Bỏ thuế khoán sang kê khai: Mong tăng ngưỡng doanh thu nộp thuế

Chưa kịp lãi, đã lo nộp thuế

Chị Nguyễn Hiền - chủ hộ kinh doanh tạp hóa tại Phúc Lợi (Hà Nội) - cho biết, đã nhận thông báo từ cơ quan thuế về việc áp thuế theo doanh thu từ đầu năm 2026. Theo chị Hiền, từ đầu năm 2025, hàng loạt mặt hàng tăng giá từ 5-10% khiến doanh thu tăng nhưng lợi nhuận sụt giảm. Người tiêu dùng có dấu hiệu siết chặt chi tiêu khiến lượng hàng bán ra tại cửa hàng giảm.

Theo chị Hiền, lợi nhuận của hàng tạp hóa chỉ khoảng 10%, lại cạnh tranh lớn giữa các cửa hàng với nhau. Chị nhẩm tính, ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng/năm, tương đương mỗi tháng chỉ gần 20 triệu đồng. Mỗi ngày khoảng 1 triệu đồng, tương đương khách hàng mua 1 thùng sữa tươi, bịch bỉm, túi nước giặt.

Hộ kinh doanh đề xuất nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế lên 1 tỷ đồng/năm.

“Vợ chồng tôi thay phiên nhau trông cửa hàng, đi giao hàng miễn phí nhằm lấy công làm lãi. Tôi mong cơ quan chức năng nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế để chúng tôi có cơ hội phát triển. Buôn bán khó khăn, nếu ngưỡng doanh thu chịu thuế quá thấp, vợ chồng tôi tính chuyện bỏ nghề vì tiền thuê cửa hàng, thuê kho chứa, nhân viên khiến tiền lãi không đủ bù chi phí”, chị Hiền nói.

Lo lắng của chị Hiền cũng là nỗi lo chung của nhiều hộ kinh doanh hiện nay. Theo Đề án chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán vừa được thông qua, hộ kinh doanh được chia thành 3 nhóm doanh thu để quản lý thuế. Theo đó, hộ kinh doanh có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm được miễn thuế giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân.

Hộ kinh doanh doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng áp dụng phương pháp tính thuế trực tiếp trên doanh thu. Mức thuế suất tính theo từng ngành nghề, cụ thể: thuế suất 1% cho phân phối, cung cấp hàng hóa; 5% cho dịch vụ, xây dựng không bao thầu vật liệu; 3% cho sản xuất, vận tải, dịch vụ gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu vật liệu; 2% cho hoạt động kinh doanh khác. Hộ kinh doanh doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm áp dụng phương pháp khấu trừ thuế giá trị gia tăng. Mức thuế thu nhập cá nhân 17% trên tổng lợi nhuận.

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết, để hỗ trợ hộ kinh doanh, mong muốn nâng ngưỡng doanh thu tính thuế đối với đối tượng này lên 400-500 triệu đồng/năm. Luật Quản lý thuế (sửa đổi) sẽ dự kiến giảm 44% thủ tục hành chính so với trước đây để thuận lợi cho người nộp thuế và hộ kinh doanh.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam cho rằng, ngưỡng doanh thu chịu thuế của hộ kinh doanh mức 200 triệu đồng/năm quá thấp, cần nâng lên mức 1 tỷ đồng/năm. Theo bà Cúc, doanh thu 1 tỷ đồng nhân với lợi nhuận 15%, thu nhập của chủ hộ kinh doanh khoảng 14 triệu đồng/tháng.

“Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa thông qua nghị quyết nâng mức giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân năm 2026 lên 15,5 triệu đồng/tháng cho bản thân người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng đối với một người phụ thuộc. Vì vậy, ngưỡng doanh thu chịu thuế của hộ kinh doanh cần tăng lên để đảm bảo công bằng giữa người làm công ăn lương và người kinh doanh”, bà Cúc đề xuất.

Hộ kinh doanh góp phần kích cầu tiêu dùng

Trao đổi với Tiền Phong, TS. Nguyễn Quốc Việt (Trường Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đã được nâng lên khoảng 40%, cơ quan chức năng cũng cần xem xét điều chỉnh với hộ kinh doanh.

Theo ông Việt, trước đây, hộ kinh doanh được khoán doanh thu, ngoài thuế môn bài, các loại thuế được gộp chung. Đối với các nước trên thế giới, phần thuế TNCN và thuế giá trị gia tăng (VAT) được tách riêng. Thuế VAT là thuế gián thu, người kinh doanh thu hộ người tiêu dùng và nộp cho cơ quan thuế.

Hiện nay, cơ quan chức năng chia thành 3 nhóm hộ kinh doanh, áp dụng khấu trừ thuế VAT với nhóm doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm. Hệ thống quản lý thuế và thanh toán không dùng tiền mặt đã giúp việc quản lý thuế minh bạch. Thuế VAT áp dụng người tiêu dùng cũng cần áp tương ứng với doanh nghiệp chỉ tính trên phần giá trị tăng thêm, được khấu trừ VAT chứ không phải nộp theo tỷ lệ doanh thu của hộ kinh doanh.

Ông Việt dẫn ví dụ, các nước đều có chính sách kích cầu tiêu dùng, nhất là sau COVID-19. Điển hình, Trung Quốc, Singapore miễn thuế VAT với hộ, cá nhân, DN siêu nhỏ phục vụ đời sống tiêu dùng trong nước và tương đương doanh thu 1 tỷ đồng/năm. Điều này giúp giảm chi phí, chi tiêu dịch vụ hàng hóa cơ bản cho người lao động, người nghèo, thu nhập trung bình trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn.

Chuyên gia phân tích, đối với nhóm hộ, cá nhân kinh doanh chủ yếu tập trung thị trường trong nước, nhu cầu mặt hàng cơ bản, phục vụ người lao động thu nhập thấp. Các nước có chính sách miễn thuế VAT, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh siêu nhỏ. Tiêu dùng trong nước vừa giúp an sinh xã hội, ổn định vĩ mô, đảm bảo cân bằng giá cả hàng hóa, không bị đẩy giá do lạm phát kỳ vọng.

“Chúng ta cần nhìn vào mức lãi ngành nghề trên doanh thu rất mỏng. Kể cả người livestream (phát trực tiếp) trên mạng xã hội cũng phải đầu tư, chưa khấu trừ chi phí. Chúng ta cần có tính toán hợp lý, đảm bảo tính khả thi, mở rộng cơ sở thuế. Mức thuế suất phù hợp, khả thi trong mở rộng cơ sở thuế và dễ dàng cho hành thu, tránh việc né thuế”, ông Việt nói.

Cùng quan điểm, GS.TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho rằng, doanh thu tính thuế giá trị gia tăng của hộ kinh doanh mức 200 triệu đồng/năm là thấp. Ông Cường lý giải, hộ kinh doanh thường thuê ít nhất 2 người làm. Nhiều ngành nghề doanh thu cao nhưng chi phí đi kèm lớn, lợi nhuận mỏng. Vì vậy, cơ quan chức năng nên nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế để khuyến khích hộ kinh doanh yên tâm làm ăn, mở rộng kinh doanh.

“Chúng ta có thể chia ngưỡng doanh thu theo ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh để áp thuế. Hiện nay, hộ kinh doanh hàng hóa, chi phí nhập hàng rất cao. Ví dụ, thùng bia, thùng sữa 300.000-400.000 đồng nhưng lãi chỉ khoảng 20.000 đồng”, ông Cường nói.

Được biết, ngưỡng doanh thu chịu thuế của hộ kinh doanh có thể điều chỉnh tại Luật Quản lý thuế sửa đổi và Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi.

Ngọc Linh