Bứt tốc JETP: Những dự án đầu tiên mở dòng vốn chuyển dịch năng lượng

Việt Nam đang từng bước đưa Tuyên bố Đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng (JETP) vào giai đoạn triển khai thực chất, với trọng tâm là huy động nguồn vốn quốc tế cho các dự án có tác động lớn đến hệ thống năng lượng quốc gia.

Thời gian qua, các Bộ, ngành, địa phương cùng các đối tác phát triển đã đề xuất 44 dự án để xem xét đưa vào danh mục nhận hỗ trợ tài chính JETP, với nhu cầu vốn hơn 10 tỷ USD. Danh mục này được xây dựng trên cơ sở thống nhất cao với Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), Quy hoạch điện VIII, Quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia và Đề án triển khai Tuyên bố JETP do Chính phủ ban hành.

Trong số này, ba dự án đã huy động vốn thành công và đang bước vào giai đoạn triển khai, gồm khoản vay 78 triệu USD tăng cường lưới truyền tải tại Bình Dương; 93 triệu USD mở rộng Nhà máy thủy điện Trị An; và khoản vay 557 triệu USD cho dự án thủy điện tích năng Bác Ái. Việc các dự án quy mô lớn này được phê duyệt tài chính là tín hiệu quan trọng, cho thấy thị trường đánh giá cao cam kết và định hướng chuyển dịch năng lượng của Việt Nam.

Ảnh minh họa.

Dự án thủy điện tích năng Bác Ái đặc biệt thu hút sự chú ý vì đây là công trình thủy điện tích năng đầu tiên của cả nước, với công suất hơn 1.200 MW. Được ví như “pin lưu trữ” quy mô lớn của hệ thống điện quốc gia, Bác Ái sẽ giúp hấp thụ hiệu quả công suất từ điện gió, điện mặt trời, đồng thời nâng cao độ linh hoạt và khả năng điều tiết phụ tải của hệ thống.

Ngoài ba dự án đã có cam kết vốn, Việt Nam cũng đang xem xét 23 dự án khác đề xuất vào danh mục JETP, bao gồm 17 dự án hỗ trợ kỹ thuật và 6 dự án đầu tư, với tổng vốn hơn 420 triệu USD. Các dự án này đang trong quá trình được các bộ, ngành rà soát để đáp ứng tiêu chí huy động tài chính từ nhóm đối tác quốc tế của JETP.

Trong các buổi làm việc gần đây, phía Việt Nam và các đối tác quốc tế đều thống nhất ưu tiên nguồn lực JETP cho những lĩnh vực mang tính nền tảng, bao gồm phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới, nâng cấp hệ thống truyền tải, phát triển cơ chế lưu trữ năng lượng và thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Đây được xem là những “mảnh ghép” quan trọng để hình thành một hệ thống năng lượng xanh, hiện đại và đủ khả năng đáp ứng nhu cầu tăng trưởng trong dài hạn.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh, Việt Nam xác định JETP là một trong những trụ cột quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Tinh thần này được thể hiện rõ trong Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, qua đó nhấn mạnh yêu cầu đẩy nhanh tiến độ huy động và giải ngân nguồn lực JETP.

Tuy nhiên, cùng với triển vọng, JETP cũng đặt ra nhiều yêu cầu về cải thiện thể chế. Để dòng vốn thực sự chảy vào thị trường, khung chính sách và pháp lý cần được hoàn thiện, đặc biệt trong các cơ chế giá điện, hợp đồng mua bán điện, chia sẻ rủi ro và cơ chế bảo lãnh. Đây là yếu tố quyết định niềm tin của các định chế tài chính trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng toàn cầu đang diễn ra nhanh chóng.

Các bên hiện tiếp tục đàm phán và hoàn thiện thủ tục để sớm phê duyệt nguồn tài chính JETP. Khi được triển khai đồng bộ, nguồn lực này sẽ tạo ra chuyển biến rõ rệt trong quá trình chuyển đổi năng lượng của Việt Nam, mở ra cơ hội phát triển bền vững hơn, tự chủ hơn và phù hợp với cam kết khí hậu mà quốc gia đã đặt ra.

Hoàng Trang