Bước chuyển lớn hướng tới nền tài chính quốc gia hiện đại, minh bạch và hiệu quả

Chiều 14/6, tại Hội nghị toàn quốc Tập huấn về Tổ chức và hoạt động của tổ chức Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị ở cấp xã, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã giới thiệu chuyên đề liên quan đến việc phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực tài chính – một nội dung then chốt trong quá trình xây dựng mô hình chính quyền hai cấp hiệu quả.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng giới thiệu Chuyên đề "Báo cáo các nội dung cơ bản về thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền về lĩnh vực tài chính khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp".

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, trong giai đoạn hiện nay, việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với mô hình chính quyền địa phương hai cấp là chủ trương lớn, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng và Nhà nước. Đây là bước đi quan trọng nhằm cải cách cơ cấu tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị và đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước, hướng tới “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.

Để hiện thực hóa chủ trương đó, Bộ Tài chính đã chủ động rà soát và nghiên cứu sửa đổi các quy định trong hệ thống pháp luật do Bộ quản lý. Việc này bao gồm việc điều chỉnh các Luật, Nghị định, Thông tư liên quan, nhằm bảo đảm phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền cho các bộ, ngành và địa phương theo đúng phương châm “địa phương quyết – địa phương làm – địa phương chịu trách nhiệm”.

Mục tiêu xuyên suốt của quá trình này là thể chế hóa các chủ trương của Đảng, đồng thời kiến tạo không gian phát triển mới, thúc đẩy động lực tăng trưởng kinh tế - xã hội, tinh gọn bộ máy, tiết kiệm ngân sách và tăng cường chất lượng cung cấp dịch vụ công phục vụ người dân. Đặc biệt, việc phân định rõ chức năng và thẩm quyền giữa các cấp chính quyền sẽ giúp nâng cao tính chủ động của địa phương, phù hợp với điều kiện thực tiễn từng vùng, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số và hiện đại hóa bộ máy hành chính theo xu hướng chung của thế giới.

Cụ thể, Bộ Tài chính đã tiến hành rà soát toàn diện 253 văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực tài chính, bao gồm 17 luật, 65 nghị định và 143 thông tư. Trên cơ sở đó, Bộ đề xuất phân cấp 412 nhiệm vụ, đạt tỷ lệ 48,5%. Nhiều văn bản pháp lý quan trọng đã được đề nghị sửa đổi như Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công... Đồng thời, 5 Nghị định và 7 Thông tư cũng đã được xây dựng để cụ thể hóa nội dung phân quyền trong các lĩnh vực như thuế, tài sản công, dự trữ quốc gia và thống kê.

Một nội dung nổi bật được nêu ra là việc tái cơ cấu chức năng của các cấp chính quyền trong mô hình hai cấp (tỉnh và xã). Qua rà soát, 207 nhiệm vụ hiện do cấp huyện đảm nhiệm đã được xác định điều chỉnh lại: 18 nhiệm vụ chuyển lên cấp tỉnh để đảm bảo thống nhất trong quản lý vĩ mô và ban hành chính sách; 189 nhiệm vụ chuyển xuống cấp xã, sát hơn với người dân và phản ánh đúng vai trò của cấp chính quyền gần dân nhất.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, đây là bước đi đầu tiên nhưng rất quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một nền tài chính quốc gia hiện đại, minh bạch, hiệu quả.

Việc giao quyền cho cấp xã thực hiện các nhiệm vụ như quản lý thuế, tài sản công, đất đai, đầu tư công hay điều hành Chương trình Mục tiêu Quốc gia đã mở ra một giai đoạn mới trong quản lý nhà nước tại cơ sở. Từ nay, chính quyền cấp xã có thể chủ động thực hiện các công việc trước đây từng phải qua nhiều cấp trung gian.

“Các xã giờ đây có thể trực tiếp đăng ký kinh doanh cho hộ cá thể, phê duyệt dự án đầu tư nhỏ, điều hành quỹ bảo vệ môi trường địa phương và thực hiện hàng loạt nhiệm vụ khác – minh chứng rõ nét cho tính thực chất của việc phân quyền”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thằng nhấn mạnh.

Một thách thức không nhỏ khác đi cùng với cải cách bộ máy là việc xử lý tài sản công sau sắp xếp đơn vị hành chính. Việc tinh gọn bộ máy kéo theo nhiều vấn đề liên quan đến trụ sở, nhà đất, tài sản công giá trị lớn. Nhằm xử lý bài bản và hiệu quả vấn đề này, Bộ Tài chính đã ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể, phối hợp chặt chẽ với Sở Tài chính các địa phương và đề xuất Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ hơn 4.500 tỷ đồng cho các địa phương có khó khăn trong xử lý tài sản sau sắp xếp.

Đáng chú ý, các nhiệm vụ vốn trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng hoặc trung ương giờ đây được giao cho địa phương. Đơn cử như thẩm quyền phê duyệt dự án đầu tư công, quy trình đấu thầu, xử lý tài sản công hay giám sát chi tiêu ngân sách đều đã được rút gọn thủ tục, giao về cơ sở phù hợp. Song song đó, các quy trình quản lý tài chính cũng được số hóa mạnh mẽ, tiến tới một nền hành chính công hiện đại, minh bạch và tiết kiệm nguồn lực.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, đây là bước đi đầu tiên nhưng rất quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một nền tài chính quốc gia hiện đại, minh bạch, hiệu quả. Việc phân cấp, phân quyền phải đi liền với phân bổ nguồn lực và trách nhiệm rõ ràng để đảm bảo triển khai đồng bộ, thực chất.

Với những nỗ lực đồng bộ từ trung ương đến địa phương, mô hình chính quyền hai cấp không chỉ giúp tinh gọn bộ máy mà còn mở ra cơ hội cải thiện toàn diện năng lực quản trị tài chính công. Mỗi địa phương, với quyền tự chủ lớn hơn, sẽ có điều kiện đưa ra các chính sách phù hợp, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân.

“Bộ Tài chính cam kết tiếp tục đồng hành cùng các địa phương trong triển khai đồng bộ các giải pháp cải cách, góp phần hoàn thành nhiệm vụ tái cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước, nâng cao hiệu lực – hiệu quả, hướng tới mục tiêu phát triển nhanh và bền vững. Đây chính là nền móng để xây dựng một nền hành chính tiên tiến, phục vụ hiệu quả cho kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu rõ.

Thanh Hằng