Các hệ thống số đang định hình lại hoạt động năng lượng như thế nào?

Những giải pháp số hiện đại hiện nay cho phép giám sát toàn diện các khâu trong quá trình khai thác và vận chuyển năng lượng. (Ảnh: AFP)

Quan điểm này được ông Polad Rustamov, Giám đốc điều hành phụ trách vận hành khí trung nguồn của SOCAR (SOCAR MGO), chia sẻ tại Hội nghị quốc tế về tính toàn vẹn tài sản, ăn mòn và lớp phủ, tổ chức tại Baku tuần trước, theo các nguồn tin truyền thông.

Ông Rustamov nhấn mạnh rằng một yếu tố then chốt của độ tin cậy chính là công tác quản lý hiệu quả tính toàn vẹn của hạ tầng. Việc thiếu bảo dưỡng và giám sát kịp thời có thể dẫn tới những sự cố tốn kém, gây ra các hậu quả nghiêm trọng.

Nhằm phòng ngừa những rủi ro như vậy trong các dự án tại Azerbaijan, tập đoàn năng lượng BP của Anh đã triển khai một hệ thống giám sát số tiên tiến để nâng cao an toàn cho các tuyến đường ống trục chính. Hệ thống giám sát từ xa Abriox (RMS) đã được ông David Beshitadze, kỹ sư của BP Exploration (Caspian Sea), giới thiệu tại hội nghị ở Baku.

Hệ thống này hiện đã đi vào vận hành và đang được BP sử dụng trên tuyến đường ống xuất khẩu dầu chủ lực Baku-Tbilisi-Ceyhan, cũng như dọc Hành lang Khí đốt phía Nam. Theo ông Beshitadze, RMS cho phép phát hiện tức thời những thay đổi trong các thông số vận hành của đường ống, qua đó sớm nhận diện các rủi ro tiềm ẩn, hỗ trợ ra quyết định kịp thời và nâng cao mức độ an toàn cho cả đường ống lẫn nguồn cung năng lượng. Việc giám sát được thực hiện liên tục, 24/7, theo thời gian thực.

Ông cho biết việc ứng dụng công nghệ này không chỉ giúp nhanh chóng phát hiện các sai lệch so với điều kiện vận hành bình thường, mà còn cho phép dự báo các mối đe dọa tiềm tàng thông qua giám sát số liên tục. Nhờ đó, nhu cầu kiểm tra trực tiếp tại hiện trường được giảm đáng kể, dữ liệu thu thập có độ chính xác cao hơn và chi phí vận hành được tối ưu.

Abriox RMS là một nền tảng số được thiết kế để giám sát an toàn đường ống theo thời gian thực. Hệ thống do công ty Abriox của Anh phát triển và được BP triển khai tại Azerbaijan, cho phép theo dõi tức thời các thông số điện của đường ống cũng như hoạt động của các thiết bị như tổ chỉnh lưu - biến áp, giúp phát hiện sớm nguy cơ ăn mòn và các vấn đề khác, từ đó cải thiện quá trình ra quyết định và giảm rủi ro vận hành.

Abriox là một công ty công nghệ cao đang phát triển nhanh, chuyên về giám sát đường ống từ xa, có trụ sở chính tại bang Ohio (Mỹ) và đặt trụ sở châu Âu cũng như quốc tế tại Vương quốc Anh. Bên cạnh hệ thống RMS, công ty còn phát triển hệ thống giám sát bảo vệ catốt từ xa MERLIN, nhằm bảo vệ các đường ống trục chính và phân phối, bể chứa cùng các công trình ngầm khác khỏi ăn mòn. Ngoài ra, Abriox cũng phát triển hệ thống giám sát áp suất từ xa OSPREY. Thiết bị OSPREY SP sử dụng năng lượng mặt trời, có thể được dùng để giám sát các tình huống cảnh báo như áp suất thấp, tắc nghẽn, khí xâm nhập, hoặc các hoạt động bất thường trong mạng lưới phân phối khí.

SOCAR cũng đang tích cực triển khai và ứng dụng các thiết bị giám sát từ xa, bao gồm cả những giải pháp do trong nước phát triển, đặc biệt trong công tác theo dõi các mỏ dầu và hệ thống đường ống. Chẳng hạn, Khu Công nghệ cao thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Azerbaijan đã khai thác các thiết bị giám sát từ xa và lắp đặt tại các giếng dầu của SOCAR trên bán đảo Absheron. Thông qua hệ thống cảm biến, các thiết bị này cung cấp dữ liệu về tốc độ gió, áp suất, nhiệt độ, độ sâu cùng nhiều thông số khác. Đồng thời, hệ thống còn giúp giảm tới 70% chi phí điện năng, qua đó góp phần làm giảm chi phí khai thác dầu.

Tuy vậy, phần lớn các hệ thống giám sát hiện nay vẫn có nguồn gốc từ nước ngoài. Đầu năm 2025, lần đầu tiên tại khu vực Caspi, SOCAR đã bắt đầu triển khai chương trình giám sát Leucipa nhằm nâng cao hiệu quả khai thác trong lĩnh vực dầu khí. Dự án này là một phần quan trọng trong chiến lược chuyển đổi số của SOCAR và được thực hiện với sự hợp tác của Baker Hughes.

Baker Hughes là tập đoàn công nghệ năng lượng toàn cầu, cung cấp dịch vụ và thiết bị trên toàn bộ chuỗi giá trị dầu khí, từ khoan, đánh giá trữ lượng, phát triển mỏ cho tới các công nghệ xanh và giải pháp giảm phát thải carbon. Trụ sở chính của tập đoàn đặt tại Houston và London.

Trong giai đoạn đầu, hệ thống Leucipa sẽ được triển khai tại khoảng 100 giếng, cho phép giám sát các loại bơm do Baker Hughes cũng như các nhà cung cấp khác khai thác.

Tháng 11 vừa qua, SOCAR cũng công bố kế hoạch áp dụng một hệ thống số toàn diện để giám sát phát thải trên toàn bộ hoạt động của tập đoàn. Trong khuôn khổ kế hoạch này, SOCAR đã bắt đầu hợp tác với ENABLON và mua lại hệ thống đo lường, báo cáo và thẩm tra, nhằm bảo đảm việc đo đếm và theo dõi chính xác các chỉ số môi trường.

Song song với đó, SOCAR đã triển khai giám sát vệ tinh đối với các cơ sở dầu khí nhằm xác định lượng phát thải khí nhà kính, phối hợp với công ty GHGSat. Các phép đo cũng đang được thực hiện cùng TotalEnergies bằng máy bay không người lái được trang bị công nghệ AUSEA.

Những giải pháp số hiện đại hiện nay cho phép giám sát toàn diện các khâu trong quá trình khai thác và vận chuyển năng lượng, qua đó bảo đảm mức độ tin cậy như Giám đốc điều hành SOCAR MGO, ông Polad Rustamov, từng nhấn mạnh. Dù vẫn tồn tại những yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của các nhà xuất khẩu, việc duy trì khai thác liên tục cùng hoạt động vận chuyển an toàn, hiệu quả vẫn giữ vai trò quyết định trong việc xây dựng uy tín của một đối tác đáng tin cậy, và các công nghệ tiên tiến ngày càng góp phần hiện thực hóa mục tiêu này.

Nh.Thạch

AFP