Bỏ thanh tra bộ, tổng cục, sở, huyện từ ngày 1-7

Nội dung làm việc đầu tiên sáng 25-6, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Thanh tra sửa đổi, với đa số đại biểu có mặt tán thành.

Luật gồm 9 chương, với 64 điều, có hiệu lực từ ngày 1-7-2025.

Với 443/445 đại biểu có mặt biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua dự thảo Luật Thanh tra sửa đổi. Ảnh: N.THẢO

Bỏ khái niệm “thanh tra hành chính”, “thanh tra chuyên ngành”

Một nội dung đáng chú ý được Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong nêu trong báo cáo tiếp thu, chỉnh lý là điều khoản giải thích từ ngữ, Luật vừa được Quốc hội quy định: “Thanh tra là hoạt động xem xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị xử lý của cơ quan thanh tra đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định”.

Như vậy, Luật đã bỏ khái niệm “thanh tra hành chính” và “thanh tra chuyên ngành” quy định tại Luật năm 2022.

Báo cáo tiếp thu, giải trình của Chính phủ cho hay quá trình thảo luận, có ý kiến đại biểu đề nghị cân nhắc bỏ hai khái niệm nói trên, bởi theo quy định của dự thảo vẫn có Thanh tra một số Bộ, cơ quan ngang Bộ, như Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hoặc một số cơ quan thanh tra khác thực hiện “thanh tra chuyên ngành”.

Nêu quan điểm, Chính phủ cho rằng dự thảo Luật quy định thống nhất một khái niệm thanh tra, không phân biệt thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành.

“Khái niệm này đã bao quát toàn bộ hoạt động thanh tra, trong đó có thanh tra việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong các cơ quan hành chính nhà nước và thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật đối với các đối tượng thuộc phạm vi quản lý nhà nước” - báo cáo của Chính phủ khẳng định khái niệm này được kế thừa từ Luật Thanh tra 2022 và sửa đổi, hoàn thiện phù hợp với chủ trương, chính sách về thanh tra và thực tiễn của hoạt động thanh tra hiện nay.

Trên cơ sở đó, Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh tiến hành thanh tra theo trình tự, thủ tục thống nhất được pháp luật quy định và về phương thức cơ bản giống như hiện nay.

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong. Ảnh: QH

Tổ chức hệ thống cơ quan thanh tra 2 cấp

Một nội dung đáng chú ý khác, Luật quy định hệ thống cơ quan thanh tra được tổ chức theo hai cấp, gồm Thanh tra Chính phủ; Thanh tra tỉnh, TP (gọi chung là Thanh tra tỉnh).

Ngoài ra, Luật cũng quy định các cơ quan thanh tra có tính chất đặc thù, gồm: cơ quan thanh tra trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, bao gồm Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan thanh tra khác trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam theo quy định của Chính phủ.

Thanh tra Cơ yếu; Cơ quan thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Quy định nói trên, theo Chính phủ, được xây dựng theo ba căn cứ. Thứ nhất, Kết luận 134-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư không nêu kết thúc hoạt động của các cơ quan thanh tra này.

Quy định trên cũng kế thừa quy định tại Luật Thanh tra 2022; đồng thời phù hợp với tính đặc thù, mô hình tổ chức ngành dọc của Công an, Quân đội, Ngân hàng Nhà nước.

Đối với Thanh tra Cơ yếu và cơ quan thanh tra được thành lập theo theo điều ước quốc tế, Luật chỉ quy định chung mang tính nguyên tắc; giao Chính phủ quy định cụ thế về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thanh tra này theo đúng Kết luận 134-KL/TW.

NHÓM PHÓNG VIÊN