Cách bổ sung hợp lý vi chất dinh dưỡng

Vi chất dinh dưỡng (VCDD) bao gồm các Vitamin: A, B, C, D, E … và các vi khoáng (sắt, kẽm, đồng, selen, mangan…) là những chất cơ thể cần với số lượng rất nhỏ nhưng lại không tự tổng hợp được hoặc tổng hợp không đủ. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì các quá trình chuyển hóa, cấu trúc cơ thể, hỗ trợ sự phát triển và tăng trưởng bình thường, cũng như giúp bảo vệ tế bào và hệ miễn dịch. Sau đây là cách bổ sung VCDD hợp lý:

Tỉnh Đồng Tháp thực hiện tốt công tác bổ sung vitamin A liều cao cho trẻ từ 6 - 60 tháng tuổi. Ảnh: THANH HOÀNG

Để bổ sung VCDD cần ưu tiên bổ sung qua chế độ ăn uống đa dạng thực phẩm tự nhiên. Với người trưởng thành nếu thiếu VCDD sẽ ảnh hưởng tới năng suất lao động, từ đó có thể dẫn đến ảnh hưởng về kinh tế - xã hội.

Với trẻ em dưới 5 tuổi, trẻ em lứa tuổi học đường, phụ nữ có thai và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nếu thiếu VCDD sẽ có nguy cơ ảnh hưởng tới sự tăng trưởng và phát triển toàn diện của trẻ. Và thiếu VCDD cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới suy dinh dưỡng thấp còi.

Có thể kể đến vi chất sắt có nhiều trong thịt đỏ, gan, huyết, hải sản, rất dễ thiếu ở phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người mất máu. Để tăng cường hấp thu, nên kết hợp sắt với vitamin C. Canxi có trong sữa, phô mai, cá nhỏ ăn cả xương, rau xanh. Với người lớn tuổi, phụ nữ sau mãn kinh dễ thiếu sắt có thể cần bổ sung, uống cách xa sắt/kẽm để tránh giảm hấp thu.

Vitamin D ở thực phẩm có nhiều trong dầu gan cá, cá béo, sữa, lòng đỏ trứng, bơ, trứng gà nuôi tăng cường vitamin D… với nhóm đối tượng cần thiết sẽ bổ sung 400 - 1000 IU/ngày (tùy lứa tuổi). Iốt có thể bổ sung qua muối iốt, hải sản biển, khi thiếu iốt dễ gây bướu cổ, chậm phát triển trí tuệ ở trẻ. Kẽm có trong hải sản, thịt, trứng, hạt bí, đậu - đây là vi chất quan trọng với tăng trưởng, miễn dịch.

Vitamin A rất phong phú và có nhiều trong gan, trứng, sữa, rau củ màu đỏ cam, khi sử dụng bằng các chế phẩm cần chú ý vì thừa có thể gây ngộ độc nên chỉ bổ sung khi cần. Vitamin nhóm B có trong ngũ cốc nguyên hạt, thịt, trứng, đậu. Vitamin B12 có nhiều trong thực phẩm có nguồn gốc động vật: Phủ tạng, thịt nạc, hải sản, trứng và sữa.... Omega-3 (EPA/DHA) có nhiều trong cá béo (cá hồi, cá trích), dầu hạt lanh có tác dụng tốt cho tim mạch, não bộ.

Với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng hoặc nhóm đối tượng đặc biệt việc bổ sung thực phẩm chức năng, vitamin hoặc khoáng chất vẫn nên thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ. Các nhóm đối tượng có nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt bao gồm phụ nữ mang thai (cần bổ sung sắt, acid folic, canxi, vitamin D, ...), trẻ em (cần vitamin A, D, kẽm, sắt tùy theo độ tuổi...), người già (cần canxi, vitamin D, B12...) và người ăn chay (cần B12, sắt, kẽm, omega-3 từ thực vật...).

Việc bổ sung các vi chất này là rất quan trọng vì thiếu hụt lâu dài sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và sự phát triển của cơ thể. Nên ưu tiên bổ sung dinh dưỡng đa dạng qua chế độ ăn cân bằng, thay vì lệ thuộc vào một nguồn duy nhất, vì sự thiếu hụt hoặc dư thừa bất kỳ vi chất nào cũng đều có thể ảnh hưởng tiêu cực (ví dụ: Vitamin A, D, sắt...).

Hàm lượng VCDD trong mỗi loại thực phẩm không giống nhau, cho nên để đáp ứng phần lớn nhu cầu, chúng ta cần duy trì chế độ ăn đa dạng, cân bằng với đủ 4 nhóm thực phẩm chính là: Bột, đường, đạm, béo, cùng vitamin và khoáng chất, trừ trường hợp có bệnh lý hoặc thiếu hụt đặc biệt.

Hạn chế thực phẩm không lành mạnh, ưu tiên bổ sung qua bữa ăn và chỉ dùng bổ sung tổng hợp khi có chỉ định y tế để tránh tình trạng thừa vi chất.

NGUYỄN LÊ DIỄM LY