nhằm xây dựng được hệ thống thể chế, pháp luật khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, khát vọng phát triển đất nước, khơi thông và giải phóng mọi nguồn lực, phát huy mọi động lực; biến thể chế, pháp luật thành lợi thế cạnh tranh quốc tế để hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030 và 2045.

Theo các chuyên gia, hệ thống pháp luật phải được thiết kế hợp lý cả về nội dung và cấu trúc, bảo đảm mối quan hệ biện chứng giữa các thành tố trong hệ thống pháp luật, nhất là giữa các lĩnh vực pháp luật, giữa luật nội dung và luật thủ tục, giữa các ngành, chế định và quy phạm pháp luật, giữa các loại nguồn luật; bảo đảm tính ổn định cần thiết để tăng tính khả đoán cho người dân và doanh nghiệp trước những thay đổi pháp luật để kịp thời thích ứng, vừa có độ mở, sự linh hoạt cần thiết, tiên liệu được tương lai để dễ tuân thủ, dễ thực hiện.

Điều này chỉ có thể đạt được thông qua việc tính toán, thiết kế một hệ thống pháp luật hợp lý hơn theo hướng thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các chủ trương của Đảng về định hướng phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Nguyên tắc thiết kế phải được xác định rõ, bảo đảm tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch và dễ tiếp cận, phục vụ kịp thời các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, hội nhập quốc tế, sự vận hành thông suốt của bộ máy nhà nước và hệ thống chính trị trong điều kiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, đáp ứng yêu cầu hiện thực hóa hai mục tiêu 100 năm.

Kim Anh/VOV.VN