Bùng nổ 'chung cư' cho heo ở Trung Quốc

Năm 2018, dịch tả heo châu Phi bùng phát mạnh tại Trung Quốc. Chỉ trong vòng một năm, một nửa đàn heo hơn 400 triệu con của nước này bị xóa sổ - nhiều hơn tổng sản lượng hàng năm của cả Mỹ và Brazil cộng lại - khiến giá thịt heo tăng vọt và Trung Quốc phải nhập khẩu lượng lớn thịt heo.

Để vực dậy ngành chăn nuôi, các công ty không ngại thử nghiệm mô hình nuôi heo cao tầng dù chi phí ban đầu bỏ ra khá cao. Những "chung cư nuôi heo" cho thấy mức độ sẵn sàng của một số nhà chăn nuôi trong quá trình Trung Quốc cải tổ mô hình sản xuất nông nghiệp.

Do đó, đàn heo nội địa đã phục hồi nhanh hơn dự kiến vì các trang trại lớn mở rộng công suất một cách ồ ạt.

Các "đại gia" chăn nuôi bước vào cuộc chơi mới

Năm 2017, trên núi Yaji ở miền nam Trung Quốc, công ty nông nghiệp tư nhân Guangxi Yangxiang vận hành 2 tòa nhà 7 tầng nuôi heo nái sinh sản và xây dựng thêm 4 tòa nhà khác, trong đó có một tòa lên đến 13 tầng - trở thành "chung cư nuôi heo" cao nhất thế giới, theo Reuters.

Mô hình này thậm chí có số vốn đầu tư cao hơn khoảng 30% so với các trang trại hiện đại một tầng.

"Xây trang trại nuôi heo nhiều tầng đem lại lợi ích nhất định. Ngoài việc tiết kiệm năng lượng và tài nguyên, doanh nghiệp vẫn có thể nuôi được rất nhiều heo dù diện tích không nhiều", ông Xu Jiajing, quản lý trang trại trên núi của Yangxiang, cho biết.

Đáng chú ý, vào năm 2020, nhà sản xuất heo hàng đầu Trung Quốc Muyuan Foods cũng gia nhập cuộc đua xây mới "chung cư nuôi heo". Công ty bắt tay vào khởi công trang trại mới vào tháng 3/2020 và bắt đầu vận hành tòa nhà đầu tiên trong số 21 tòa vào tháng 9 cùng năm.

Tranh thủ khi thị trường bất động sản và hạ tầng chững lại, Công ty TNHH Chăn nuôi hiện đại Hubei Zhongxin Kaiwei đã tận dụng khu đất kế bên và đầu tư 600 triệu USD xây trang trại cao tầng, cùng 900 triệu USD cho một nhà máy chế biến thịt gần đó.

Jin Lin, Tổng giám đốc trang trại, cho biết với diện tích sàn 390.000 m2/tòa, 2 tòa nhà có thể đạt sản lượng tới 1,2 triệu con heo mỗi năm.

Thời điểm đó, trang trại này tuyển dụng hơn 800 nhân viên, tức trung bình mỗi người phụ trách khoảng 1.500 con heo, đi vào hoạt động từ tháng 9/2022 khi lứa heo nái đầu tiên được đưa vào.

Đàn heo được chia nhóm, vận chuyển bằng thang máy đến từng tầng quy định và bắt đầu chu kỳ sống trong tòa nhà, theo The New York Times.

Thức ăn được phân phối xuống từng tầng thông qua hệ thống khép kín. Ảnh: The New York Times.

Trang trại cũng chia thành các khu sinh sản, khu chăm sóc riêng biệt. Toàn bộ quá trình kết thúc tại khu chăn nuôi, nơi heo được "vỗ béo" trong 6-8 tháng trước khi cung cấp cho thị trường.

"Mỗi tầng trong tòa nhà được chia thành nhiều khu chức năng khác nhau, giúp việc chăn nuôi sạch sẽ hơn", Chủ tịch Zhuge Wenda của Zhongxin Kaiwei cho biết.

Mỗi ngày, thức ăn sẽ được vận chuyển lên mái nhà bằng băng chuyền, sau đó phân phối xuống từng tầng thông qua hệ thống khép kín. Hệ thống hiện đại này đảm bảo heo được tắm rửa hàng ngày và cho ăn chính xác theo cân nặng, giống và nhu cầu thị trường.

Ngoài ra, trang trại cũng có hệ thống tái chế chất thải riêng, giúp giảm thiểu mùi hôi và ô nhiễm môi trường - vấn đề phổ biến ở các trại heo nông thôn truyền thống.

Trong cuộc đua giành thị phần, những công ty như Muyuan đặt cược rằng có thể ngăn dịch bệnh xâm nhập cũng như nâng cao hiệu quả để đáp ứng nhu cầu khổng lồ về thịt heo của người dân.

Theo các chuyên gia, các tòa nhà cao tầng có thể tiết kiệm tới 1/3 diện tích so với trang trại truyền thống nuôi cùng số lượng heo.

Mô hình này trở nên linh hoạt hơn về địa điểm xây dựng, thậm chí có thể dựng trên các địa hình hiểm trở như núi cao. Nước thải từ trại được xử lý để tưới cây ăn quả, còn chất thải rắn được dùng làm phân bón.

Khuyến khích xây trang trại nhiều tầng nuôi heo

Những năm gần đây, Trung Quốc đẩy mạnh công nghiệp hóa đàn heo lớn nhất thế giới. Đây là một phần trong nỗ lực hiện đại hóa ngành nông nghiệp kéo dài 30 năm và tạo ra sự giàu có cho khu vực nông thôn.

Năm 2019, Quốc vụ viện Trung Quốc ban hành sắc lệnh yêu cầu tất cả bộ ngành hỗ trợ ngành chăn nuôi heo, bao gồm hỗ trợ tài chính để xây dựng thêm các trang trại quy mô lớn.

Theo văn bản do Bộ Tài nguyên Thiên nhiên và Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Trung Quốc công bố, giới hạn diện tích tối đa một ha cho việc xây dựng các trang trại nuôi heo đã được gỡ bỏ.

Chính quyền địa phương có thể tự đặt ra mức tối đa dựa trên điều kiện thực tế. Các tòa nhà nhiều tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp cũng được phép xây dựng - chính sách ưu đãi nhằm khuyến khích tăng sản lượng heo.

"Hoạt động sản xuất nông nghiệp cần được hỗ trợ bởi các cơ sở công nghệ cao có khả năng tái chế chất thải và thân thiện với môi trường", ông Liu Mingsong, Cục trưởng Cục bảo vệ và giám sát đất canh tác thuộc Bộ Tài nguyên Thiên nhiên Trung Quốc, cho biết.

Cùng năm, Bắc Kinh cho phép triển khai chăn nuôi nhiều tầng, mở đường cho việc nuôi heo trên tầng cao để tăng sản lượng đối với trang trại có diện tích hạn chế.

Riêng ở tỉnh Tứ Xuyên, địa phương này đã có 64 trại heo cao tầng được quy hoạch hoặc xây dựng vào năm 2020.

"So với phương thức chăn nuôi truyền thống, các trại heo cao tầng thông minh hơn, tự động hóa và đạt mức độ an toàn sinh học cao hơn", ông Zhu Zengyong, Giáo sư tại Viện Khoa học Động vật thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Trung Quốc, nhận định.

Tuy vậy, một số chuyên gia khác không quên cảnh báo các trại nuôi tập trung quy mô lớn có thể làm tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh nghiêm trọng hơn.

Ông Matthew Hayek, trợ lý giáo sư ngành nghiên cứu môi trường tại Đại học New York (Mỹ), cho rằng nếu dịch bệnh lọt vào bên trong, nó có thể "lây lan nhanh chóng như cháy rừng".

Yangxiang giảm rủi ro bằng cách quản lý riêng từng tầng: nhân viên chỉ làm việc trên một tầng cố định, heo nái mới sẽ được nhập vào từ tầng trên cùng, sau đó di chuyển bằng thang máy xuống tầng được phân bổ.

Hệ thống thông gió được thiết kế để ngăn không khí lưu thông giữa các tầng hoặc sang tòa khác. Cụ thể, không khí đi vào từ các kênh dưới đất, qua ống dẫn gió ở từng tầng rồi tập trung thoát ra trên mái bằng quạt hút công suất lớn, đẩy ra ngoài qua ống khói cao 15 m.

Dù vậy, quá trình xây dựng các tòa nhà cao tầng lại làm tăng chi phí và độ phức tạp. "Mô hình này giúp tiết kiệm đất nhưng lại làm cấu trúc phức tạp hơn, chi phí bê tông và thép cũng cao hơn", ông Xue Shiwei, Phó giám đốc điều hành tại Pipestone Livestock, chi nhánh Trung Quốc của một công ty quản lý nông trại Mỹ.

Phần lớn các thiết bị bổ sung đều được Yangxiang nhập khẩu nhằm giảm nguy cơ lây lan dịch bệnh. Đây cũng là yếu tố khiến chi phí vận hành bị "đội" lên cao.

Nhưng sau khi thử nghiệm nhiều mô hình, công ty kết luận rằng xây dựng trang trại nuôi heo cao tầng là lựa chọn tốt nhất.

Mới đây tại Việt Nam, CTCP Nông nghiệp BAF Việt Nam (BAF Việt Nam) và CTCP Xuân Thiện Thanh Hóa đã gửi văn bản xin ý kiến Bộ Nông nghiệp và Môi trường về triển khai mô hình chăn nuôi heo trong nhà nhiều tầng.

Trong đó, BAF Việt Nam cho biết đã hợp tác chiến lược với Tập đoàn Muyuan (Trung Quốc) - đơn vị chăn nuôi heo lớn nhất thế giới, nổi bật với mô hình trại chăn nuôi heo nhiều tầng, đề xuất dự án tổ hợp trại chăn nuôi heo 6 tầng thông minh tại tỉnh Tây Ninh.

Anh Nguyễn