Các nhà khảo cổ đã lặn xuống đáy hồ và phát hiện một thành phố bị mất tích suốt 600 năm

Những nhà khảo cổ học cho rằng, một trong những hồ sâu nhất thế giới, Issyk-Kul đã cất giữ bí mật về một thành phố thương mại nổi bật trên 'Con đường tơ lụa' thời trung cổ, kể từ sau một trận động đất lớn vào thế kỷ 15.

Hồ nước nằm trên lãnh thổ Kyrgyzstan ngày nay được cho là đã ‘nuốt chửng’ thành cổ Toru-Aygyr sau khi động đất làm thay đổi toàn bộ địa hình khu vực. Gần đây, một nhóm thợ lặn quốc tế đã phát hiện nhiều dấu tích của thành phố, cho thấy mối liên hệ với cả một triều đại Turkic và thời kỳ cai trị Hồi giáo.

Lặn xuống độ sâu tối đa khoảng 4 mét dưới lòng hồ, nhóm nghiên cứu đã phát hiện nhiều công trình xây bằng gạch, tàn tích của một phiến đá xay, nhiều khả năng được dùng để nghiền ngũ cốc thành bột, cùng một khu mộ Hồi giáo. Ngoài ra, họ còn tìm thấy dấu vết của các cấu trúc gỗ khác và nhiều hiện vật gốm.

Valery Kolchenko, nhà nghiên cứu tại Viện Lịch sử, Khảo cổ và Dân tộc học, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia và là trưởng đoàn khảo sát dưới nước của nước chủ nhà, cho biết trong thông cáo của Hội Địa lý Nga: "Di tích đang được nghiên cứu là một thành phố hoặc một quần thể thương mại lớn nằm trên một đoạn quan trọng của Con đường tơ lụa".

Những phát hiện này góp phần củng cố vị thế của Toru-Aygyr như một điểm dừng quan trọng trên Con đường tơ lụa, theo chia sẻ của Maksim Menshikov, trưởng đoàn khảo cổ thuộc Viện Khảo cổ học của Viện Hàn lâm Khoa học Nga. Con đường tơ lụa, tuyến giao thương kết nối Trung Quốc với phương Tây, được hình thành vào thế kỷ I trước Công nguyên và phát triển mạnh cho đến khoảng thế kỷ 15.

Các phát hiện then chốt làm nổi bật tầm quan trọng của Toru-Aygyr bao gồm tàn tích của một công trình lớn và một khu mộ Hồi giáo. Đoàn thám hiểm cho biết, kiến trúc tìm thấy chứng tỏ có một cộng đồng từng sinh sống tại đây, trong đó có một tòa nhà lớn với trang trí bên ngoài, có thể là một nhà thờ Hồi giáo, một nhà tắm công cộng, hoặc thậm chí một trường đại học Hồi giáo nhỏ. Nhiều cấu trúc bằng đá và dầm gỗ vẫn còn nằm dưới nước tại địa điểm này. Gần đó, nhóm nghiên cứu phát hiện một khu nghĩa địa Hồi giáo có niên đại thế kỷ XIII hoặc XIV, hiện đang bị xói mòn do nước. Hai bộ hài cốt được tìm thấy đều được đặt hướng về Mecca, phù hợp với tập tục mai táng của người Hồi giáo.

Các nhà nghiên cứu cho biết, vào đầu thế kỷ 15, một trận động đất đã nhấn chìm toàn bộ thành phố xuống lòng hồ. Kolchenko nhận định rằng, cư dân có thể đã rời bỏ khu định cư trước thời điểm đó, nhưng trận động đất đã khiến dân cư trong khu vực dịch chuyển mạnh mẽ hơn. Nền văn minh đô thị phồn thịnh thời trung cổ tại đây chấm dứt, và người du mục đến thay thế họ.

Những phát hiện mới, bao gồm một khu mộ cổ hơn nằm cạnh các cấu trúc hình tròn và hình chữ nhật, cùng nhiều hiện vật thời trung cổ như đồ gốm và một chiếc bình còn nguyên vẹn, đã cho thấy giai đoạn chuyển tiếp từ triều đại Turkic Karakhanid sang thời kỳ Hồi giáo dưới sự cai trị của Golden Horde, thuộc nhà nước Mông Cổ.

Menshikov cho biết, vào khoảng thế kỷ 10, nhà nước Karakhanid, một triều đại Turkic theo nhiều tôn giáo khác nhau đã hình thành ở khu vực này. Tuy nhiên, tầng lớp cai trị dần chuyển sang Hồi giáo, tôn giáo trở nên phổ biến hơn tại Trung Á từ thế kỷ 13.

Menshikov cũng chia sẻ thêm: "Đoạn Con đường tơ lụa đi qua khu vực hồ Issyk-Kul từng nằm dưới sự kiểm soát của người Karakhanid. Người Trung Quốc xem lãnh thổ này thuộc phạm vi lợi ích của họ, nhưng họ không thể kiểm soát được. Dù vậy, chúng tôi nhận thấy, địa điểm này vẫn xuất hiện trong các tư liệu Trung Quốc. Điều đó giúp chúng tôi kỳ vọng có thể đối chiếu các nguồn tư liệu lịch sử với kết quả khai quật khảo cổ".