Cách đọc ngôn ngữ cơ thể trong giao tiếp

Ngôn ngữ cơ thể

Vậy còn giao tiếp phi ngôn ngữ thì sao? Thái độ cử chỉ cũng quan trọng không kém lời nói. Theo tôi, nghệ thuật đặt câu hỏi không chỉ nằm ở ngôn từ, mà còn là quá trình rèn luyện sự nhạy cảm với ngôn ngữ, trong đó có ngôn ngữ cơ thể. Ngay cả khi lời nói được ‘uốn éo’ để bẻ cong, che giấu, hay xoa dịu sự thật, thì ngôn ngữ cơ thể vẫn dễ đọc hơn.

Vì vậy, bạn cũng cần luyện mắt, tai và cả trái tim để quan sát ở cấp độ này. Đây chính là lúc tâm thế lắng nghe thứ ba phát huy tác dụng. Nó giúp bạn quan sát một cách khách quan về sự nhất quán trong hành vi của người đối diện: ngôn ngữ cơ thể và biểu cảm gương mặt họ có phù hợp với điều họ đang nói hay không?

Ngôn ngữ cơ thể mang tới nhiều thông điệp sinh động. Ảnh: West Peaker.

Một người phụ nữ tên Paula đã đến gặp tôi để đàm đạo triết học. Cô băn khoăn về mối quan hệ của mình và bắt đầu tự hỏi liệu mình có thực sự muốn dọn về sống chung với bạn trai hay không. Tôi hỏi cô về những lý do nào khiến cô không muốn sống chung. Không chút do dự, cô liệt kê ngay: điều đó đồng nghĩa với việc hy sinh sự độc lập, phải điều chỉnh theo thói quen và lối sống của bạn trai mà cô không chắc mình có muốn, hoặc có đủ khả năng để làm điều đó hay không. Trong khi trình bày, gương mặt Paula trông thư giãn và đầy sức sống. Cô cố gắng diễn đạt lập luận một cách rõ ràng nhất có thể, và giọng nói cô đầy âm điệu.

Khi tôi hỏi cô về những lý do ủng hộ việc sống chung, Paula im lặng một lúc. Gương mặt cô bỗng căng lại, hàm siết chặt, và cô buông ra một tiếng thở dài. Trong vài giây không lời đó, suy nghĩ của cô gần như hiện ra rõ mồn một, cứ như có thể sờ thấy được. Dù cô chưa nói nên lời, nhưng dưới mắt một người quan sát, việc nhìn thấu suy nghĩ của cô về chuyện sống chung lại dễ như trò trẻ con.

Chúng ta đôi khi quên mất rằng, nghi vấn về những biểu hiện không lời cũng hữu ích không kém. Ngôn ngữ cơ thể có thể hé lộ những cảm xúc quan trọng ngay giữa lúc mà chính người trong cuộc vẫn chưa thể gọi tên cảm xúc đó. Việc chỉ ra những dấu hiệu biết nói này có thể giúp người đối diện nhận ra cảm xúc của họ và từ đó bắt đầu tìm được câu chữ diễn đạt.

Với Paula, tôi quyết định đặt câu hỏi về khoảnh khắc lặng im, tiếng thở dài, và vẻ mặt nặng nề của cô.

‘Tôi thậm chí còn không nhận ra là mình làm vậy,’ đó là phản ứng đầu tiên của Paula.

Tôi hỏi: ‘Em nghĩ gì khi thở dài như vậy?’

Cô đáp: ‘Em chẳng nghĩ gì cả. Nhưng em thấy hơi căng thẳng. Em hình dung cảnh mình ngồi một mình trên ghế sofa vào buổi tối, còn Erik thì về nhà và bắt đầu kể lể chuyện căng thẳng ở chỗ làm. Chỉ nghĩ tới thôi là em đã thấy mệt rồi.’

Tôi tiếp tục: "Em có lý do nào ủng hộ việc sống chung không?"

Lại là một khoảng lặng. Paula cắn môi. Nhưng vì tôi vừa giúp cô nhận ra ngôn ngữ cơ thể của mình, cô bật cười: "Hihi! Em vừa cắn môi! Rồi em nghĩ, 'Thế nào cô cũng hỏi điều đó có nghĩa gì.' Thật lòng mà nói... em đã biết câu trả lời rồi. Nó có nghĩa là... em không nghĩ ra được lý do nào để sống chung, dù muốn. Vậy có lẽ... em chưa sẵn sàng để bước vào giai đoạn đó."

Một tiếng thở dài, một khoảng lặng, vẻ bồn chồn thay đổi tư thế, cắn môi, nhắm mắt, nét mặt căng lại: tất cả đều là những câu trả lời theo một cách nào đó và cũng quan trọng như lời nói, thậm chí đôi khi còn rõ ràng và dễ hiểu hơn. Những phản ứng đó cho thấy câu hỏi của bạn đã chạm đến điều gì đó bên trong người đối diện, vì cơ thể thường phản ứng nhanh hơn và trung thực hơn so với lời nói khi câu hỏi thực sự đánh trúng vấn đề. Đây là nguồn thông tin quý giá và xứng đáng được đặt ngang hàng với ngôn ngữ trong nghệ thuật đặt câu hỏi.

Bài tập: Học cách đọc ngôn ngữ cơ thể

Khi thực hành lắng nghe bề mặt và tạm gác lại sự đồng cảm, bạn sẽ có thêm không gian và thời gian để quan sát điều mà người đối diện đang bộc lộ qua cơ thể của họ. Hãy quan sát và mô tả: Họ đang gây ra ấn tượng gì? Tay họ đang làm gì? Biểu cảm gương mặt họ như thế nào? Hơi thở ra sao: thở dài, rên rỉ hay thở ra khoan khoái? Họ có ngừng lại đôi chút không? Lúc đó, dáng điệu họ có thay đổi không?

Hãy tự hỏi xem bạn có thể hiểu được điều gì từ ngôn ngữ cơ thể của người khác nếu bạn không biết ngôn ngữ của họ.

Elke Wiss/NXB Trẻ