Bước tiến lớn thúc đẩy hợp tác toàn cầu quản trị AI

Đại hội đồng LHQ ngày 26/8 (giờ New York) đã chính thức thông qua nghị quyết thành lập hai cơ chế đa phương mới trực thuộc LHQ về cố vấn, quản trị và đối thoại AI là Ủy ban Khoa học Quốc tế Độc lập về AI và cơ chế Đối thoại Toàn cầu về Quản trị AI. Theo thông cáo chính thức, Ủy ban Khoa học quốc tế độc lập về AI đóng vai trò là cầu nối hỗ trợ các nước, các tổ chức hoạch định chính sách, nghiên cứu công nghệ AI. Ủy ban này sẽ ban hành các đánh giá khoa học dựa trên bằng chứng, tổng hợp và phân tích các nghiên cứu hiện có liên quan đến cơ hội, rủi ro và tác động của AI với nhân loại. Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres có trách nhiệm đề cử thành viên tham gia vào ủy ban gồm 40 người này, với nhiệm kì kéo dài 3 năm.

Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua nghị quyết thành lập hai cơ chế mới để thúc đẩy hợp tác, quản trị AI. Ảnh: UN.com

Trong khi đó, cơ chế Đối thoại Toàn cầu về quản trị AI sẽ do LHQ chủ trì để các nước và các bên liên quan thảo luận về tầm quan trọng cũng như những rủi ro liên quan đến AI. Cơ chế đối thoại này sẽ diễn ra thường niên giữa đại diện các chính phủ và các bên liên quan. Tại đó, các bên sẽ thảo luận về hợp tác quốc tế, chia sẻ các phương pháp hay nhất và bài học kinh nghiệm, đồng thời thảo luận về quản trị AI để giúp thế giới đạt được các mục tiêu phát triển toàn cầu của LHQ. Phiên đối thoại đầu tiên dự kiến diễn ra tại hội nghị thượng đỉnh về AI tại Geneva, Thụy Sĩ vào năm 2026.

Sau phiên bỏ phiếu, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres ra tuyên bố "nồng nhiệt hoan nghênh" quyết định của Đại hội đồng LHQ về việc thành lập các cơ chế đa phương mới về quản trị AI, đồng thời đánh giá đây là cột mốc mang tính đột phá, nhấn mạnh cam kết của các quốc gia thành viên trong phát triển AI dựa trên Hiệp ước Kỹ thuật số Toàn cầu được thông qua trong khuôn khổ Hiệp ước Tương lai hồi năm ngoái. Ông kêu gọi các bên "ủng hộ sáng kiến lịch sử này và đóng góp vào việc xây dựng một tương lai mà AI phục vụ lợi ích chung của toàn thể nhân loại".

Trong một tuyên bố đưa ra trước đó, ông Guterres đánh giá AI mang lại nhiều lợi ích, nhưng những lợi ích đó chưa được phân bổ đồng đều mà tập trung vào một số ít cường quốc và tập đoàn lớn. Ông tin rằng hợp tác quốc tế là cách tốt nhất thu hẹp khoảng cách công nghệ AI giữa các nước phát triển và đang phát triển. "Nếu không có những cơ chế đầy đủ, AI có thể làm trầm trọng thêm bất bình đẳng và khoảng cách số, đồng thời gây ảnh hưởng không cân xứng đến những người dễ bị tổn thương nhất. Chúng ta phải nắm bắt cơ hội lịch sử này để đặt nền móng cho việc quản trị AI toàn diện - vì lợi ích của toàn nhân loại", ông nhấn mạnh.

Về phần mình, Đại sứ Costa Rica Maritza Chan Valverde, người tham gia điều phối các cuộc thảo luận về nghị quyết mới nhất của Đại hội đồng LHQ khẳng định: "AI đang phát triển với tốc độ nhanh, có quy mô ảnh hưởng đến mọi quốc gia và vùng lãnh thổ. Với nghị quyết này, LHQ tái khẳng định vai trò trung tâm trong việc đảm bảo AI sẽ phục vụ nhân loại". Từ Brussels, các nước EU ra tuyên bố chung nêu rõ, việc Đại hội đồng LHQ thông qua nghị quyết đã gửi tín hiệu mạnh mẽ đến thế giới rằng, "cùng nhau, chúng ta có thể chứng minh LHQ vẫn có vai trò và khả năng ứng phó với bối cảnh công nghệ đang phát triển nhanh chóng".

EU cam kết thúc đẩy hoạt động của hai cơ chế mới theo đúng nguyên tắc của Hiệp ước Kỹ thuật số Toàn cầu là "công nghệ phải mang lại lợi ích cho tất cả mọi người". "Hai cơ chế này sẽ góp phần xây dựng năng lực của các thành viên LHQ về AI bằng cách thúc đẩy kiến thức, sự hiểu biết chung và kinh nghiệm chung, mang lại lợi ích bình đẳng cho tất cả các bên liên quan, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển", thông cáo của EU có đoạn.

Việc thiết lập hai cơ quan mới liên quan đến AI là nỗ lực tiếp theo của các thành viên LHQ nhằm tăng cường hợp tác quốc tế về quản trị AI trên quy mô toàn cầu, trong bối cảnh AI đang phát triển rất nhanh, với quy mô ảnh hưởng rộng khắp. Tháng 3/2024, Đại hội đồng LHQ đã thông qua một nghị quyết do Mỹ bảo trợ, trong đó cũng ghi nhận tiềm năng của AI trong việc thúc đẩy và hiện thực hóa 17 Mục tiêu Phát triển bền vững (SDGs), đồng thời đặt mục tiêu thúc đẩy các hệ thống AI an toàn, bảo mật và đáng tin cậy để mang lại lợi ích và sự phát triển bền vững cho cộng đồng.

Thái Hà