Các 'ông lớn' liên tiếp xin đầu tư PPP mở rộng cao tốc Bắc - Nam, chuyên gia nói gì?

Tính toán phương án tài chính phù hợp với định hướng phát triển

Chưa đầy nửa tháng qua, Tập đoàn Đèo Cả và Tập đoàn Sơn Hải liên tiếp gửi văn bản đề xuất Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho doanh nghiệp huy động vốn đầu tư mở rộng một số đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức đối tác công - tư (PPP).

Cao tốc Bắc - Nam đoạn Cam Lâm - Vĩnh Hảo.

Trao đổi với Báo Xây dựng về vấn đề trên, TS Nguyễn Đức Kiên, nguyên Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho rằng, đây là tín hiệu tích cực cho thấy sự lan tỏa và tinh thần hưởng ứng Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân từ phía các doanh nghiệp nói chung.

"Riêng đối với chủ trương đầu tư mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, việc các doanh nghiệp chủ động đề xuất nghiên cứu bằng vốn tự huy động cần khuyến khích và không giới hạn.

Điều quan trọng là khi cơ quan có thẩm quyền đưa ra đầu bài, doanh nghiệp đáp ứng được các điều kiện để trở thành nhà đầu tư dự án", ông Kiên nói.

TS Nguyễn Đức Kiên, nguyên Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng.

Ủng hộ các doanh nghiệp có tiềm năng "xắn tay" cùng nhà nước huy động nguồn lực phát triển mạng lưới đường bộ cao tốc, song, TS Nguyễn Đức Kiên cũng lưu ý, trong bối cảnh giao thông vận tải đang được quan tâm, phát triển đa phương thức, đặc biệt, tương lai không xa, mạng lưới hạ tầng giao thông có thêm sự xuất hiện của đường sắt tốc độ cao, các nhà đầu tư cũng cần phân tích, tính toán kỹ phương án tài chính phù hợp với quy hoạch và định hướng phát triển giao thông vận tải của đất nước khi đầu tư PPP.

Cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có Bộ Xây dựng cũng cần phát huy vai trò, đánh giá nhu cầu lưu lượng phương tiện trong bức tranh vận tải đa phương thức để các doanh nghiệp có thêm cơ sở tính toán.

"Bảo đảm chất lượng, hiệu quả đầu tư dự án, cơ quan có thẩm quyền cũng cần xem xét đặc thù của từng đoạn tuyến để có sự lựa chọn nhà đầu tư/nhà thầu phù hợp.

Ví dụ như đoạn tuyến cần bảo đảm yếu tố quốc phòng an ninh thì ưu tiên doanh nghiệp quân đội; Đoạn tuyến có nhiều công trình hầm, cầu lớn thì lựa chọn đơn vị có năng lực, thế mạnh về các loại công trình này; Đoạn tuyến có tính chất kỹ thuật phức tạp, tổ hợp nhiều loại hạng mục công trình thì lựa chọn nhà thầu có kinh nghiệm thi công và tổ chức thi công.

Đối với doanh nghiệp tham gia đầu tư cùng lúc nhiều đoạn, phải đánh giá kỹ nhà đầu tư/nhà thầu có đủ năng lực đáp ứng đồng thời không", TS Nguyễn Đức Kiên nêu quan điểm.

Dưới góc độ tư vấn, ông Nguyễn Mạnh Hà, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI) nhìn nhận, nếu doanh nghiệp huy động được nguồn lực đầu tư PPP mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông sẽ giảm bớt gánh nặng cho ngân sách nhà nước.

"Mấu chốt là phải đánh giá năng lực tài chính của nhà đầu tư phù hợp với quy mô từng dự án.

Trong trường hợp cần phải mở rộng đồng loạt các dự án thành phần, đoạn nào muốn mở rộng mà không hấp dẫn nhà đầu tư thì có thể cân nhắc nguồn vốn đầu tư công. Đó cũng là phương án phù hợp với định hướng hợp tác công - tư", lãnh đạo TEDI chia sẻ.

Chuyên gia cho rằng, nguồn vốn PPP sẽ giúp giảm ngân sách nhà nước giảm gánh nặng trong đầu tư hạ tầng giao thông nói chung, song, phương án tài chính cần được tính toán kỹ (Ảnh minh họa).

Doanh nghiệp tự huy động vốn, cam kết tiến độ

Trước đó, ngày 29/5/2025, ông Nguyễn Viết Hải, Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Sơn Hải đã ký văn bản đề xuất lãnh đạo Chính phủ, Bộ Xây dựng xem xét, cho phép doanh nghiệp đầu tư mở rộng theo quy mô hoàn chỉnh 263km cao tốc Bắc - Nam đoạn từ Hoài Nhơn đến Nha Trang bằng 100% vốn nhà đầu tư.

Tập đoàn Sơn Hải đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét giao tập đoàn đứng đầu cùng hợp tác với một số nhà đầu tư có năng lực nghiên cứu và thực hiện đầu tư hoàn chỉnh dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông trên chiều dài liên tục 263km từ Hoài Nhơn đến Nha Trang, gồm các đoạn: Hoài Nhơn - Quy Nhơn, Quy Nhơn - Chí Thạnh, Chí Thạnh - Vân Phong, Vân Phong - Nha Trang) theo phương thức PPP.

"Nhà đầu tư cam kết sẽ tự thu xếp 100% nguồn vốn (bao gồm nguồn vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư và vốn huy động hợp pháp khác), không sử dụng vốn nhà nước, tự thực hiện xây dựng dự án với tiến độ không quá 24 tháng và bảo hành chất lượng công trình 10 năm", Tập đoàn Sơn Hải cam kết, đồng thời cho biết, đề xuất này nhằm hưởng ứng Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị với mong muốn được góp phần xây dựng cho đất nước những công trình có chất lượng tốt, tiến độ nhanh và giảm bớt áp lực cho nguồn vốn ngân sách nhà nước.

Ngày 19/5, Tập đoàn Đèo Cả cũng có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ về việc cùng các doanh nghiệp trong nước hợp lực triển khai mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức PPP.

Theo đó, Tập đoàn Đèo Cả đề xuất Thủ tướng Chính phủ xem xét, giao Tập đoàn Đèo Cả thống nhất với Bộ Xây dựng nghiên cứu chọn đoạn tuyến để đề xuất dự án mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 1 đầu tư theo phương thức PPP trên nguyên tắc doanh nghiệp chủ động thu xếp tài chính từ các nguồn vốn hợp pháp trong nước, không sử dụng ngân sách nhà nước.

Doanh nghiệp cũng kiến nghị người đứng đầu Chính phủ xem xét, giao Bộ Xây dựng chủ trì cùng Bộ Tài chính làm việc với Tập đoàn Đèo Cả xem xét chủ trương đầu tư công kết hợp đầu tư PPP trong giai đoạn mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông. Tập đoàn Đèo Cả sẽ chủ trì nghiên cứu lập đề xuất dự án kết nối các doanh nghiệp trong nước cùng thực hiện.

"Khi được chỉ định làm nhà đầu tư thực hiện dự án, Tập đoàn Đèo Cả đứng đầu liên danh cam kết sẽ khẩn trương thực hiện các thủ tục để khởi công dự án nhằm chào mừng kỷ niệm 79 năm Ngày Toàn quốc kháng chiến (19/12/1946 - 19/12/2025) và chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV", doanh nghiệp khẳng định.

Theo Tập đoàn Đèo Cả, tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông từ Hữu Nghị (Lạng Sơn) đến điểm cuối tại TP Cà Mau được phân kỳ đầu tư với quy mô từ 2. 4 làn xe đã thực hiện 1.375km.

Trong đó, có 654km thuộc giai đoạn 1 (2017 - 2020) đã hoàn thành đưa vào sử dụng. Hiện, 721km thuộc dự án giai đoạn 2 (2021 - 2025) đang được khẩn trương hoàn thành trong năm 2025 - 2026.

Tập đoàn Đèo Cả cho biết, chỉ tính riêng việc đầu tư mở rộng 5 đoạn cao tốc đang được khai thác nhưng chưa thu phí (Mai Sơn - quốc lộ 45, quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Vĩnh Hảo - Phan Thiết và Phan Thiết - Dầu Giây) theo phương thức PPP (không sử dụng ngân sách nhà nước) sẽ giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước hơn 37.000 tỷ đồng.

Nam Khánh