Cần có chương trình hành động đồng bộ để phát triển công nghiệp hỗ trợ

Nhiều dư địa phát triển

Sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp trong nước, cùng với vị thế là điểm đến đầu tư hấp dẫn của các tập đoàn đa quốc gia, đã tạo ra một thị trường công nghiệp hỗ trợ tiềm năng ngay tại sân nhà. Đã có một bộ phận doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở việc cung ứng sản phẩm cho thị trường trong nước mà đã từng bước trở thành nhà cung ứng cấp 2, cấp 3 cho các tập đoàn FDI lớn, từ đó tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bên cạnh những dư địa phát triển, cơ hội lớn, thì các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ còn phải đối mặt với những khó khăn mang tính đặc thù của ngành. Đó là tình trạng máy móc, dây chuyền sản xuất còn thô sơ, chưa được hiện đại hóa đồng bộ. Quan trọng hơn là sự thiếu hụt lao động có trình độ tay nghề cao, đặc biệt là đội ngũ kỹ sư giỏi, có khả năng nghiên cứu, thiết kế và vận hành các hệ thống phức tạp… từ đó kìm hãm khả năng sáng tạo và tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao.

Theo ông Nguyễn Vân, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp hỗ trợ TP. Hà Nội (HANSIBA), doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ có đặc thù là đầu tư vào máy móc, nhà xưởng đòi hỏi vốn lớn, thời gian thu hồi vốn lại kéo dài, trong khi lợi nhuận không quá cao. Chính vì vậy, việc tiếp cận tín dụng ngân hàng hay các quỹ đầu tư luôn là một thách thức. Nhiều chính sách ưu đãi trước đây dù rất tốt về mặt chủ trương nhưng khi đi vào thực tế lại gặp nhiều vướng mắc về thủ tục, tiêu chí, khiến doanh nghiệp khó có thể tiếp cận.

Với sự ra đời của Nghị định số 205/2025/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ, Phó Chủ tịch HANSIBA Nguyễn Vân nhìn nhận đây chính là “liều thuốc” cho những khó khăn trên. Bởi Nghị định 205 đã bổ sung quy định hỗ trợ tối đa 70% chi phí cho các hoạt động phát triển thị trường như đăng ký thương hiệu, tham gia triển lãm, tư vấn M&A và hợp tác; hỗ trợ 50% chi phí đầu tư máy móc thiết bị, 70% chi phí đào tạo nhân lực, nâng cao năng lực vận hành…

Các doanh nghiệp cũng được tạo điều kiện tiếp cận các nguồn vốn từ Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, cùng các chương trình hỗ trợ công nghệ cao. Với nhóm dự án nghiên cứu và phát triển (R&D), cơ sở xây dựng trung tâm nghiên cứu được miễn, giảm tiền thuê đất theo quy định của Luật Đất đai; đồng thời được hỗ trợ đầu tư trang thiết bị thông qua Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Nghị định 205 cũng mở rộng ưu đãi về môi trường, pháp lý và kiểm định chất lượng. Các khu công nghiệp hỗ trợ cũng được áp dụng chính sách ưu đãi môi trường theo quy định hiện hành. Về chính sách đầu tư, các dự án sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ tiếp tục được hưởng các quyền lợi như ưu đãi thuê đất, thuê mặt nước, miễn - giảm thuế và các hình thức khuyến khích đầu tư khác theo pháp luật hiện hành…

Có thể thấy, đây chính là “cú hích” cho các hoạt động cốt lõi nhất của doanh nghiệp là nâng cấp công nghệ và mở rộng thị trường. Con số hỗ trợ 50 - 70% chi phí giống như một "vốn mồi", giúp doanh nghiệp giảm bớt gánh nặng chi phí ở giai đoạn đầu tư rủi ro nhất. Khi doanh nghiệp có sự hỗ trợ của Nhà nước, doanh nghiệp sẽ tự tin hơn khi đàm phán với các ngân hàng để vay thêm vốn đối ứng.

Việt Nam có nhiều dư địa để phát triển công nghiệp hỗ trợ. Ảnh: PV

Cần có chương trình hành động đồng bộ

Chính sách có tốt đến đâu mà không đến được với doanh nghiệp thì cũng chỉ là vô nghĩa. Các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ thường yếu về khả năng xây dựng hồ sơ, dự án đầu tư hấp dẫn và khả thi trên giấy tờ để trình lên các quỹ hay ngân hàng.

Vì vậy, theo Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ TP. Hà Nội, song song với việc thực thi Nghị định 205, cần có một chương trình hành động đồng bộ. Các cơ quan quản lý nhà nước như Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ… cần tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn sâu rộng, phổ biến chi tiết về các tiêu chí, quy trình để tiếp cận nguồn vốn, hướng dẫn doanh nghiệp hoàn thiện hồ sơ.

Về phía các tổ chức tín dụng và các quỹ, cũng cần có sự thay đổi trong tư duy tiếp cận, cần chủ động hơn. Ví dụ, phối hợp với các hiệp hội ngành nghề như HANSIBA để tổ chức các buổi gặp gỡ, thẩm định sơ bộ, tư vấn trực tiếp cho các doanh nghiệp tiềm năng.

Các ngân hàng có thể xây dựng những gói tín dụng chuyên biệt cho ngành công nghiệp hỗ trợ với các điều kiện thẩm định linh hoạt hơn, có tính đến đặc thù của ngành như vòng quay vốn chậm, tài sản thế chấp chủ yếu là máy móc chuyên dụng. Chỉ khi đó, dòng vốn ưu đãi mới thực sự trở thành động lực, thúc đẩy sự lớn mạnh của doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ một cách thực chất. Nhưng yếu tố cốt lõi vẫn xuất phát từ nội lực của mỗi doanh nghiệp, đó là điều giúp doanh nghiệp có thể đi nhanh và xa.

Minh Đức