Cần cơ chế kiểm soát tư nhân làm dự án đường sắt

Dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) trình Quốc hội lần này bổ sung các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt nhằm tạo hành lang pháp lý mang tính đột phá, khuyến khích doanh nghiệp tư nhân phát triển đường sắt đô thị.

Theo đại biểu, điều 25 của dự thảo luật mới chỉ quy định về chỉ định thầu đối với các dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP). Trong khi đó, đối với những dự án sử dụng đầu tư công bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước, hiện vẫn chưa có cơ chế cụ thể để tư nhân tham gia.

Đại biểu Hoàng Văn Cường, Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội cho rằng, điển hình như dự án cao tốc Bắc – Nam, đã có nhà đầu tư tư nhân đề xuất tham gia, nhưng chúng ta vẫn chưa có cơ chế rõ ràng để họ được vào cuộc.

Việc mở rộng vai trò của kinh tế tư nhân trong thu hút vốn đầu tư xây dựng đường sắt được đa số đại biểu đồng tình. Tuy nhiên, các ý kiến đều nhấn mạnh cần kiểm soát chặt chẽ và thận trọng.

Đại biểu Nguyễn Minh Đức, Đoàn ĐBQH TP. HCM, đề nghị phải kiểm soát chặt để đảm bảo đồng bộ về kỹ thuật, không để mỗi đơn vị triển khai một kiểu.

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp, đề xuất cần làm rõ cơ chế lựa chọn nhà đầu tư, năng lực tài chính, chuyên môn và nguồn lực thực hiện ra sao.

Về phương án đầu tư xây dựng đường sắt đô thị theo mô hình TOD (phát triển đô thị định hướng giao thông), nhiều đại biểu đánh giá đây là xu hướng phù hợp với thông lệ quốc tế. Ngoài việc ưu tiên đầu tư công tại các điểm khớp nối hạ tầng quan trọng, việc thu hút đầu tư tư nhân cần được khuyến khích nhưng phải quy định rõ ràng về cơ chế lựa chọn nhà đầu tư.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh đã tiếp thu và giải trình các ý kiến của đại biểu. Về chính sách đầu tư xây dựng đường sắt TOD, Bộ trưởng cho rằng cần có cơ chế chỉ định thầu. Nếu áp dụng hình thức đấu thầu thì có thể mất đến 140 năm mới thu hồi được vốn. Theo đó, Việt Nam sẽ tiến tới chủ động cả về nguồn nhân lực và công nghệ.

Ông Trần Hồng Minh, Bộ trưởng Bộ Xây dựng, nhấn mạnh, với tư duy vừa khơi thông tháo gỡ, nhưng cũng không thể thiếu thiết chế giám sát. Trong quá trình chỉ định thầu, cần có sự kiểm soát của nhiều đơn vị, đặc biệt là sự tham gia của quốc phòng, công an và kiểm toán để tránh trục lợi chính sách.

Lệ Cẩm