Bước chuyển cho dự án trục cảnh quan sông Hồng

Thông tin này đánh dấu bước tiến quan trọng đối với một không gian đã được nghiên cứu nhiều thập kỷ, đồng thời khẳng định quyết tâm của TP trong việc tổ chức lại cảnh quan, kết nối hạ tầng và phát huy giá trị sông Hồng trong phát triển đô thị.

Tầm nhìn xuyên suốt

Không gian hai bên sông Hồng từ lâu đã được xác định có vai trò đặc biệt trong cấu trúc phát triển đô thị của Thủ đô. Theo các chuyên gia quy hoạch, việc nghiên cứu khu vực này bắt đầu từ hàng chục năm trước, khi TP tổ chức nhiều đề án liên quan tới cảnh quan và phát triển hai bên bờ sông. Từ những năm 90 của thế kỷ trước, nhiều bộ, ngành T.Ư và các đơn vị tư vấn đã tiến hành khảo sát, đưa ra các định hướng về tổ chức không gian, giao thông thủy và cảnh quan đô thị. Trong quá trình đó, nhiều đồ án có quy mô lớn đã được thực hiện, từng bước hình thành cơ sở dữ liệu quan trọng phục vụ cho quy hoạch ngày nay.

Sông Hồng đoạn chạy qua địa phận Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Một số đề xuất hợp tác với tổ chức quốc tế cũng được triển khai, qua đó mở rộng góc nhìn, đưa kinh nghiệm nước ngoài vào việc nghiên cứu đặc điểm tự nhiên – kỹ thuật của dòng sông. Bên cạnh các nghiên cứu từ nhiều cơ quan chuyên môn, một số phương án quy hoạch tổng thể hai bên sông kết hợp với đối tác nước ngoài cũng đã được thực hiện trong giai đoạn đầu những năm 2000. Đây là những đề xuất có tính tham khảo cao, tiếp cận đa chiều cả về cảnh quan, môi trường, văn hóa và tổ chức không gian đô thị theo hướng hiện đại. Dù còn những hạn chế về điều kiện thực hiện ở từng thời kỳ, những nghiên cứu này đã tạo nền móng quan trọng giúp TP có cơ sở tiếp tục hoàn thiện tầm nhìn đối với không gian ven sông.

Một trong những bước tiến đáng kể phải kể đến là quy hoạch phân khu hai bên sông Hồng được xây dựng công phu và đã phê duyệt. Quy hoạch này xác định rõ khu vực hai bên sông là trục không gian cảnh quan quan trọng của Thủ đô, kết hợp giữa các chức năng công viên, văn hóa, dịch vụ và kết nối hạ tầng đô thị. Đây cũng là cơ sở quan trọng để TP xem xét những dự án quy mô lớn gắn với mục tiêu cải thiện chất lượng sống, tăng cường không gian công cộng và phát huy giá trị cảnh quan mặt nước.

Các chuyên gia nhận định, việc nghiên cứu xuyên suốt trong thời gian dài đã khẳng định rằng sông Hồng không chỉ đóng vai trò là dòng chảy tự nhiên mà còn là trục động lực quan trọng, kết nối khu vực trung tâm với các vùng phụ cận, tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững của Thủ đô trong hiện tại và tương lai.

Bước chuyển mới

Theo Thông báo số 626/TB-VPCP ngày 17/11/2025 của Văn phòng Chính phủ, Thường trực Chính phủ đã thống nhất chủ trương nghiên cứu đầu tư Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng trên nguyên tắc bảo đảm đồng bộ với các quy hoạch hiện hành và phù hợp với định hướng phát triển Thủ đô trong thời kỳ mới. TP Hà Nội được giao nhiệm vụ rà soát toàn bộ hệ thống quy hoạch có liên quan, trong đó chú trọng đặc biệt đến các yếu tố về không gian, hạ tầng kỹ thuật, cảnh quan – môi trường, phòng chống thiên tai và phát triển văn hóa. Thông báo cũng nêu rõ yêu cầu triển khai có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải; đồng thời bảo đảm các nguyên tắc công khai, minh bạch trong từng khâu công việc. Đây là định hướng quan trọng cho thấy quyết tâm của Chính phủ trong việc bảo đảm hiệu quả đối với một dự án quy mô lớn, tác động sâu rộng đến nhiều lĩnh vực của đời sống đô thị.

Theo định hướng, Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng khi được nghiên cứu sẽ phải phát huy tối đa lợi thế của không gian mặt nước, kết hợp khai thác mặt đất, không gian ngầm và các tuyến kết nối theo trục đứng, trục ngang nhằm tạo ra cảnh quan hài hòa, hiện đại và gắn kết đồng bộ với mạng lưới đô thị hai bên sông. Mục tiêu lớn là tổ chức lại hệ thống hạ tầng khang trang, bảo đảm an toàn đê điều và có khả năng ứng phó trước các thách thức về thiên tai.

TP Hà Nội cũng được giao chủ động rà soát, đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù trong phạm vi thẩm quyền nhằm tạo điều kiện thuận lợi khi thực hiện dự án. Những cơ chế vượt thẩm quyền sẽ được tổng hợp, báo cáo để xem xét theo quy trình. Điều này thể hiện sự chủ động của TP trong việc phối hợp với các bộ, ngành và bảo đảm hài hòa yêu cầu của pháp luật với thực tiễn phát triển. Bên cạnh đó, TP cũng được yêu cầu tổ chức phân kỳ đầu tư phù hợp, ưu tiên những hạng mục có tính khả thi cao, qua đó bảo đảm tiến độ chung và tránh áp lực quá lớn đối với nguồn lực trong giai đoạn đầu. Đây là nguyên tắc quan trọng trong quản trị dự án quy mô lớn, giúp nâng cao tính ổn định và giảm thiểu các rủi ro trong quá trình triển khai.

Định hướng phát triển

Ở góc độ chuyên môn, nhiều chuyên gia cho rằng, việc nghiên cứu Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng là hướng tiếp cận đúng đắn khi đặt không gian sông Hồng vào vị trí trung tâm trong cấu trúc đô thị. Điểm nhấn quan trọng là dự án không chỉ mang tính chất chỉnh trang hạ tầng, mà còn hướng tới mục tiêu đồng bộ hơn về cảnh quan, môi trường và văn hóa.

TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Việt Nam cho biết, từ nhiều năm nay, các đồ án quy hoạch đã xác định rõ khu vực hai bên sông là trục cảnh quan chủ đạo của Hà Nội. Nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước cũng đã đề xuất các phương án phát triển không gian gắn với du lịch, văn hóa và không gian xanh. Điều đó cho thấy sự nhất quán trong tiếp cận, đồng thời khẳng định giá trị của sông Hồng như một không gian động lực. "Việc nghiên cứu các dự án lớn trong giai đoạn hiện nay cần kế thừa có chọn lọc những kinh nghiệm từ trước, đồng thời bổ sung các yêu cầu mới phù hợp với điều kiện thực tế. Một trong những yếu tố quan trọng là bảo đảm an toàn đê điều và thoát lũ – điều mà các nghiên cứu trước đây từng gặp khó khăn trong việc thực thi. Việc TP chủ động rà soát quy hoạch, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành là hướng đi cần thiết để bảo đảm tính bền vững lâu dài" - TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm nhấn mạnh.

Bên cạnh các yêu cầu kỹ thuật, yếu tố cảnh quan và không gian văn hóa cũng được đặt ra. Trục đại lộ khi được nghiên cứu có thể tận dụng lợi thế tự nhiên của sông, tạo ra các không gian công cộng quy mô lớn, gắn với các hoạt động văn hóa – lễ hội, góp phần nâng cao chất lượng sống và tạo bản sắc cho đô thị. Đây cũng là cơ hội để TP tăng diện tích không gian xanh, cải thiện khả năng tiếp cận mặt nước và tạo điểm nhấn mới trong phát triển đô thị. Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ hiện nay, việc tổ chức không gian hai bên sông theo hướng bền vững sẽ tạo ra trục cảnh quan liên tục, kết nối hài hòa giữa các khu vực ven sông và đô thị trung tâm. Điều này có ý nghĩa lớn đối với sự phát triển tương lai của Thủ đô, giúp nâng cao chất lượng môi trường và tạo hình ảnh đô thị hiện đại, thân thiện.

Với chủ trương nghiên cứu đầu tư đã được xác định, Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng đang đứng trước cơ hội mới. Việc triển khai bài bản, đúng quy trình sẽ tạo điều kiện để TP hình thành một không gian cảnh quan hiện đại, hài hòa và mang bản sắc của Thủ đô. Dự án cũng kỳ vọng đóng góp quan trọng vào việc nâng cấp hạ tầng giao thông, mở rộng không gian phát triển và tăng cường các hoạt động văn hóa – du lịch ven sông.

Trong quá trình thực hiện, TP sẽ đối diện nhiều yêu cầu về kỹ thuật, tổ chức không gian, môi trường và sự đồng thuận xã hội. Đây là những yếu tố đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị và sự tham gia của cộng đồng. Tuy nhiên, với nền tảng quy hoạch được chuẩn bị kỹ lưỡng trong thời gian dài cùng tinh thần chủ động của chính quyền TP, dự án đang có nhiều điều kiện thuận lợi để tiếp tục triển khai.

Lại Tấn