Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng trả lời 'nóng' trước Quốc hội

Sáng 19/6, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng là thành viên Chính phủ đầu tiên đăng đàn phiên chất vấn, trả lời chất vấn kéo dài 1,5 ngày tại kỳ họp 9 của Quốc hội.

Ông Lã Thanh Tân, Phó trưởng đoàn TP Hải Phòng hỏi: Trong số hơn 5 triệu hộ kinh doanh hiện nay, nhiều hộ có quy mô hoạt động rất lớn, nhưng vẫn chưa chính thức gia nhập khu vực doanh nghiệp. Họ còn e ngại về chi phí, thủ tục và nghĩa vụ tài chính. Thực tế này cho thấy cần có những chính sách đột phá khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp, nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng to lớn của khu vực này. Bộ trưởng có giải pháp đột phá nào để thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển thành doanh nghiệp?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ đã quy định chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp. Tuy nhiên, sau hơn 7 năm triển khai luật, có thể nói số lượng hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp không nhiều.

Theo ông Thắng, nguyên nhân là chi phí tuân thủ của hộ kinh doanh và doanh nghiệp vẫn còn khoảng cách lớn. Hộ kinh doanh chưa nắm rõ pháp luật về doanh nghiệp và chưa quen với quản lý sổ sách, kế toán, do đó có tâm lý e ngại chuyển đổi. Hộ kinh doanh được áp dụng thuế khoán ưu đãi, chế độ sổ sách, hóa đơn, chứng từ... đơn giản hơn doanh nghiệp nhiều.

Để khuyến khích họ chuyển đổi thành doanh nghiệp, ông Thắng cho biết sẽ rà soát, hoàn thiện khung pháp lý về hộ kinh doanh để thu hẹp tối đa khoảng cách về tổ chức quản trị và sổ sách kế toán, tài chính giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp.

Đồng thời, Bộ sẽ tham mưu sớm hoàn thiện khung pháp lý về nâng cấp hạ tầng kỹ thuật để triển khai bãi bỏ thuế khoán với hộ kinh doanh từ 1/1/2026. Đây là giải pháp căn cơ để minh bạch hóa hoạt động của các hộ kinh doanh, thúc đẩy chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp.

Nhiều chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp được đưa ra như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 3 năm đầu thành lập, bãi bỏ lệ phí môn bài, cung cấp miễn phí nền tảng số, hệ thống kế toán dùng chung.

Từ 1/6, theo Nghị định 70, các hộ kinh doanh khoán có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm thuộc một số ngành nghề (ăn uống, khách sạn, bán lẻ...) phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.

Tham gia đặt câu hỏi chất vấn, đại biểu Phạm Văn Hóa, đoàn Đồng Tháp cho rằng, hiện nay rất nhiều hộ cá nhân, cá thể, tiểu thương lúng túng về hóa đơn điện tử. Vậy nên, đề nghị Bộ trưởng có giải pháp để các hộ kinh doanh thực hiện được hóa đơn điện tử cho tốt, mà không phải lo bị cơ quan thuế phạt.

Vấn đề khác là có hiện tượng hộ tư thương "lách luật" khi khách hàng trả tiền mặt và không cần hóa đơn, nên họ không xuất hóa đơn điện tử. Cơ quan thuế sẽ giải quyết những tình huống này như thế nào? Bởi không có hóa đơn thì đương nhiên họ sẽ trốn thuế.

Bộ trưởng Thắng cho biết, khi triển khai hóa đơn điện tử, thời gian đầu có nhiều vướng mắc. Bộ Tài chính và Cục Thuế đã phối hợp với địa phương hướng dẫn, hỗ trợ các hộ kinh doanh để triển khai.

Cục Thuế cho biết đến nay đang hỗ trợ tối đa cho các hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử chứ chưa phạt ai. Trừ khi sau này đã triển khai thông suốt rồi mà có hộ kinh doanh vẫn cố tình vi phạm thì mới tính đến phạt.

Về vấn đề hộ kinh doanh lách luật khi yêu cầu khách hàng trả tiền mặt và không xuất hóa đơn điện tử, Bộ trưởng Thắng khẳng định đây không phải tình trạng phổ biến mà chỉ là một vài trường hợp. Đây là hành động không đúng quy định pháp luật, vi phạm Luật Thuế. Bộ sẽ tăng cường tuyên truyền để tất cả các hành vi này phải chấm dứt.

Trả lời chất vấn của đại biểu Trần Văn Tuấn (đoàn Thanh Hóa) về lo ngại việc triển khai nhiều dự án hạ tầng lớn có thể tạo ra gánh nặng nợ công cho thế hệ tương lai, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết hiện nay Chính phủ rất quyết tâm và quyết liệt trong việc phát triển hạ tầng giao thông trên phạm vi toàn quốc.

Dù nguồn ngân sách có hạn, chúng ta vẫn đang kiểm soát rất tốt nợ công và nợ Chính phủ, hiện chỉ ở mức khoảng 33% GDP - một con số rất thấp và an toàn.

Tất cả các dự án, kể cả các dự án lớn, đều được tính toán rất chi tiết về hiệu quả kinh tế - xã hội và hiệu quả tài chính. Khi cần vay vốn, cũng tính toán kỹ lưỡng về việc vay ở đâu, vay ODA hay phát hành trái phiếu.

Nhấn mạnh hiện nay còn dư địa 500.000 tỷ đồng từ phát hành trái phiếu nhưng chưa sử dụng, Bộ trưởng khẳng định điều đó cho thấy sự thận trọng trong quản lý nợ.

Vấn đề quan trọng nhất là các dự án này phải vận hành hiệu quả. Nếu dự án có hiệu quả, sẽ tạo ra của cải, công ăn việc làm, tăng thu ngân sách, giúp chúng ta vừa trả nợ, vừa có hạ tầng đóng góp cho kinh tế - xã hội.

Theo Bộ trưởng, để đất nước phát triển chắc chắn phải sử dụng đòn bẩy tài chính. Đồng nghĩa phải đẩy tỷ lệ nợ công lên một cách hợp lý, tăng cường huy động vốn từ Nhân dân, từ xã hội và các tổ chức tài chính quốc tế.

"Nếu không vay sẽ không có đòn bẩy để tạo ra sự tăng trưởng đột phá, đặc biệt là mục tiêu tăng trưởng hai con số. Tuy nhiên, việc tăng nợ phải đi đôi với hiệu quả, đảm bảo tạo ra giá trị để vừa tăng thu ngân sách, vừa trả được nợ", ông Thắng nói.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ) đặt câu hỏi thời gian gần đây Đảng và Nhà nước đang có nhiều chủ trương tạo điều kiện thúc đẩy và phát triển kinh tế tư nhân, đặc biệt khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia vào các dự án lớn của đất nước.

Vậy Bộ trưởng Bộ Tài chính sẽ có những giải pháp cụ thể nào để tham mưu Chính phủ khuyến khích kinh tế tư nhân tham gia vào các dự án phát triển hạ tầng và dịch vụ công trong thời gian tới?.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Bộ đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội sửa các quy định của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Các quy định này có nhiều điểm mới đáng chú ý như: Rút ngắn, cắt giảm tối đa thời gian lập, thẩm định dự án PPP, cắt giảm thủ tục chủ trương đầu tư với một số nhóm dự án; trao quyền chủ động hơn cho cơ quan có thẩm quyền để quyết định việc thành lập hoặc không thành lập Hội đồng thẩm định.

Cùng đó là mở rộng các trường hợp được chỉ định thầu hoặc áp dụng hình thức lựa chọn đặc biệt nhà đầu tư để đáp ứng các yêu cầu cấp bách, đặc thù của dự án trọng điểm.

Một điểm mới khác là giản lược các yêu cầu, tiêu chí đánh giá nhà đầu tư để tạo điều kiện cho nhiều nhà đầu tư tham gia, đa dạng hóa lĩnh vực, hợp tác mới để doanh nghiệp có nhiều sự lựa chọn như đầu tư tư - sử dụng công; đầu tư công - quản trị tư; lãnh đạo công - quản trị tư.

Ngoài ra, Chính phủ cũng ưu tiên bố trí ngân sách nhà nước để tham gia vào các dự án PPP trọng điểm (như cao tốc Bắc - Nam, sân bay Long Thành), đặc biệt trong các khâu: chuẩn bị đầu tư, giải phóng mặt bằng và chia sẻ rủi ro, cân đối nguồn lực cùng nhà đầu tư.

"Trước đây, doanh nghiệp muốn làm dự án PPP thì họ phải bỏ 100% vốn đầu tư, nhưng nay trong nhiều dự án, Nhà nước tham gia lên đến 50-60%, từ đó làm tăng đáng kể sự hấp dẫn của dự án và khả năng tham gia của doanh nghiệp vào các dự án PPP", ông Thắng chia sẻ thêm.

Riêng trong lĩnh vực công nghệ, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, Bộ đang xây dựng Nghị định về PPP trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, dự kiến trình Chính phủ ban hành trong tháng 6 này, trong đó có nhiều cơ chế cởi mở, đột phá để thu hút doanh nghiệp vào lĩnh vực công nghệ cao.

Với những dự án PPP hiện hữu còn khó khăn, Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định sẽ tích cực tháo gỡ các vướng mắc cho các dự án PPP đã ký kết, đặc biệt những dự án bị ảnh hưởng doanh thu do các yếu tố khách quan, nhằm củng cố niềm tin nhà đầu tư.

Thiên Tuấn