Bom chùm khiến xung đột Israel - Iran khốc liệt hơn

Theo thông tin từ Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF), đầu đạn của tên lửa Iran đã tách ra ở độ cao khoảng 7 km trước khi phát tán khoảng 20 bom con trong bán kính tới 8 km trên bầu trời khu vực trung tâm Israel.

Vụ tấn công nhắm vào vùng gần thành phố Tel Aviv. Một số bom con rơi xuống thị trấn Or Yehuda và Azor, làm hư hại một tòa nhà, song may mắn không có thương vong, theo Reuters.

Khói bốc lên từ một tòa nhà thuộc khu phức hợp bệnh viện Soroka sau khi nơi này bị trúng tên lửa bắn từ Iran, ngày 19/6/2025. Ảnh: PTI.

Giới chức Israel đã ngay lập tức cảnh báo người dân không được chạm vào bất kỳ mảnh vỡ hay vật thể lạ nào rơi xuống sau vụ tấn công, do lo ngại nhiều bom con chưa nổ còn sót lại có thể phát nổ bất kỳ lúc nào.

Israel coi động thái sử dụng bom chùm là một sự leo thang rất nguy hiểm. Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố Iran sẽ phải “trả giá đắt”, đồng thời ra lệnh cho quân đội tăng cường không kích trả đũa các mục tiêu Iran.

Lính cứu hỏa dập lửa sau khi bệnh viện Israel trúng tên lửa Iran Bệnh viện Soroka - nơi phục vụ 1 triệu dân miền Nam Israel - hứng chịu thiệt hại nghiêm trọng với nhiều khu điều trị bị phá hủy hoàn toàn sau khi trúng tên lửa Iran vào ngày 19/6. 71 người bị thương, nhiều bệnh nhân chỉ vừa kịp sơ tán trước vụ tấn công, bệnh viện chuyển sang tiếp nhận các ca nguy kịch.

Bom chùm là gì?

Bom chùm là loại vũ khí nổ đặc biệt chứa bên trong nhiều bom nhỏ hơn, thường được gọi là bom con hoặc đạn con. Thay vì chỉ gây nổ một lần tại một điểm như đầu đạn thông thường, bom chùm được thiết kế để mở tung ở trên không trung, giải phóng hàng chục cho tới hàng trăm bom con xuống một khu vực rộng lớn trước khi chạm đất. Các bom con này thường có kích cỡ cỡ quả lựu đạn, được lắp ngòi nổ va chạm hoặc hẹn giờ.

Khi rơi, chúng phân tán ngẫu nhiên và phát nổ gần như đồng loạt, tạo ra nhiều mảnh văng trên phạm vi rộng nhằm sát thương, phá hủy hoặc làm hỏng phương tiện, khí tài và các mục tiêu “mềm” trên diện tích lớn.

Hình ảnh từ Bộ Tư lệnh Mặt trận Nội địa Israel cho thấy một đầu đạn từ tên lửa bom chùm của Iran, kèm theo cảnh báo người dân tránh xa, ngày 19/6/2025. Ảnh: Timesofisrael.

Theo các chuyên gia, một quả bom chùm có thể rải bom con bao phủ khu vực tương đương vài sân bóng đá. Chính nhờ khả năng “rải thảm” này mà bom chùm có thể tàn phá cùng lúc nhiều mục tiêu trong vùng bán kính sát thương của nó – điều mà một đầu đạn đơn lẻ khó đạt được.

Cơ chế hoạt động bom chùm

Bom chùm có thể được triển khai bằng nhiều phương tiện: từ bom thả từ máy bay, đầu đạn tên lửa đạn đạo, cho tới đạn pháo hoặc rocket. Trong trường hợp tên lửa đạn đạo như vụ Iran tấn công Israel, khi tên lửa bay đến gần mục tiêu, bộ phận kích nổ sẽ làm đầu đạn tách vỏ ở tầm cao đã tính toán (ví dụ 7 km).

Ngay lập tức, các bom con được giải phóng và rơi xuống. Chúng không có động cơ dẫn đường, mà đơn thuần rải theo quán tính và trọng lực. Bán kính rải phụ thuộc vào độ cao tách và tốc độ tên lửa; ở độ cao 7 km, bán kính phủ của bom chùm Iran ước tính khoảng 8 km. Mỗi bom con khi chạm đất sẽ phát nổ tương tự một quả lựu đạn hoặc một đầu đạn pháo nhỏ, gây sát thương bằng sóng nổ và mảnh văng.

Theo Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế (ICRC), bom chùm lần đầu được sử dụng trong Thế chiến II và phát triển mạnh trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Đến nay, hậu quả của bom chùm vẫn ám ảnh nhiều quốc gia từng là chiến trường.

Khi tên lửa mang đầu đạn bom chùm bay đến gần mục tiêu, đầu đạn sẽ mở ra ở độ cao nhất định (khoảng 6-7 km), giải phóng hàng chục hoặc hàng trăm quả bom con không dẫn đường rơi tự do xuống mặt đất. Ảnh: Business-standard.

Công ước về bom chùm năm 2008 (CCM), có hiệu lực từ năm 2010, cấm tuyệt đối việc sử dụng, phát triển, sản xuất, mua bán và chuyển giao loại vũ khí này. Đã có 111 quốc gia và 12 thực thể khác ký tham gia hiệp ước, tiêu hủy tới 99% kho dự trữ bom chùm toàn cầu. Tuy nhiên, các cường quốc quân sự lớn như Israel, Iran, Mỹ, Nga, vẫn từ chối tham gia công ước này.

Các chuyên gia quốc tế đồng thuận rằng bom chùm không thể phân biệt giữa binh lính và dân thường, do chúng rải bom con trên diện rộng và để lại lượng lớn vật liệu chưa nổ, gây nguy hiểm kéo dài cho cộng đồng.

Thay đổi cục diện xung đột?

Theo các chuyên gia, việc Iran được cho là sử dụng bom chùm trong cuộc xung đột với Israel có thể tác động đáng kể đến cục diện xung đột theo nhiều cách. Trước hết, về mặt tâm lý và răn đe, nó gửi đi tín hiệu rằng Tehran sẵn sàng sử dụng những vũ khí phi truyền thống, gây sát thương rộng lớn để đáp trả Israel.

Một bước leo thang như vậy thường khiến đối thủ phải chùn bước cân nhắc: Israel sẽ lo ngại nếu Iran còn những vũ khí nguy hiểm hơn đang trữ trong kho. Vì Tehran từng cảnh báo “chưa dùng đến vũ khí hiện đại nhất”. Thực tế, ngay sau vụ bom chùm, Israel đã lên án Iran tìm cách “gây tối đa thiệt hại cho dân thường” bằng loại vũ khí có sức phá hủy diện rộng, theo Reuters.

Cuộc xung đột giữa Israel và Iran ngày càng trở nên khốc liệt hơn với nhiều thương vong cho cả hai bên. Ảnh: Reuters.

Về chiến thuật thực địa, bom chùm đặc biệt nguy hiểm đối với các mục tiêu tập trung và cố định. Israel sẽ phải đánh giá lại việc bố trí các đơn vị và tài sản chiến lược của mình. Chẳng hạn, các căn cứ không quân, sân bay, bãi tập kết xe tăng của Israel có thể trở thành mục tiêu cho bom chùm của Iran. Chỉ một tên lửa cũng đủ rải bom con làm tê liệt hoạt động một sân bay. Điều này đe dọa ưu thế không quân vốn là trụ cột sức mạnh của Israel.

Mặt khác, bom chùm có thể phần nào vô hiệu hóa lợi thế phòng thủ của Israel như các hệ thống phòng không và đánh chặn. Tên lửa mang bom chùm khi tách ra thành nhiều bom con sẽ gây khó khăn cho hệ thống radar và tên lửa phòng thủ: thay vì phải đánh chặn một đầu đạn, giờ đây hệ thống phải đối mặt với hai chục vật thể nhỏ tách rời.

Israel cho biết cho đến nay, Iran đã bắn gần 400 tên lửa đạn đạo và hàng trăm UAV về phía Israel, trong đó có khoảng 35 tên lửa xuyên qua lá chắn phòng thủ của Israel. Ảnh: Reuters.

Dù các bom con không được dẫn đường độc lập thì việc chúng phân tán rộng cũng có thể khiến một số bom lọt lưới phòng thủ và rơi xuống mục tiêu. IDF đang điều tra liệu Iran có sử dụng công nghệ MIRV (đa đầu đạn hồi quy độc lập) hay không, sau khi thu được hàng chục bom con chưa nổ từ vụ tấn công.

Nếu Iran thực sự sở hữu tên lửa MIRV – đồng nghĩa với khả năng một tên lửa tấn công nhiều mục tiêu khác nhau cùng lúc – thì mối đe dọa chiến lược đối với Israel còn nghiêm trọng hơn nhiều. Dù là bom chùm hay MIRV, sự xuất hiện của đầu đạn phân tách nhiều bom cũng cho thấy tên lửa Iran ngày càng nguy hiểm và khó đánh chặn hơn trước các lá chắn phòng thủ của Israel.

Kể từ ngày 19/6, sau khi Israel cáo buộc Iran sử dụng bom chùm, xung đột giữa hai bên đã bước sang giai đoạn nguy hiểm hơn với những đòn đáp trả ngày càng quyết liệt. Các cuộc không kích, tấn công bằng tên lửa và UAV liên tiếp diễn ra.

Quyết định sắp tới của Mỹ, mà Tổng thống Donald Trump cho biết sẽ đưa ra trong 2 tuần tới, sẽ đóng vai trò then chốt, định hình cục diện mới cho cuộc đối đầu chưa có dấu hiệu hạ nhiệt này.

Israel không kích cơ sở hạt nhân Arak, khói đen bốc cao Truyền hình nhà nước Iran ngày 19/6 đã phát sóng hình ảnh khói đen cuồn cuộn bốc lên từ phía xa khu vực nhà máy hạt nhân Arak. Trong một tuyên bố, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho biết họ đã nhận được thông tin cho thấy lò phản ứng nghiên cứu nước nặng đang trong quá trình xây dựng tại Arak đã bị trúng đạn, nhưng khu vực này không chứa vật liệu phóng xạ vào thời điểm xảy ra vụ tấn công.

Thu Ngoan