Bộ Tư pháp tích cực lấy ý kiến góp ý dự thảo các văn kiện Đại hội Đảng

Thực hiện Kết luận số 200-KL/TW ngày 17/10/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về kết quả công tác tổ chức đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Đảng ủy Bộ Tư pháp đã tổ chức tập hợp, tổng hợp ý kiến góp ý của cán bộ, đảng viên và các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội vào dự thảo các văn kiện trình Đại hội đại biểu lần thứ XIV của Đảng qua các hội nghị, hội thảo và tọa đàm chuyên đề, đảm bảo thảo luận sâu, trọng tâm và thực chất.

Đa số ý kiến nhận định các dự thảo được chuẩn bị công phu, khoa học, toàn diện, phản ánh trung thực thành tựu to lớn của đất nước sau gần 40 năm đổi mới, đồng thời thể hiện tư duy mới, tầm nhìn chiến lược về phát triển trong giai đoạn tới. Bên cạnh sự đồng thuận, nhiều ý kiến đã tập trung thảo luận sâu, trùng nhau ở mức cao về các vấn đề thuộc lĩnh vực thể chế, pháp luật và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, cho rằng đây là nội dung cần được căn chỉnh, làm rõ, nhấn mạnh và nâng tầm trong dự thảo văn kiện, tương xứng với vai trò của thể chế trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Hoàn thiện thể chế phát triển

Về Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV của Đảng, tại Mục III - Hoàn thiện thể chế phát triển đất nước nhanh và bền vững (trang 21 và các trang liên quan), Bộ Tư pháp cho biết, đây là nội dung nhận được nhiều ý kiến thảo luận sâu và thống nhất cao từ các tổ chức chính trị - xã hội, các nhà khoa học, chuyên gia pháp lý. Các ý kiến cho rằng, cần căn chỉnh cách diễn đạt, nội hàm và cấu trúc khái niệm để bảo đảm tính nhất quán, khoa học, có cơ sở lý luận và thực tiễn, đồng thời phản ánh đầy đủ hơn vị trí, vai trò đặc biệt của thể chế pháp luật trong giai đoạn phát triển mới.

Về thuật ngữ và cấu trúc, Bộ Tư pháp đề nghị thay cụm từ “thể chế phát triển nhanh, bền vững đất nước” bằng “thể chế phát triển”, nhằm bảo đảm thống nhất về khái niệm với cách diễn đạt tại các trang 19 và 49 của dự thảo Báo cáo chính trị, phù hợp với tư duy mới của Đảng về “hoàn thiện thể chế phát triển quốc gia” được xác lập trong Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương, tránh việc mở rộng hoặc lặp nội dung với các khái niệm “phát triển nhanh, bền vững” vốn đã được thể hiện trong các phần về mục tiêu tổng quát, định hướng chiến lược.

Việc sử dụng khái niệm “thể chế phát triển” giúp nhấn mạnh bản chất: thể chế không chỉ là khuôn khổ pháp lý, mà còn là động lực trực tiếp của tăng trưởng và đổi mới sáng tạo, phản ánh đúng vai trò của pháp luật, bộ máy nhà nước và cơ chế vận hành trong quản trị quốc gia hiện đại.

Bộ Tư pháp tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo, tọa đàm chuyên đề để lấy ý kiến góp ý dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV Đảng.

Về cách diễn đạt các trụ cột phát triển, tại đoạn đầu tiên, Mục III - Tiếp tục xây dựng hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển nhanh và bền vững đất nước (tại trang 21), Bộ Tư pháp đề nghị lược bỏ, không sử dụng cụm từ “các thể chế khác là rất quan trọng” vì thuật ngữ này chưa rõ nội hàm, khó thể chế hóa trong quá trình cụ thể hóa thành luật, chính sách; có thể gây đa nghĩa, không thống nhất trong quá trình triển khai, làm giảm tính chặt chẽ về lý luận và thực tiễn.

Thay vào đó, cần xác định lại trật tự ưu tiên và mối quan hệ giữa các trụ cột phát triển, theo hướng kế thừa và phát triển quan điểm xuyên suốt của các kỳ Đại hội trước, thể hiện rõ trong dự thảo Báo cáo Chính trị (trang 19): “Phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hóa, con người là nền tảng; tăng cường quốc phòng, an ninh và đẩy mạnh đối ngoại, hội nhập quốc tế là trọng yếu, thường xuyên”. Cách thể hiện này vừa bảo đảm sự thống nhất về tư duy chiến lược, vừa tạo thuận lợi cho việc thể chế hóa cụ thể trong công tác xây dựng pháp luật, chiến lược và quy hoạch phát triển quốc gia.

Bên cạnh đó, ngay sau đoạn đầu tiên Mục III - Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển nhanh và bền vững đất nước (tại trang 21), Bộ Tư pháp đề nghị bổ sung một số định hướng và chủ trương mới, trở thành gạch đầu dòng đầu tiên, theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương và Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị, đó là: “Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Xác định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là đột phá của đột phá trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước. Việc xây dựng pháp luật phải bám sát thực tiễn Việt Nam, gắn với yêu cầu phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng; biến thể chế và pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh, là động lực mạnh mẽ cho phát triển nhanh và bền vững”.

Theo Bộ Tư pháp, bổ sung này nhằm thể chế hóa đầy đủ hơn tư duy đổi mới của Đảng về vai trò trung tâm của pháp luật và thể chế trong phát triển đất nước, bảo đảm sự nhất quán giữa Văn kiện Đại hội XIV và các nghị quyết chuyên đề quan trọng của Trung ương và Bộ Chính trị. Nhấn mạnh yêu cầu đưa pháp luật trở thành công cụ chủ yếu để kiến tạo phát triển, khơi thông nguồn lực, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, phù hợp với bối cảnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế sâu rộng. Đồng thời, khẳng định rõ trách nhiệm lãnh đạo của Đảng trong toàn bộ quá trình xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thi hành pháp luật - yếu tố bảo đảm cho việc phát triển thể chế được đồng bộ, bền vững và giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa.

Về nội dung trang 41 - định hướng hoàn thiện pháp luật, Bộ Tư pháp đề nghị căn chỉnh diễn đạt của đoạn thứ ba về hệ thống pháp luật, trang 41, như sau: “Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật với cấu trúc hợp lý, đầy đủ, dân chủ, công bằng, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, khả thi, ổn định, tháo gỡ vướng mắc phát sinh từ thực tiễn, mở đường cho kiến tạo phát triển, khơi dậy, phát huy mọi tiềm năng, thế mạnh và nguồn lực, huy động mọi người dân và doanh nghiệp tham gia vào phát triển kinh tế-xã hội, tạo động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững của đất nước. Tiếp tục tinh gọn tầng nấc văn bản quy phạm pháp luật. Cắt giảm các quy định pháp luật bất hợp lý, cản trở việc thực thi, không thuận lợi cho việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thu hút và khơi thông nguồn lực đầu tư. Tăng cường ban hành các văn bản luật để thực hiện tốt hơn vai trò kiến tạo phát triển của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Nghiên cứu xây dựng Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, bảo đảm tính định hướng lâu dài, thống nhất, đồng bộ và khả thi. Tổ chức thực hiện pháp luật nghiêm minh, hiệu quả, chú trọng công tác giải thích pháp luật, hướng dẫn áp dụng pháp luật, bảo đảm việc hiểu, áp dụng pháp luật một cách thống nhất. Tập trung xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, bảo đảm thượng tôn Hiến pháp và pháp luật".

Nhấn mạnh nhiệm vụ trọng tâm, đột phá

Về nội dung trang 48 trong Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV của Đảng - Những nhiệm vụ trọng tâm, Bộ Tư pháp đề nghị lược bỏ cụm từ “tháo gỡ kịp thời nút thắt, điểm nghẽn”, chỉnh lý lại như sau: “Tập trung ưu tiên xây dựng đồng bộ thể chế phát triển, trọng tâm là hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo đảm sự đồng bộ, hài hòa giữa tăng trưởng và phát triển…”.

Lý giải ý kiến trên, Bộ Tư pháp cho rằng, thời gian vừa qua, với sự chỉ đạo quyết liệt của các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đặc biệt là đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật và sự tích cực triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW của toàn hệ thống chính trị, các cơ quan đã tích cực tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế để hiện thực hóa mục tiêu “đến hết Năm 2025, cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những điểm nghẽn do quy định pháp luật”. Bởi vậy, đề nghị lược bỏ nội dung này trong dự thảo.

Về nội dung trang 49 - Các đột phá chiến lược, tại đoạn “(1) Đột phá mạnh mẽ về thể chế phát triển…”, đề nghị chỉnh lý, bổ sung như sau: “Đột phá mạnh mẽ về thể chế phát triển, trọng tâm là xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao năng lực hoạch định và tổ chức thực hiện chủ trương đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước để khơi thông, giải phóng và phát huy hiệu quả mọi nguồn lực…”.

Đảng ủy Bộ Tư pháp đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết về hoàn thiện thể chế và Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong các văn kiện.

Về Dự thảo Chương trình hành động của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Tư pháp đề nghị bổ sung 2 lĩnh vực thể chế trọng yếu còn thiếu: Thể chế, pháp luật về giáo dục và đào tạo nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 71-NQ/TW, bảo đảm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa; Thể chế, pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số nhằm triển khai mạnh mẽ Nghị quyết số 57-NQ/TW, tạo nền tảng cho chuyển đổi mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Về nội dung trang 16 - Các nhiệm vụ trọng tâm, đề nghị viết cô đọng, khái quát, lược bỏ các tên Luật cụ thể, bảo đảm phù hợp với các định hướng đã được nêu tại Nghị quyết số 66-NQ/TW tại gạch đầu dòng đầu tiên, mục a) Về xây dựng đồng bộ thể chế phát triển, trọng tâm là hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách, cụ thể: “Xác định rõ và thực hiện lộ trình sửa đổi, bổ sung các luật quan trọng để thực hiện đưa thể chế, pháp luật thực sự trở thành lợi thế cạnh tranh, pháp luật vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển, thúc đẩy và kiến tạo phát triển”.

Theo Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Bộ Tư pháp Nguyễn Quang Thái, các ý kiến góp ý trên thể hiện tinh thần trách nhiệm chính trị cao, trí tuệ tập thể và niềm tin sâu sắc vào sự lãnh đạo của Đảng. Nhóm nội dung về hoàn thiện thể chế và Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa được xác định là vấn đề trọng tâm, được nhiều ý kiến thống nhất cao và cần được căn chỉnh, bổ sung trong các Dự thảo văn kiện Đại hội đại biểu lần thứ XIV của Đảng để phản ánh đúng tầm vóc, vai trò và yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Thế Đoàn/Báo Tin tức và Dân tộc