Cần có chương trình hỗ trợ đa chiều dành cho phụ nữ khuyết tật là người dân tộc thiểu số

Bà Nguyễn Thị Lan Anh, Phó Chủ tịch Liên hiệp hội về người khuyết tật Việt Nam, chia sẻ tại hội thảo “Tham vấn, góp ý đề xuất nội dung, giải pháp hoạt động Dự án 8 giai đoạn II: 2026 - 2030”

Còn nhiều rào cản

Theo Thạc sĩ Nguyễn Thị Lan Anh, Phó Chủ tịch Liên hiệp hội về người khuyết tật Việt Nam, một trong những trở ngại mà phụ nữ khuyết tật tại các khu vực miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số gặp phải là sự hạn chế trong tiếp cận giáo dục và đào tạo nghề. Tại nhiều khu vực miền núi, cơ sở giáo dục cách xa nơi họ sinh sống, giao thông đi lại khó khăn, đặc biệt đối với người có khuyết tật vận động. Ngoài ra, tình trạng thiếu giáo viên có kỹ năng hỗ trợ học viên khuyết tật và hạn chế trong tiếp cận các chương trình giáo dục hòa nhập cũng là thách thức không nhỏ. Định kiến cho rằng "phụ nữ không cần học cao" cùng với rào cản ngôn ngữ, rào cản khiếm khuyết… đã làm cho nhóm phụ nữ này bị hạn chế trong tiếp cận thông tin cũng như các chính sách dành cho họ, đặc biệt là các thông tin liên quan đến đào tạo, hướng nghiệp, hỗ trợ phụ nữ khởi sự kinh doanh….

Bên cạnh đó, cơ hội việc làm và phát triển kinh tế đối với phụ nữ ở khu vực miền núi cũng rất hạn chế. Sinh kế tại đây chủ yếu dựa vào nông - lâm nghiệp, những ngành đòi hỏi thể lực - điều mà phần lớn phụ nữ khuyết tật không thể đáp ứng. Nhiều người không có đất sản xuất hoặc không đứng tên chủ sở hữu tài sản, dẫn đến không thể tiếp cận các chương trình hỗ trợ sinh kế hoặc vay vốn ưu đãi của nhà nước. Trong khi đó, các mô hình kinh doanh nhỏ tại nhà như bán hàng trực tuyến hoặc hợp tác sản xuất lại chưa được phát triển hoặc thiếu tính bền vững.

Không chỉ trong lĩnh vực giáo dục và kinh tế, phụ nữ khuyết tật ở miền núi còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế và chăm sóc sức khỏe. Nhiều khu vực vùng sâu, vùng xa hiện vẫn thiếu trang thiết bị y tế cơ bản, đặc biệt là các dịch vụ phục hồi chức năng dành cho người khuyết tật. "Để hỗ trợ nhóm đối tượng này một cách hiệu quả, cần có các chính sách và chương trình can thiệp đa ngành, đa chiều, chú trọng đặc thù văn hóa - địa lý và đảm bảo sự tham gia thực chất của chính phụ nữ khuyết tật trong quá trình xây dựng và giám sát chính sách", Phó Chủ tịch Liên hiệp hội về người khuyết tật Việt Nam Nguyễn Thị Lan Anh nhấn mạnh.

Bà Rơ Mah Vo (ở xã Đức Cơ, tỉnh Gia Lai) làm các sản phẩm mỹ nghệ tái chế từ phế liệu

Kinh nghiệm từ những mô hình hỗ trợ và can thiệp

Thạc sĩ Nguyễn Thị Lan Anh khuyến nghị, việc nâng cao tiếp cận giáo dục và đào tạo nghề dành cho phụ nữ khuyết tật vùng dân tộc thiểu số và miền núi cần được ưu tiên hàng đầu, thông qua xây dựng các lớp học hòa nhập gần nơi sinh sống của họ, có học bổng hỗ trợ học viên khuyết tật là nữ. Bên cạnh đó, có thể nghiên cứu phát triển chương trình đào tạo nghề linh hoạt, phù hợp với đặc điểm của phụ nữ khuyết tật; tổ chức lớp học lưu động hoặc học tại cộng đồng, có phiên dịch nếu cần.

Ở khía cạnh phát triển sinh kế, việc thành lập các tổ hợp tác, nhóm nghề nghiệp do phụ nữ khuyết tật làm chủ có thể tạo ra mô hình kinh tế cộng đồng bền vững. Họ cũng cần được kết nối với các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp, tiếp cận vốn vay ưu đãi, được cấp giống hoặc thiết bị sản xuất và được khuyến khích làm việc tại nhà với các công việc phù hợp như bán hàng trực tuyến, làm đồ thủ công hay xử lý đơn hàng.

Thực tế, tại một số địa phương đã xuất hiện các mô hình hỗ trợ và can thiệp cho phụ nữ khuyết tật như: Xưởng may "Ước vọng xanh" tại Ninh Bình, tạo việc làm cho phu nữ khiếm thính; các mô hình chăn nuôi gia súc, gia cầm, tạp hóa nhỏ tạo sinh kế ổn định cho phụ nữ khuyết tật tại tỉnh Quảng Trị, TP Huế, TP Đà Nẵng. Từ đó xuất hiện nhiều điển hình phụ nữ khuyết tật khởi nghiệp thành công như: Bà Rơ Mah Vo ở xã Đức Cơ (tỉnh Gia Lai), một phụ nữ khuyết tật, đã khởi nghiệp ở tuổi 60 bằng việc tái chế nắp lon bia thành sản phẩm mỹ nghệ như gùi, túi xách… Sản phẩm của người phụ nữ dân tộc Jrai này đã tạo ấn tượng với người dân địa phương và du khách, tạo thu nhập ổn định cho bà Rơ Mah Vo nuôi sống cả gia đình.

An Nhi