Cần có chiến lược tổng thể phát triển thị trường nội địa cho ngành dệt may - da giày

Thách thức lớn từ việc phụ thuộc nhập khẩu nguyên liệu

Số liệu từ Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam (LEFASO) cho thấy, cách đây 10 năm, tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm da giày mới đạt 40%, hiện nay mức trung bình đã tăng lên 55%. Một số mặt hàng có tỷ lệ chủ động cao hơn, như giày thể thao có thể sử dụng được 70–80% nguyên phụ liệu trong nước, giày vải gần như 100%.

Tuy vậy, Trung Quốc hiện vẫn là nguồn cung nguyên phụ liệu lớn nhất cho ngành da giày Việt Nam, chiếm khoảng 35%. Tiếp đến là Thái Lan 11,8%, Italia 10,3%. Ngoài ra, doanh nghiệp da giày còn nhập khẩu da thuộc từ Mỹ, Hàn Quốc và các thị trường khác, tuy nhiên tỷ trọng không cao.

Ở thời điểm hiện tại, một lượng lớn nguyên liệu cho ngành da giày vẫn phải nhập khẩu. Nguyên phụ liệu trong nước mới tập trung cho dòng sản phẩm trung bình và trung bình khá. Các dòng sản phẩm cao hơn vẫn phụ thuộc nhập khẩu, khiến giá trị gia tăng của ngành chưa cao. Hàng năm, một số doanh nghiệp vẫn phải nhập khẩu các phụ liệu như da thuộc, vải kỹ thuật, phụ kiện làm khuôn, đế giày, chất dẻo, keo dán, hóa chất…

Ông Nhật Nam, Trưởng phòng Kinh doanh và Marketing Công ty TNHH SXTM Túi Xách - Hộp Da Phước Hải (TP. Hồ Chí Minh) cho biết, doanh nghiệp hiện tập trung sản xuất và xuất khẩu các mặt hàng từ da và vải như ba lô, túi xách, bóp ví, dây thắt lưng. Thị trường chính là Nhật Bản và Mỹ, ngoài ra còn có thêm đơn hàng từ châu Âu.

Thông tim thêm về nguồn nguyên phụ liệu của công ty, ông Nhật Nam cho biết, hiện nay khoảng 60% nguyên liệu phục vụ sản xuất đều nhập khẩu, chỉ 40% đến từ thị trường nội địa. Nguyên nhân là năng lực cung ứng trong nước chưa đáp ứng đủ cả về số lượng lẫn tốc độ. Khi có đơn hàng gấp, các nhà cung cấp nước ngoài với khả năng dự trữ lớn thường sẵn sàng, trong khi nguồn trong nước còn hạn chế.

“Một số mặt hàng nội địa có giá rẻ hơn, nhưng nhiều loại lại chưa đạt tiêu chuẩn kỹ thuật hoặc không đúng mẫu mã khách hàng yêu cầu. Trong khi đó, hàng nhập khẩu nhiều khi vừa rẻ, vừa đáp ứng đủ tiêu chí. Doanh nghiệp vì thế buộc phải linh hoạt cân đối theo từng đơn hàng”, ông Nam cho hay.

Tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm da giày hiện nay mức trung bình ở mức 55%. Ảnh: Moit.com.vn

Doanh nghiệp cần chủ động trong phát triển nguồn cung

Thực tế cho thấy, yêu cầu phát triển nguồn nguyên phụ liệu ngành dệt may - da giày trong nước ngày càng cấp bách. Một trong những giải pháp được nhấn mạnh là hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo, nghiên cứu – phát triển và giao dịch nguyên phụ liệu phục vụ ngành dệt may - da giày, nhằm phát triển thị trường nguyên phụ liệu nội địa.

Bà Nguyễn Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam (LEFASO) cho rằng, dù được ví như “ngôi sao xuất khẩu”, ngành dệt may và da giày Việt Nam lại chưa khẳng định được vị thế trên chính sân nhà. Tổng Thư ký LEFASO kiến nghị cần sớm xây dựng chiến lược tổng thể phát triển thị trường nội địa cho cả hai ngành. Theo đó, việc nghiên cứu, đánh giá chính xác tiềm năng, thách thức và xu hướng tiêu dùng trong nước sẽ tạo nền tảng để đề ra các bước đi cụ thể, vừa giúp doanh nghiệp củng cố chỗ đứng trong nước, vừa tạo bệ phóng mở rộng ra thị trường khu vực và quốc tế.

Tại Hội nghị “Phát triển thị trường trong nước ngành Dệt may – Da giày” diễn ra vừa qua, bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) kiến nghị, để nâng cao năng lực cạnh tranh, Hiệp hội cùng cộng đồng doanh nghiệp may mặc cần chủ động hơn trong việc phát triển nguồn cung. Hiện nay, Hiệp hội Dệt may Việt Nam và Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam đã phối hợp thành lập trung tâm phát triển nguyên phụ liệu, bước đầu nhằm giải quyết bài toán tự chủ nguyên liệu – yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Phan Văn Chinh cho biết, quy mô dệt may, da giày của Việt Nam hiện đạt 6–6,5 tỷ USD/năm, tỷ lệ nội địa hóa khoảng 50%. Đây là con số tiềm năng. “Bộ Công Thương đã và đang có nhiều chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp hỗ trợ trong nước, không chỉ đối với sản phẩm mà còn ở việc nội địa hóa nguyên phụ liệu. Thời gian tới, Bộ Công thương sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt trong khâu phân phối – là một mắt xích rất quan trọng”, ông Phan Văn Chinh nhấn mạnh thêm.

Minh Đức