Cần chính sách 'may đo' cho doanh nghiệp tư nhân

6 điểm yếu mang tính "chí tử" khu vực doanh nghiệp tư nhân

Chia sẻ tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025 phiên thảo luận thứ hai với chủ đề: "Kinh tế tư nhân: Gỡ rào cản – Giao trọng trách" do Báo Người Lao Động tổ chức qua hình thức trực tiếp và trực tuyến ngày 5/6, ông Nguyễn Quốc Kỳ - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vietravel - cho hay, hiện nay, doanh nghiệp tư nhân vẫn còn yếu và phân tán, tồn tại nhiều hạn chế mang tính căn cơ. Trong đó, có 6 điểm yếu mang tính "chí tử" đang cản trở sự phát triển bền vững của khu vực này.

Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025 phiên thảo luận thứ hai với chủ đề: "Kinh tế tư nhân: Gỡ rào cản – Giao trọng trách" do Báo Người Lao Động tổ chức qua hình thức trực tiếp và trực tuyến ngày 5/6. Ảnh: Thy Lê

Thứ nhất, tình trạng thiếu vốn và khó tiếp cận các nguồn tài chính, khiến doanh nghiệp không đủ lực để mở rộng quy mô hay đầu tư chiều sâu.

Thứ hai, năng lực quản trị của nhiều doanh nghiệp còn yếu, chưa theo kịp với yêu cầu hiện đại hóa, dẫn đến hoạt động thiếu hiệu quả và khó thích ứng với thị trường biến động.

Thứ ba, nguồn nhân lực trong khối doanh nghiệp tư nhân cũng là một điểm yếu đáng kể, khi chất lượng lao động chưa đáp ứng được yêu cầu về chuyên môn, kỹ năng và tác phong công nghiệp.

Thứ tư, việc thiếu đầu tư cho đổi mới sáng tạo là yếu tố tiếp theo khiến sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp thiếu sức cạnh tranh, chưa tạo được sự khác biệt trên thị trường.

Thứ năm, các doanh nghiệp còn thiếu sự liên kết trong chuỗi giá trị, thường hoạt động đơn lẻ, manh mún, dẫn đến hiệu suất thấp và khó vươn ra thị trường rộng lớn.

Thứ sáu, sự hạn chế trong hiểu biết pháp luật khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó trong việc tuân thủ quy định hoặc tận dụng chính sách hỗ trợ, thậm chí dễ rơi vào rủi ro pháp lý.

“Trong đó, nguồn nhân lực và văn hóa doanh nghiệp chỉ ở mức trung bình, còn năng lực tài chính thì đặc biệt yếu. Nhà nước cần xây dựng chính sách "may đo" để khắc phục từng điểm yếu cụ thể này”, ông Nguyễn Quốc Kỳ chia sẻ.

Đồng thời ông Nguyễn Quốc Kỳ cho biết, doanh nghiệp tư nhân rất khó nắm bắt pháp luật, bởi hệ thống luật pháp quá phức tạp và chồng chéo. Đây chính là nguyên nhân khiến chính sách triển khai chậm, không hiệu quả. Doanh nghiệp tư nhân muốn "bước ra không bị trúng gió" thì cần một bộ đệm hỗ trợ định hướng, tránh đi sai đường.

Đồng quan điểm về vấn đề này, ông Trần Anh Dũng - Giám đốc Điều hành Công ty CP Phát triển Hùng Hậu - chia sẻ, cách đây gần 30 năm, tôi từng tìm hiểu lý do tại sao các doanh nghiệp Trung Quốc có thể phát triển nhanh như "nấm sau mưa" và vươn ra toàn cầu, trong đó có cả những doanh nghiệp rất trẻ, thậm chí khởi nghiệp mà không cần nhiều vốn. Khi sang Trung Quốc khảo sát, tôi nhận ra một điều quan trọng đó là họ có nhiều chính sách hỗ trợ rất cụ thể và hiệu quả.

Ví dụ, khi doanh nghiệp mở nhà máy trong khu công nghiệp, Chính phủ sẽ hỗ trợ về đất đai, vốn vay để xây dựng ký túc xá cho công nhân. Nhiều nơi còn miễn tiền sử dụng đất và đầu tư hạ tầng để doanh nghiệp có thể xây nhà ở công nhân với mức thuê rất thấp. Nhờ chi phí sinh hoạt và lương bổng hợp lý, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp được nâng cao rõ rệt.

Cần có một môi trường kinh doanh công bằng

Dù vậy, sự chủ động, linh hoạt, mềm dẻo lại là ưu thế của khu vực tư nhân, trong khi đó với cơ chế hiện tại của khu vực công, rất khó để sáng tạo. “Nhà nước vận hành theo tư duy nhiệm kỳ nên rất khó để theo đuổi các chiến lược dài hạn về công nghệ. Vì thế, các sản phẩm mang tính đột phá khó có thể ra đời trong khu vực công như chúng có thể xảy ra ở khu vực tư nhân. Nhìn vào những ví dụ như OpenAI hay DeepSeek, ban đầu chỉ là các công ty với vài chục nhân viên nhưng sau đó đã tạo ra sản phẩm khuynh đảo thế giới, mở rộng lên hàng nghìn nhân sự và tạo ra giá trị hàng ngàn tỷ USD”, ông Nguyễn Tử Quảng - Tổng giám đốc Tập đoàn BKAV - nêu quan điểm.

Cũng theo ông Nguyễn Tử Quảng, người Việt Nam hoàn toàn có thể làm được điều đó. Điều quan trọng nhất là cần xây dựng một hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch, với các cơ chế và chính sách tạo ra một sân chơi công bằng cho mọi doanh nghiệp. Khi đó, doanh nghiệp Việt mới có cơ hội bứt phá, đóng góp thực sự vào sự phát triển của đất nước.

Đồng quan điểm về vấn đề này, bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Tập đoàn Tân Đông Hiệp, Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm TP. Hồ Chí Minh - cho rằng, môi trường pháp lý dành cho doanh nghiệp đã đạt được nhiều dấu mốc quan trọng trong quá trình xây dựng pháp luật và tạo lập môi trường kinh doanh, mang lại một số kết quả tích cực. Tuy nhiên, hệ thống thể chế hiện nay vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức lớn.

Trong đó, tình trạng quy định pháp luật chồng chéo, chính sách thay đổi quá đột ngột, cùng với cơ chế thực thi thiếu minh bạch đang trở thành những rào cản nghiêm trọng đối với doanh nghiệp.

Ở một số lĩnh vực, doanh nghiệp vẫn cảm nhận được tư duy quản lý theo hướng "không quản được thì cấm", thay vì tư duy kiến tạo. Do đó, bà Lý Kim Chi cũng kiến nghị, bên cạnh Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025, cần có thêm các nghị quyết khác với kế hoạch hành động rõ ràng, có mục tiêu cụ thể được lượng hóa và đặc biệt là phân công trách nhiệm cụ thể cho người đứng đầu các bộ, ngành, địa phương. Đồng thời, cần chuyển mạnh sang tư duy kiến tạo, coi doanh nghiệp là đối tác bình đẳng trong tiến trình phát triển đất nước.

“Cần loại bỏ các điều kiện kinh doanh chồng chéo, bất hợp lý. Hỗ trợ doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở các khoản vay mà phải mở rộng ra các chính sách đảm bảo quyền bình đẳng trong sản xuất kinh doanh, tạo điều kiện để doanh nghiệp phát triển ổn định, bền vững và cùng đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế”, bà Lý Kim Chi nói.

Nguyễn Hạnh